به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، محمد شریفانی با حکم مصطفی رستمی، رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها از اواسط اردیبهشتماه سال گذشته، عهدهدار مسئولیت دفتر نهاد در دانشگاه آزاد اسلامی شد. روحانی دغدغهمندی که پیش از آن بهعنوان رئیس دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاههای استان فارس فعالیت داشته و حالا افزایش حضور کمی و کیفی نهاد در زمینههای مختلف فعالیت این مجموعه را درنظر دارد. او روز یکشنبه با حضور در دفتر روزنامه «فرهیختگان» از مجموعه تحریریه این رسانه بازدید کرد و دقایقی با خبرنگاران به گفتوگو پرداخت. فعالیتهای دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد در طول یکسال گذشته، تعاملات دانشجویان و تشکلها با دفتر نهاد، تحولات فرهنگی دانشگاه آزاد و مسائل حول دروس و اساتید گروه معارف و آینده فعالیتهای این دفتر ازجمله محورهای گفتوگوی «فرهیختگان» با رئیس دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی است که در ادامه مشروح آن را می خوانید.
حدود یک سال از حضور شما در دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی میگذرد. اگر موافقید، مروری بر فعالیتهای نهاد در طول یکسال اخیر داشته باشیم.
دفتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها با هدف ترویج فرهنگ اخلاق و معنویت و گسترش مباحث دینی تاسیس شده است. مدیریت این نهاد، در طول سالیان گذشته در دهه اول فعالیت شکل گرفت. در دهه دوم، گسترش مباحث فرهنگی و در دهه سوم جایگاه نهاد در بخش سازمانی دانشگاه و کمیتههای گوناگون اتفاق افتاد و حضور نهاد در حوزههای تصمیمگیری پررنگ شد. در دورههای پیشین دانشگاه آزاد اسلامی بهدلیل گسترهای که این دانشگاه دارد، 30 مسئول استانی نهاد در دانشگاههای آزاد مراکز استانها منصوب شدند تا با سیاستهای کلی نهاد و تعامل با بخش فرهنگی فعالیت کنند. در دوره مدیریت جدید دانشگاه آزاد اسلامی که درحالحاضر مشغول فعالیت هستند، تصمیم هیاتامنا و ریاست دانشگاه بر این شد تا دفاتر دیگری در مراکز و واحدهایی که بیش از پنجهزار دانشجو حضور دارند، راهاندازی شود. بنده بهعنوان ریاست نهاد در دانشگاه آزاد اسلامی منصوب شدم تا این سیاستها را در حد توان دنبال کنم. فعالیتهای ما بهطور کلی بر دو محور اصلی شکل میگیرد؛ یک مورد پیگیری راهاندازی دفاتر جدید در واحدهای دانشگاهی است و محور دوم که حوزه بسیار گستردهای از آن را دانشگاه آزاد اسلامی بهصورت انحصاری بهخود اختصاص داده، دروس معارف است. وجود بیش از یکمیلیون دانشجو و حضور 25هزار استاد، سرمایه بسیار فوقالعادهای است که نهاد باید برای آنها برنامهریزی کرده و از این ظرفیت مهم استفاده کند. حجم کار بالاست و ما در این دوران گذار درحال برنامهریزی در همه این مسائل هستیم. با بخش فرهنگی دانشگاه نیز تعامل خوبی داریم و تقسیم کاری شده تا مباحث دینی که تا پیشاز حضور نهاد در دانشگاه، توسط معاونتفرهنگی دنبال میشد، با مشارکت نهاد پیگیری و راهبری شود.
30 دفتر نهاد در واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی راهاندازی شد
اگر بگویم کاری نکردیم، شاید حرف درستی نباشد؛ بههرحال اقدامات عملی و عینی در همه حوزهها اتفاق افتاد که میتوان آمار و ارقام مربوط به آن را مطرح کرد. قریببه 30 دفتر در طول یک سال اخیر تاسیس و راهاندازی شده است. در بحث جذب هیاتعلمی معارف، مراحل مختلفی را پشت سر گذاشتیم و ساماندهی اساتید این گروه یکی دیگر از دستورکارهای ما بوده و در بخشهای مختلفی هم پیش رفته است. هرچند بهدلیل وسعت کار و امکانات محدود در دانشگاه و همچنین درگیر شدن جامعه با بیماری کرونا که میدانید باعث بروز چه مشکلاتی شده و چرخ حرکت را تا حدود زیادی کند کرده، ما را هم بینصیب نگذاشته و امیدوارم بهزودی این مشکلات را هم پشتسر بگذرانیم. ما بهصورت مرتب با شخصیتهای فرهنگی درون و برون نهاد درحال مشورت و برنامهریزی هستیم و همین که ریاست دانشگاه اراده و عزم جدیشان بر این است که اقدامات انقلابی، جهادی، معنوی و اخلاقی صورت گیرد که آثار آن را میتوان در عرصههای مختلف دانشگاه شاهد بود، به آینده خود امید داریم.
