به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، عصـــــــــر روز یکشنبه آب‌های جاسک و چابهار درنزدیکی استان سیستان‌وبلوچستان محل وقوع اتفاقی تلخ و غم‌انگیز بود. رخدادی که طی آن شناور کنارک ازجمله ناوچه‌های متعلق به نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران دچار حادثه شد. در این حادثه 19 تن از اعضای نیروی دریایی ارتش به درجه رفیع شهادت رسیدند و 15 تن نیز مجروح شدند. در اطلاعیه روابط‌عمومی ارتش که صبح دوشنبه در این حادثه منتشر شد، آمده است: «حین انجام تمرین دریایی توسط تعدادی از شناورهای نیروی دریایی ارتش در آب‌های جاسک و چابهار، شناور پشتیبانی سبک کنارک دچار حادثه شد و تعدادی از دریادلان نیروی دریایی به فیض شهادت نائل آمدند. پس از این حادثه تیم‌های امدادونجات دریایی در فاصله کوتاه درمحل حضور یافته و مجروحان و شهدا را از شناور تخلیه و به مراکز درمانی منتقل کردند. گفتنی است نیروهای مستقر در شناور مذکور رشادت مثال‌زدنی در نجات جان همرزمان خود به خرج دادند.» همچنین در این گزارش آمده است: «شناور حادثه‌دیده کنارک طی عملیاتی برای بررسی‌های فنی به محل اسکله دریایی منطقه منتقل شده است.» درخصوص این حادثه اما دو بخش مهم وجود دارد که وقتی آنها کنار هم می‌آیند مهم و قابل‌توجه ارزیابی می‌شوند.
الف: بعد نظامی
اتفاقی که برای کنارک رخ‌داده، از بعد نظامی بسیار مهم است آن‌قدر که می‌تواند در سرنوشت فعالیت‌های نیروهای مسلح موثر باشد. چه اینکه این اتفاق حاصل یک خطای انسانی بوده یا خطای سیستمی یا هر اتفاق قابل پیش‌بینی یا غیرمنتظره دیگر، وقوع آن دردناک است و نشانه وجود ایراد در سیستم کاری. از این‌رو باید با بررسی دقیق و حرفه‌ای در اسرع‌وقت دلایل و زمینه‌های بروز چنین حادثه‌ای پیگیری شود و با به حداقل رسیدن خطا و پیش‌بینی تمامی عوامل موثر بر یک عملیات، امکان بروز چنین اتفاقاتی به کمترین میزان رسیده و چنین رخدادی دیگر تکرار نشود.
ب: بعد غیرنظامی
اول: جاماندن سیستم رسمی اطلاع‌رسانی/ نکته قابل‌توجه درخصوص حادثه شناور کنارک این بود که پیش از آنکه رسانه‌های رسمی درباره این اتفاق خبررسانی کنند، افراد و مجموعه‌های غیررسمی فعال در فضای مجازی دست‌به‌کار شدند و تلاش کردند جزئیاتی از این حادثه را بیان کنند. البته در جریان همین غیبت منابع رسمی ازجمله روابط‌عمومی ارتش و دیگر رسانه‌های رسمی هم بود که به‌سرعت اطلاعات تاییدنشده و بعضی گمانه‌زنی‌ها به‌عنوان روایت غالب در فضای مجازی دست‌به‌دست چرخید. در این حین قریب‌به‌اتفاق داده‌های یادشده از این حکایت داشت که کنارک به اشتباه توسط یکی دیگر از ناوهای حاضر در مانور، به‌عنوان هدف تمرینی تشخیص داده و مورد اصابت موشک کروز قرار گرفته است و طبعا در اثر این اتفاق تعدادی از اعضای یگان‌های دریایی ارتش هم صدمه دیده‌اند.
صرف‌نظر از صحت و دقت این اخبار که البته حالا ردپای آنها در همه شبکه‌های اجتماعی و حتی رسانه‌های معمول هم دیده می‌شود، باید گفت این عقب ماندن سیستم اطلاع‌رسانی ارتش نه‌تنها مسیر را برای انتشار اخبار بدون سند باز گذاشت که از رسانه‌های رسمی اعتبارزدایی و رسانه‌ها و اشخاص فعال در فضای مجازی که اساسا مشخص نیست به چه منابعی متصل و با چه اهدافی مشغول فعالیت رسانه‌ای هستند، جای آنها را گرفتند.
