به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دانشجویان یکی از میهمانان همه‌ساله حسینیه امام‌خمینی(ره) در ماه مبارک رمضان هستند و نمایندگان آنها فرصت پیدا می‌کنند دربرابر رهبر معظم انقلاب اسلامی در مدت زمانی هرچند مختصر نکات مدنظر خود را مطرح کنند. امسال به‌واسطه شیوع کرونا، این دیدار با شکل و شمایل متفاوتی نسبت به سال‌های گذشته برگزار می‌شود و دانشجویان از طریق ویدئوکنفرانس بازهم مجالی برای طرح دغدغه‌هایشان پیدا خواهند کرد. «فرهیختگان» در آستانه این دیدار به‌بررسی آماری سخنرانی‌های نمایندگان تشکل‌های دانشجویی در دهه 90 پرداخته و نگاهی دقیق‌تر به انتقادهای دانشجویی مطرح‌شده در این دیدار داشته است. دولت، مجلس و دستگاه قضا هرکدام سهم ویژه‌ای میان نقدهای دانشجویی دارند و درکنار این سه قوه، صداوسیما، شورای عالی انقلاب فرهنگی و دیگر مجموعه‌های زیرنظر رهبر انقلاب هم ازجمله مخاطبان ویژه نقدهای دانشجویان در سال‌های گذشته بودند.

110 نقد بسیج دانشجویی به دستگاه‌ها و نهادهای مختلف کشور

بسیج دانشجویی یکی از تشکل‌های دانشجویی است که همه‌ساله در دیدار‌های رهبری حضور داشته است. آنها در مجموع 9 سال گذشته توسط نمایندگان خود، 110 نقد را نسبت به نهادهای مختلف کشور مطرح و در بین سال‌های 1390 تا 1398 بیشترین انتقادهای خود را به‌ترتیب به قوه‌مجریه، قوه‌مقننه و قوه‌قضائیه وارد کردند. البته دانشجویان بسیجی حاضر به‌عنوان سخنران در این دیدار پیشنهادهایی هم در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و سیاسی ارائه کردند که در این بین سهم پیشنهادهای اقتصادی مانند طرح پیمان‌های پولی دوجانبه بیش از جنبه‌های دیگر است. بسیجی‌ها در گفته‌های خود 17 مرتبه قوای سه‌گانه را مورد خطاب قرار دادند. به‌غیر از آن در طول 9 دیدار اخیر، 7 مرتبه نسبت به قوه‌قضائیه و 6 مرتبه نسبت به قوه‌مقننه انتقادهای خود را بیان کردند. دولت‌ها اما مخاطب اصلی نمایندگان این تشکل دانشجویی بودند به‌طوری‌که نیمی از نقدهای مطرح شده توسط آنها، به‌صورت مستقیم به‌عملکرد زیرمجموعه‌ها، دستگاه‌ها و وزارتخانه‌های دولتی اختصاص دارد. دانشجویان این تشکل دانشجویی حدود 7 مرتبه رئیس‌جمهور و دولت را در صحبت‌های خود مورد انتقاد قرار دادند. در بین وزارتخانه‌ها هم وزارت علوم با 10 نقد، بیش از سایر وزارتخانه‌های دولت در متن‌های دانشجویان یاد شده است.

گرچه بخش اعظمی از انتقادهای دانشجویی که توسط نمایندگان بسیجی مطرح شده، سیاسی و اقتصادی است، اما در میان انتقادها، سهم نهادهای فرهنگی هم کم نیست. 4 تن از نمایندگان بسیج، در صحبت‌های خود نقدهای جدی به صداوسیما وارد کردند. انتقادها از شورای عالی انقلاب فرهنگی هم پای ثابت نیمی از دیدارها بوده و در بین نقدهای فرهنگی صحبت از اسلامی شدن دانشگاه‌ها و نظام آموزشی کشور و کیفیت آن در 6 دیدار 9 سال گذشته مطرح شده است.

این تشکل دانشجویی نسبت به رفتارهای کارگزاران نظام گله‌مند بوده به‌طوری‌که نمایندگان بسیج دانشجویی 8 مرتبه در جلسه با رهبری رفتارهای سیاسی کارگزاران نظام را نقد کرده‌اند؛ آنها در این رابطه به‌مسائلی مانند تهمت، تخریب و دروغ توسط برخی مسئولان اشاره داشته و از دریافت حقوق‌های نجومی شاکی شده‌اند.