10 مطالبه رهبری در دیدار دانشجویی دستور کار ویژه نهاد در دانشگاه آزاد اسلامی
عنایت رهبر معظم انقلاب به دانشگاه نقطه امید همه علاقهمندان است و امیدواریم بهدنبال آن شاهد سلسله تحولاتی در دانشگاه باشیم. چشمانداز برنامههای آینده ما، 10توصیهای است که مقام معظم رهبری در دیدار دانشجویی ماه مبارک رمضان داشتند. موضوع مطالبهگری، عفاف و حجاب در دستور کار ماست و موضوع معنویت و اخلاق نیز در برنامهریزیهای آینده ما موردتوجه قرار خواهد گرفت.
در مجموع قرار است چند دفتر نهاد در مجموعه واحدهای دانشگاهی راهاندازی شود؟
مجوز 100 دفتر داده شده است. فکر میکنم زمینه راهاندازی بیش از 60 دفتر را با توجه به تعداد دانشجو داشته باشیم. هرچند این موضوع با عوامل مختلفی مرتبط است.
راهاندازی 20 دفتر نهاد رهبری واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی
در سالجاری در سالجاری چه تعدادی به این دفاتر اضافه خواهند شد؟
فکر میکنم با راهاندازی 20 دفتر دیگر، تعداد دفاتر نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در واحد های دانشگاه آزاد به 50 دفتر برسد.
اگر موافق باشید، بخشی از گفتوگو را هم به دانشجویان اختصاص دهیم. دانشجویان اصلیترین مخاطبان نهاد رهبری در دانشگاهها هستند و انتظارات فراوانی هم از دفاتر نهاد رهبری دارند.
دانشجو بیدار و جوان امروزی فهیم است. فرصتهای فراوانی به برکت نظام اسلامی مقابل جوانان قرار گرفته است. از سوی دیگر وجود فضای مجازی و شبکههای گوناگون، زمینه آگاهی نسل امروز را که انگیزه بالایی دارد و مطالبهگر هم هست، فراهم کرده و باعث شده به هرچیزی اقناع نشود. این مسئولیت متولیان دینی و اساتید معارف و ائمه جماعات را دوچندان میکند. ما خدا را شاکریم که مطالبهگری ازسوی دانشجویان وجود دارد و ما هم مامور و مکلفیم بیش از پیش حس مسئولیت داشته و پاسخگوی سوالات و انتظارات دانشجویان باشیم.
گفته بودید نهاد در دانشگاه آزاد اسلامی مامن و پناه دانشجو خواهد بود؛ این اتفاق درحال حاضر محقق شده است؟
باید از خود دانشجویان بپرسید، اما معمولا ارتباط مسئولان نهاد در دانشگاهها با دانشجویان صمیمی است. عموم مسئولان نهاد در بسیاری از دانشگاهها امام جماعت و مدرس هستند و از نزدیک با دانشجویان ارتباط داشته و در عموم برنامههای فرهنگی حضور جدی دارند، ولی خب از طرفی آنقدر دایره دانشجویی وسیع است که یک مسئول نهاد با چند نیرو نمیتواند بهطور کامل پوششدهنده همه محیط دانشجویی باشد.
لازمه این افزایش چیست؟ شما چه برنامهای برای گسترش جمعیت دانشجویی تحت پوشش نهاد رهبری دارید؟
گسترش دفاتر، افزایش مشاورهها در حاشیه دروس معارف ازجمله مهمترینهاست. استاد باید در کنار تدریس خود مشاوره داشته باشد و انیس و مونس دانشجویان باشد که این نیازمند فرصت و امکانات جانبی است. ازطرفی نیازمند توانمندسازی اساتید است. برنامه که زیاد داریم، اما امکاناتمان محدود است و زمان میبرد.
تشکلهای دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی جدیتر در صحنه حاضر شوند
بخشی از دانشجویان که اتفاقا شاید ارتباط و انتظار و مطالبه بیشتری هم از شما داشته باشند، فعالان تشکلهای دانشجویی دانشگاه هستند.