دوم: عقده‌گشایی برخی فعالان ضدانقلاب/ بعد از انتشار اخبار مربوط به این حادثه که البته همچنان جزئیات آن بیرون نیامده و حتما نیاز به ارزیابی و بررسی‌های زیادی درخصوص چرایی و چگونگی این حادثه است، برخی تلاش کردند با ایده شائبه و شایعه نسبت به این اتفاق حاشیه‌سازی کنند. در این میان حتی برخی اکانت‌های توئیتری که از خارج اداره می‌شوند در اوج بی‌اطلاعی و صرفا برای هدف قراردادن کلیت نظام، این اتفاق را به سپاه پاسداران منتسب کردند و گفتند ناوها متعلق به این نیرو بوده است. طی 24ساعت گذشته حجم زیادی از اخبار دروغ و نسبت‌های غیرواقعی به نیروهای مسلح کشور داده شده است. این دو مساله نشان می‌دهد که بعد گفت‌وگو با افکارعمومی چه در رویدادهای مثبت چه در حوادث این‌چنینی همچنان ضعیف و حتی حاشیه تلقی می‌شود و متاسفانه در جایی که شرایط سخت و دشوار است، خود را نشان می‌دهد.
در حادثه کنارک هرچند این اتفاق یک واقعه و رخداد در حوزه نظامی بود اما تاثیر عمیق و اصلی خود را در افکارعمومی و بسترهای اجتماعی و سیاسی جامعه می‌گذارد و فقدان دسترسی و اطمینان به منابع رسمی این تاثیر را سوء و منفی خواهد کرد. از این‌رو نباید فراموش کرد ارائه اطلاعات صحیح و به‌موقع در چنین مقاطعی حتما از کارهای دیگر مهم‌تر و اثرگذارتر است و نباید از آن غفلت کرد.
نکته پایانی: درکنار همه این نکات، مساله مهم دیگری هم وجود دارد. اینکه جایگاه ارتش به‌عنوان نیروی فداکاری که تامین‌کننده امنیت کشور است نباید با چنین اتفاقی تحت‌تاثیر قرار گیرد، مخصوصا وقتی که از یک‌سو فشار رسانه‌ای برای تخریب این نیروی فداکار اوج گرفته و ازسوی دیگر هیچ داده‌ای درمورد اینکه این اتفاق ناشی از خطای انسانی بوده یا خطای سیستمی رخ‌داده یا... وجود ندارد.
ویژگی‌های ناو موشک‌انداز کنارک
ایران قریب به ۳۰۰۰ کیلومتر مرز دریایی دارد و برای تامین امنیت این منطقه بزرگ و قابل‌توجه از توانمندی‌های مختلف یگان‌های دریایی ارتش و سپاه استفاده می‌کند. در این میان ناو موشک‌انداز کنارک که روز یکشنبه دچار حادثه شد، ازجمله شناورهای سبک یگان‌های دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است؛ ناوچه‌ای که درسال ۱۹۸۸ ساخته و ۱۶ مهر 1397 با حضور امیر خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش به ناوگان منطقه سوم نوبت نداجا در کنارک ملحق شده بود.
شناور «کُنارک» با شماره بدنه 1403، یکی از چند شناور کلاس «هندیجان» است که وظیفه اصلی آن لجستیک و پشتیبانی نیروهای عملیاتی است. این شناور سبک مانند برخی دیگر از شناورهای کلاس هندیجان دارای 47متر طول و 8.5 متر عرض و آبخور آنها نیز 2.9 متر است. ازجمله اطلاعات دیگر منتشرشده درخصوص این شناور (که درایران علاوه‌بر وظایف لجستیکی مجهز به برخی تجهیزات جنگی هم شده)، این است که این شناور با قابلیت حمل و جابه‌جایی 460 تن بار، نقش یک شناور تدارکاتی سبک و چالاک را در عملیات‌های نیروی دریایی ارتش بازی می‌کرده است. این شناور امکان انتقال نیرو به تعداد بیشتر از 100نفر را داراست.
علاوه‌بر این امکان استفاده از کنارک به‌عنوان یک شناور مین‌ریز هم وجود دارد. از دیگر توانمندی‌های این ناوچه می‌توان به امکان حمل آب با ظرفیت 40 تن و پذیرش بار تا سقف 40 تن فقط به‌روی عرشه اشاره کرد.
اگرچه این شناورها همان‌طور که گفته شد، وظیفه اصلی پشتیبانی را به‌عهده دارند ولی برخی از آنها (ازجمله کنارک) در سال‌های اخیر به تسلیحات مختلف نظیر موشک‌های کروز نور نیز مجهز شدند و کنار وظیفه اصلی خود، می‌توانند در نقش یک شناور گشتی نیز ظاهر شوند. از دیگر تسلیحات نصب‌شده روی این شناورها می‌توان به یک قبضه توپ 20 میلیمتری اورلیکن و چهار مقر موشک ضدکشتی نور C-802 نیز اشاره کرد.
البته به‌روی برخی از این شناورهای کلاس هندیجان، به‌جای موشک کروز، لانچرهای پهپاد نصب شده است که به آنها در ماموریت‌های شناسایی کمک شایانی می‌کند. این ناوچه براساس گفته مقامات مسئول در اوج تحریم‌ها با بهره‌گیری از دانش و تکنولوژی بومی ساخته شد تا زمینه افزایش امنیت دریایی ایران را در دریای عمان و اقیانوس هند فراهم کند. ناگفته نماند این شناورها همگی ساخت کارخانه کشتی‌سازی damen هلند هستند که با شناسه MIG-S-4700-SC شناخته می‌شوند.