انتقاد به سبک مستقل‌ها

اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل یکی دیگر از مجموعه‌های دانشجویی بزرگ کشور است که هرسال در دیدارهای رمضانی رهبر انقلاب نماینده‌ای برای بیان نظرات خود داشته است. این تشکل دانشجویی طی سال‌های 1390 تا 1398 در حسینیه امام خمینی(ره) حضور پیدا کرده و 180 نقد جدی به بخش‌های مختلف نظام داشته است. مستقلی‌ها طی این سال‌ها 45 نقد جدی به عملکرد قوه مجریه، 19نقد جدی به عملکرد قوه مقننه، 15 نقد به عملکرد قوه قضائیه و هشت نقد کلان را به عملکرد قوای سه‌گانه بیان کرده‌اند. موضوعاتی مانند معیشت مردم، تعامل قوا، جوانان، اشتغال، آزادی‌بیان، سبک زندگی و فرهنگ عمومی، فضای علمی کشور، برجام، اقتصاد، مبارزه با فساد در صحبت‌های نماینده اتحادیه مستقل به‌چشم می‌خورد.  نمایندگان انجمن اسلامی مستقل در صحبت‌های خود بیشترین نقد را به عملکرد قوه مجریه داشته و با طرح موضوعاتی مانند به حاشیه رفتن ارزش‌های انقلاب در ایده دولت، نگاه ابزاری دولتمردان به مقوله فرهنگ، حمایت نکردن از تولیدکنندگان، نبود سیستم‌های نظارتی و کنترلی بر بازارها، عدم التزام عملی به اقتصاد مقاومتی را به دولت گوشزد کرده‌اند.

صحبت از سیاسی‌کاری رئیس مجلس و عدم تصویب نظارت بر رفتار نمایندگان و از اشتراک منافع سیاسی میان روسای قوای مقننه و مجریه و انتقاد تصویب 20 دقیقه‌ای برجام در محضر رهبری ازجمله مهم‌ترین انتقادهای این اتحادیه دانشجویی نسبت به عملکرد مجلس شورای اسلامی بوده است. دانشجویان دررابطه با نقد عملکرد قوه قضائیه نبود عزم جدی در مبارزه با مفاسد اقتصادی، محافظه‌کاری در برخورد با مفسدان دانه‌درشت، عدم شفافیت این قوه و نبود حس عدالت در آحاد ملت را به این قوه گوشزد کرده‌اند. نمایندگان مستقلی در رابطه با عملکرد وزارت علوم با طرح 10 نقد جدی مسائلی مانند عدم سیاستگذاری صحیح، پاسخگو نبودن آن در برابر حل مشکلات کشور، عملکرد ضعیف و حاشیه‌ای معاونت فرهنگی وزارت علوم و توجه به مباحث سیاسی و جناحی توسط این وزارتخانه را مطرح و گله کرده‌اند.  مستقلی‌ها همچنین 9 نقد جدی به عملکرد سازمان صداوسیما داشته‌اند و به نکاتی مانند کپی‌برداری ناشیانه از برنامه‌های ماهواره‌ای توسط این سازمان، عدم اولویت‌بندی، عدم اعتماد به نیروهای انقلابی، ترویج سبک زندگی غیردین‌مدارو محافظه‌کار شدن و عدم چالاکی این نهاد به‌واسطه عریض و طویل بودن آن اشاره کرده‌اند.