اجازه بدهید یک بار هم ما از دانشجویان و فعالان تشکلها مطالبه کنیم. درخواست کنیم که عزمشان را جدیتر کنند و قدری جدیتر در صحنه حاضر باشند. انسجام فعالیتهایشان را افزایش دهند و به آن وظیفه عدالتخواهانه و انقلابی بیش از پیش عمل کنند و در عرصه باشند. حضور زنده و فعال آنها، در ما هم حس مسئولیت بیشتری ایجاد میکند. معمولا چون تشکلها مجموعههای خودجوشی هستند، انتظار میرود باتوجه به حمایتهایی که ازسمت دانشگاهها میشود، بچهها بیشتر به میدان بیایند. ما هم آن رسالت صمیمانه و پدرانه و حمایتی خودمان را از آنها دریغ نخواهیم کرد.
با دانشجویان در ارتباط هستید؟ دسترسی دانشجوها و فعالان به شما آسان است؟
دسترسی به ما که آسان است، منتها توجه داشته باشید که بههرحال یک دفتر در ستاد مرکزی وجود دارد، اما مهم دوستانی هستند که در این شبکه مشغول فعالیتند و در 50 نقطه کشور حضور دارند. هرچند کافی نیست و وظیفه داریم این حضور را گسترش دهیم.
تغییر ریل دانشگاه آزاد اسلامی، منشأ تحولات مختلفی در طول سالهای اخیر شده است. بخشی از انتظارات هم به تحول فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی معطوف شده که به نظر میرسد هنوز نیازمند برنامهریزی و اقدامات جدی است.
خیلی از نکات را باید کنار هم بگذارید. بههرحال درطول 30سال گذشته یک تفکر و اندیشه و منش در این دانشگاه حاکم بوده است. درحالحاضر تفکر متفاوتی نسبت به گذشته درجریان است که ممکن است بعضی از شاخصههای پیشین را قبول نداشته باشد. هماهنگ شدن اجزای مختلف دانشگاه در درجه اول بسیار زمانبر است. نکته بعدی این است که اصولا تحول فرهنگی کار سختی بوده و کاری نیست که با یکیدو روز به نتیجه برسد. همچنین باید به تحولات بهصورت کلان و جهانی نگاه کرد. جوان دانشجو امروز متاثر از مسائل زیادی است. همه دنیا برای تحتتاثیر قرار دادن اذهان جوانان با برنامهریزی حمله میکنند. حالا ما میخواهیم در مقابل این هجمه، مقابله کنیم که کار سنگینی است. برنامهریزی برای یک میلیون جوان، با افکار و ذائقهها و مطالبات مختلف که بخش زیادی از آن هم بحق است، کار آسانی نیست. متولیان امر، از هیات امنا و ریاست و معاونان محترم اراده و برنامهریزی برای تحول دارند.
تحولات فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی کافی نیست
همانگونه که شما هم اشاره کردید، رهبر انقلاب در دیدار اخیرشان با دانشجویان مطالبات مختلفی را مطرح فرمودند که بخشی از آنها باید توسط نهادهای فرهنگی موجود در دانشگاه دنبال شود.
مطالبه رهبر معظم انقلاب بحق است. ایشان در مسند رهبری و راهبری امت بهسوی خدا هستند و قاعدتا باید از متولیان مطالبهگر باشند. ازطرفی اگر بخواهم حس ناامیدی ایجاد نکنم، طی چند سال اخیر فضای استادی، کارمندی و دانشجویی تغییرات زیادی داشته است، ولی این موارد کافی نیست و باید برنامهریزی شود. ما بهسهم خودمان کارگاههای مختلفی را در حوزه حجاب و عفاف در سطح اساتید و کارمندان در دست اجرا داریم. استاد اگر خودش متقاعد شود و خیلی از شبهات برطرف شود و خودش بهعنوان یکی از مدافعان ارزشهای دینی و انقلابی شود، دانشجو را با خودش همراه خواهد کرد. ما وظیفه خودمان میدانیم که این مطالبات را در دانشگاه دنبال و پیگیری کنیم. اما باید هجمه بیحد و حساب دنیا، گستره وسیع دانشگاه و در کنار آن امکانات محدودمانرا هم درنظر بگیریم. استادی که بتواند استاد دیگری را اقناع کند، کم پیدا میشود. اساتیدی که بتوانند در یک بحثی اساتید دیگر را به درجه اقناع برسانند، در سطح کشور تعداد محدودی هستند.
بخشی از فعالیتهای نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها هم به موضوع دروس معارف اختصاص دارد که نیازمند توجه جدی است.