مجاهدت‌هایتان را فراموش نمی‌کنیم
جنگ به پایان رسیده بود و مبادلات تجاری ایران به‌عنوان کشوری که درمسیر سازندگی قرار داشت، افزایش چشمگیری پیدا کرد؛ حضور گسترده‌تر کاروان‌های تجاری و اقتصادی کشورمان در آب‌های آزاد و بین‌المللی نیاز به تامین امنیت این کاروان‌های دریایی را دوچندان می‌کرد. اما پس از دو دهه از پایان جنگ و درست در روزهای مردادماه سال 87 سروکله دزدان دریایی در سواحل سومالی پیدا شد و امنیت منطقه‌ای استراتژیک درحوالی آب‌های ایران به‌خطر افتاد. در این برهه یک کشتی ایرانی و یک نفتکش ژاپنی ربوده شدند تا به‌اندازه کافی مخاطرات این منطقه بزرگ جلوه کند. این مسیر پرچالش و نگرانی از تامین امنیت کشتی‌ها و دریانوردان ایرانی در دل حوادث دریایی درکنار افزایش مبادلات تجاری دریایی، نیاز به حضور ارتش را بیش از گذشته پررنگ کرده بود. درواقع احساس نیاز به تامین امنیت کشتی‌های ایرانی با وقوع پدیده دزدی‌های دریایی در خلیج عدن و سواحل کشور سومالی، دستاورد مهمی برای کشور داشت؛ ارتقای راهبرد نیروی دریایی. پس از آن حادثه دریایی در سواحل سومالی، فرمانده معظم کل قوا درمراسم دانش‌آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم‌دریایی نوشهر فرمودند: «باید به‌چشم یک نیروی راهبردی به‌نیروی دریایی نگریسته شود.» ازسوی دیگر ازآنجایی که حجم زیادی از تبادلات تجاری و اقتصادی دنیا از طریق دریا انجام می‌شود، نیروهای دریایی ارتش‌های مختلف جهان برای حفاظت از منافع اقتصادی کشورشان علاوه‌بر دفاع از آب‌های ساحلی، در آب‌های آزاد و بین‌المللی نیز حضور دارند. از این‌رو نیروی دریایی ارتش نیز در خلیج عدن که دریای سرخ را به اقیانوس هند متصل کرده و یکی از پررفت‌وآمدترین خطوط کشتیرانی جهان به‌شمار می‌رود، حضور یافت. این درحالی بود که تا پیش از انقلاب اسلامی نیروی دریایی ارتش صرفا یک نیروی دریایی ساحلی بود که تجربه حضور در آب‌های آزاد و بین‌المللی و همچنین دریانوردی‌های طولانی را نداشت اما این مسیر پس از دوران دفاع مقدس کاملا تغییر کرد.
به هر حال ناوگروه‌های نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از سال 1388 مسئولیت تامین امنیت کاروان‌های دریایی اقتصادی کشور را برعهده گرفتند و راهی آب‌های بین‌المللی شدند. برهمین اساس نیروی دریایی ارتش تاکنون بیش از ۶۴ ناوگروه برای دفاع از منافع کشور به آب‌های آزاد اعزام کرده است. دریادار خانزادی فرمانده نیروی دریایی ارتش درباره ممارست حضور نیروی دریایی ارتش نیز گفته بود: «به‌واسطه شرایط امنیتی خاصی که در منطقه دریای سرخ به وجود آمده علاوه‌بر ناوگروه‌هایی که در گذشته به‌صورت موردی در منطقه حضور می‌یافتند، دو ناوگروه 63 و 64 حضور پایدار و پیوسته‌ای را در دریایی سرخ تا کانال سوئز دارند.»
اسکورت بیش از4200 فروند کشتی تجاری در خلیج عدن توسط نداجا
نداجا تاکنون موفق به اسکورت بیش از4200 فروند کشتی تجاری در خلیج عدن، این آبراه حساس و حیاتی شده است. اعزام بیش از 48 ناوگروه رزمی به آب‌های آزاد در نقاط مختلف دنیا و3180هزار روز دریانوردی آن‌هم در خلیج عدن و تنگه باب‌المندب از افتخارات و اقدامات ارزنده نیروی دریایی کشورمان است. همچنین نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی تاکنون با بیش از ۳۷۲.۶۲۹ هزار مایل دریانوردی و حضور در چندین و چند تنگه و آبراه حساس جهان، کارنامه درخشانی از خود به‌جای گذاشته است. البته ناوهای نیروی دریایی ارتش در قالب ناوگروه‌های رزمی و صلح‌ودوستی 2314 روز هم در مناطق پرخطر حضور داشتند که این فداکاری‌های مثال‌زدنی، نیروی دریایی ارتش را در تاریخ کشورمان جاودانه کرده است.