سهم حداکثری دولت در میان 70 نقد دانشجویی جامعه اسلامی

جامعه اسلامی دانشجویان طی سال‌های 1390 تا 1398 حضور خود در حسینیه امام‌خمینی(ره) 70 نقد جدی به دستگاه‌های مختلف داشته است. بین متن‌های نمایندگان این تشکل دانشجویی هم دولت‌ سهم بیشتری در نقدها دارد. از این‌رو به جز هفت نقد کلی نمایندگان جامعه اسلامی به قوای سه‌گانه، 12مورد از انتقادات به‌طور مستقیم خطاب به دولت یازدهم مطرح شده است. انتقاد از ایده‌ اجرایی دولت و ناکارآمدی مدیریتی در قوه اجرایی از پرتکرارترین و مهم‌ترین انتقادات مطرح‌شده به دولت بوده است.  عملکرد مجلس شورای اسلامی 11 بار و عملکرد قوه‌قضائیه نیز 6 بار مورد نقد نمایندگان این تشکل دانشجویی قرار گرفته است. درمیان وزارتخانه‌های دولتی نیز وزارت علوم با 15مورد انتقاد بالاتر از سایر دستگاه‌های دولتی قرار دارد. حمایت از تشکل‌های یک‌بارمصرف، سیاسی‌کاری در معاونت فرهنگی این وزارتخانه و ولنگاری فرهنگی در محیط دانشگاهی ازجمله مهم‌ترین انتقادات اعضای جامعه اسلامی دانشجویان به این وزارتخانه بوده است.

درمیان دستگاه‌های فرهنگی نیز شورای عالی انقلاب فرهنگی 10بار مورد انتقاد این تشکل دانشجویی قرار گرفته است. موضوعاتی چون ضعیف بودن سیستم نظارت بر دانشگاه و عدم‌اصلاح محتوایی جدی در علوم انسانی و تبدیل شدن این شورا به یک دستگاه سندساز ازجمله مهم‌ترین موارد مدنظر نمایندگان جامعه اسلامی بوده است.  درمیان نهادهای زیرنظر رهبری نیز، صداوسیما پررنگ‌تر از سایر مجموعه‌ها به ورطه انتقاد کشیده شده است. سخنرانان جامعه‌ای دیدار دانشجویی 6 بار این دستگاه را مورد نقد خود قرار دادند و از نبود یک نقشه راه جامع در صداوسیما و روحیه ترویج مصرف‌گرایی از طریق این رسانه ملی و راهبرد سلبریتی‌سازی گلایه کردند. نیروهای مسلح نیز درمجموع دوبار در سخنرانی این دانشجویان مورد نقد بوده‌اند.

100  انتقاد تحکیمی

دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت هم طی 9 سال گذشته، هرساله این امکان را داشته‌اند که نقطه‌نظرات خود را با رهبر انقلاب درمیان بگذارند. آنها در طول سال اخیر بیش از 100 نقد را به دستگاه‌های مختلف وارد کرده‌اند. دولت‌ها به‌ویژه مجموعه وزارت علوم، قوه قضائیه و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی از نهادهایی هستند که این اتحادیه دانشجویی در سخنرانی‌های خود آنها را بیشتر مورد نقد و بررسی قرار داده است.

تحکیمی‌ها هفت مرتبه نسبت به کارگزاران نظام و 6 بار هم انتقادات خود را نسبت به سران قوا طرح کرده‌اند. آنها پنج بار به‌صورت مستقیم به‌عملکرد دولت‌ها اشاره کرده و درمیان وزارتخانه‌های دولت حدود 16 بار نسبت به وضعیت وزارت علوم انتقادات جدی داشته‌اند. مسائل مربوط با اساتید، مشکلات مربوط به فعالیت‌های تشکل‌های دانشجویی در محیط دانشگاه، مساله تولید علم و مقالات علمی، ارتباطات صنعت و دانشگاه و مسائل صنفی دانشجویان مانند بحث خوابگاه‌های متاهلی مواردی است که نمایندگان دفتر تحکیم وحدت در محضر رهبر انقلاب مطرح کرده‌ا‌ند.  در بین نهادهای فعال در حوزه فرهنگی، ایرادهای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی یکی از سوژه‌های پرتکرار در صحبت‌های دانشجویان دفتر تحکیم بوده، به‌طوری که 15 مرتبه در 9 دیدار گذشته مورد اشاره و انتقاد قرار گرفته است. مسائل مربوط به اسناد بالادستی فرهنگی، جوانگرایی در شورا، سیاست‌زدگی در حوزه فرهنگ ازجمله انتقادات فرهنگی تحکیمی‌ها بوده است.

معاونت زنان‌وخانواده ریاست‌جمهوری، ائمه جمعه، حوزه‌های علمیه و صداوسیما سایر نهادهایی هستند که سخنرانان اتحادیه دانشجویی دفتر تحکیم در صحبت‌های خود انتقادات مختلفی نسبت به آنها مطرح کرده‌اند.