نهاد هم در بخش محتوا و هم دربخش روش در کار مرتب در حال برنامهریزی و جریانسازی است. معتقدیم محتوای دروس معارف باید سال به سال عوض و به روز شود. در زمینه روشها هم همین نکته احساس میشود. ما هم به سهم خودمان در حال برنامهریزی هستیم.
در حوزه اساتید گروه معارف چه اقداماتی صورت گرفته است؟
ساماندهی اساتید در برنامه کاری ماست. میدانیم که برخی از اساتید، شاید وظیفه و مسئولیتی را که برعهده دارند ایفا نمیکنند و به رسالت لازم، جامهعمل پوشیده نمیشود. اساتیدی که مجوز ندارند یا رشتهشان مرتبط نیست، مشغول تدریس این دروس هستند. از طرفی باید از مظلومیت اساتید دروس معارف هم دفاع کرد، همه گناهها به گردن آنها نیست. زیرساختهایی باید فراهم شود که از مسئولان محترم دانشگاه تقاضا داریم در زمینههای مختلف مانند ارتقای اساتید، حقالتدریسها و میزان دریافتی آنها کمک لازم را داشته باشند. مثلا زمانی که به استاد حقالتدریس گروه معارف هفتهزار تومان داده میشود، استاد انگیزهای برای تدریس ندارد. در برخی موارد اساتید محاسبه میکنند که هزینه ایابوذهابشان برای حضور در کلاس، از حقالتدریسی که دریافت میکنند بیشتر است. خب در این حالت انگیزه از افراد گرفته میشود. من این استاد را چگونه میتوانم به تکلیفهای مختلف مکلف کنم؟
چه تعداد هیاتعلمی معارف در دانشگاه آزاد اسلامی مشغول فعالیت هستند؟
حدود 500 نفر عضو هیاتعلمی در گروه معارف داریم. تعداد اساتید حقالتدریس دانشگاه آزاد اسلامی در گروه معارف به حدود دو هزار نفر میرسد.
بخشنامه حقوق اساتید حقالتدریس معارف کاملا عملیاتی نشده است
این تعداد پاسخگوی نیاز دانشگاه بهصورت کامل است؟
نیاز گروه معارف را همین دو هزار نفر تامین میکنند. البته این افراد نیاز به پالایش دارند و نیازمند تقویت بنیه علمی هستند و دائم باید دانشافزایی این اساتید موردتوجه و تاکید قرار گیرد که این نیازمند برنامهریزی، زمان و سرمایه است. البته بسیاری از زیرساختهای آن فراهم است. بخشی از این روند برعهده ما و بخش دیگر آن برعهده دانشگاه است. معتقدیم هزینه کردن در این مساله، خود سرمایه است. در بخشی که به ما مربوط میشود، کارگاههای مختلفی را برای تابستان برنامهریزی کردهایم. همچنین نهاد رهبری، معاونت علومانسانی و معاونت فرهنگی کارگاههای مختلفی را برای اجرا در تابستان امسال برنامهریزی کرده و در دست برگزاری دارند. همه این موارد با محوریت اساتید معارف و ائمه جماعات پیگیری میشود. در بخشی هم که به دانشگاه مربوط میشود، قولهایی داده شده است. البته ما هم تا حدی به مشکلات دانشگاه بهویژه در زمینه مالی واقف هستیم. اخیرا بخشنامهای داشتیم که هزینه پرداختی به اساتید معارف تا دوبرابر یا قدری بیشتر از آن افزایش داده شود، البته هنوز در حد بخشنامه است و جز در تعداد کمی از مراکز هنوز آنگونه که باید عملیاتی نشده است.
برگزاری طرح ضیافت ویژه اساتید دانشگاه آزاد اسلامی
باتوجه به تداوم فضای کرونایی در کشور، ادامه فعالیتهای نهاد رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی چگونه پیگیری خواهد شد؟ تابستان امسال چه برنامههایی دارید؟
برنامه قبلی با شدت بیشتری با توجه به مطالبات رهبر انقلاب در حال پیگیری است. امسال طرح ضیافت در سطح اساتید خواهیم داشت. به غیر از محافلی که برای اساتید درنظر داریم و میخواهیم در صورت وجود شرایط، برنامههای حضوری را در استانهایی که وضعیتشان از لحاظ کرونا سفید و بیخطر است، داشته باشیم، برای دانشجویان برنامههای مجازی را دنبال خواهیم کرد.
* نویسنده: ابوالفضل مظاهری، دبیر گروه دانشگاه