123  انتقاد عدالتخواهان به مسئولان و دستگاه‌های کشور

جنبش عدالتخواه دانشجویی یکی دیگر از اتحادیه‌های دانشجویی کشور، در همه دیدارهای گذشته فرصت بیان انتقادات به بخش‌های مختلف کشور را پیدا کرده‌اند. اعضای این اتحادیه دانشجویی در 9 دیدار اخیر دانشجویان با رهبر انقلاب اسلامی مجموعا 123 انتقاد را نسبت به دستگاه‌های مختلف مطرح کرده‌اند.

نمایندگان جنبش عدالتخواه دانشجویی 14 بار قوای سه‌گانه کشور را مورد خطاب قرار داده و نسبت به عملکرد آنها انتقاد کرده‌اند. در بین قوا نیز، قوه مجریه 17 بار، قوه قضائیه 11 بار و قوه مقننه پنج بار مورد انتقادات دانشجویان این تشکل بوده‌اند. بخش اعظمی از نقدهای مطرح‌شده نسبت به دولت‌ها در حیطه مسائل اقتصادی همچون خصوصی‌سازی بوده است.

در بین نهادهای فرهنگی، صداوسیما بیش از سایر دستگاه‌ها و مجموعه‌ها مورد نقد عدالتخواهان بوده است. آنها درطول سال‌های اخیر، 6 مرتبه عملکرد رسانه ملی را در تربیون خود نقد کرده‌اند. سازمان تبلیغات اسلامی، ائمه جمعه و مجمع جهانی اهل‌بیت(ع) ازجمله سایر مجموعه‌های حوزه فرهنگی هستند که در دیدارهای دانشجویان توسط دانشجویان این اتحادیه به نقد کشیده شده‌اند.

زیرمجموعه‌های دیگر تحت‌نظر رهبر انقلاب (به‌غیر از صداوسیما) هم جزو دیگر نهادهای مورد نقد دانشجویان این تشکل بوده‌اند و حدود پنج‌بار در سخنرانی‌های دانشجویی آنها یاد شده‌اند.  یکی از نکات جالب‌توجه در صحبت‌های نمایندگان جنبش، نقدهای آنها به فضای جنبش دانشجویی است. نقد مجموعه شهرداری و شورای‌شهر هم نقاط متمایزکننده صحبت‌های نمایندگان جنبش عدالتخواه دانشجویی بوده است.

نمایندگان نشریات به کدام مجموعه بیشتر انتقاد کردند؟

نمایندگان نشریات دانشجویی در 10 سال گذشته فقط در 4 دیدار موفق به سخنرانی شدند. البته این مطلب به‌معنای عدم‌حضور نماینده در دیدارها نیست و در برخی از دیدارهای دانشجویی رهبر انقلاب به‌لحاظ فرصت زمانی، امکان سخنرانی فراهم نشده و درنهایت نوبت به نماینده برخی گروه‌ها نرسیده است.

نمایندگان مدیران‌مسئول نشریات در سال‌های 91، 95، 97 و 98 به بیان نکات و دیدگاه‌های خود پرداختند و در همین 4 دوره، بیش از 50 مورد انتقاد را نسبت به دستگاه‌ها و نهادهای مختلف مطرح کردند. در نگاه اولیه شاید انتظار طرح انتقادها و نکات فرهنگی از نماینده گروه داشته باشیم، اما برخلاف انتظار، عمده نقدهای مطرح شده از بین سخنرانان نشریات هم سیاسی است. وزارت علوم 13 مرتبه نوک پیکان نقد دانشجویان قرار گرفته است. نمایندگان نشریات در طول دیدارهای دانشجویان با رهبر انقلاب، 7 مرتبه قوه‌قضائیه و 7 مرتبه نیز صداوسیما را نقد کرده‌اند. آنها انتقادهای خود را 5بار نسبت به قوای سه‌گانه، دو مرتبه نسبت به کارگزاران، دو مرتبه به زیرمجموعه‌های زیرنظر رهبری به‌جز صداوسیما و دو مرتبه هم نسبت به نهادهای نظامی کشور مطرح کردند.

 * نویسنده: مهدی کیانی، خبرنگار