به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بیست‌وپنجم اسفندماه سال گذشته بود که خبر رسید سامانه «دان» در دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شده است. سامانه‌ای که بعد از شیوع کرونا در کشور می‌توانست امیدی برای برگزاری هرچه بهتر کلاسهای مجازی باشد. سامانه «دان» (برگرفته از واژه دانایی) به‌همت ستاد مرکزی آموزش غیرحضوری دانشگاه آزاد اسلامی طراحی و اجرا شده است و این امکان را برای تمام دانشجویان و اساتید دانشگاه آزاد اسلامی فراهم می‌کند تا بتوانند با استفاده از تلفن‌همراه هوشمند یا رایانه، به‌صورت آنلاین از خدمات آموزشی دانشگاه استفاده کنند. مسئولان دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهند با هدف ایجاد آرامش و رفع نگرانی دانشجویان و خانواده‌های آنها و اساتید این دانشگاه از تمام امکانات و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خود استفاده کرده تا بتوانند خدمات شایسته و در شأن دانشجویان این دانشگاه را ارائه کنند.
البته تصمیم برای راه‌اندازی این سامانه از سیزدهم اسفندماه گرفته شد و تقریبا 12 روز پس از این تصمیم، سرانجام آموزش الکترونیکی با تلاش شبانه‌روزی راه‌اندازی شد؛ سیستمی که در دنیا با این حجم از سرویس‌دهی مشاهده نشده است. سیستم «دان»، پیشرفته و به‌راحتی امکان استفاده از آن وجود دارد؛ چراکه همه دانشجویان تلفن همراه داشته و به‌راحتی می‌توانند از طریق گوشی موبایل خود آموزش دیده و درس‌های گذشته را جبران کنند. این روش می‌تواند به دانشجویان کمک بسیاری کند چون از طریق آن هم می‌توان به‌صورت آنلاین صحبت کرد و هم فایل پاورپوینت دروس را در این برنامه ارائه داد. در این سیستم یک تخته برای آموزش وجود دارد و دانشجویان حتی می‌توانند دروس ارائه شده توسط استاد را روی آن مشاهده کنند. سامانه «دان» در موبایل، تبلت، لپ‌تاپ و رایانه معمولی در دسترس است و برای استفاده از آن نیازی نیست که نرم‌افزار جدیدی روی گوشی نصب شود.
اما چه زمانی فکر راه‌اندازی این سامانه ایجاد شد؟ چندی پیش بود که دکتر طهرانچی دستوری مبنی‌بر راه‌اندازی دانشگاه هوشمند مجازی را ارائه داد و دانشگاه آزاد اسلامی بر آن شد تا سامانه‌ای تحت‌عنوان «دان یا دانان» را ابتدا برای دانشجویان واحد تهران مرکزی سپس تا پایان‌ترم جاری برای تمام واحدهای استان تهران فعال و اجرایی کند. این سامانه قابلیت‌های زیادی دارد. به‌طور مثال علاوه‌بر قابلیت ثبت حضور دانشجویان دارای قابلیت نمایش اطلاعاتی مثل مدت زمانی که دانشجو وارد سامانه شده و کلاسهای ضبط شده را دیده، نیز دارد. همچنین دانشجویان می‌توانند به‌صورت تعاملی با استاد در ارتباط باشند. اساتید می‌توانند صفحات مختلف از دسکتاپ خود را به اشتراک بگذارند و همچنین از تخته سفیدی که در اختیار دارند، استفاده کنند.
هرچند هر سیستم و یا سامانه‌ای که راه‌اندازی می‌شود در ابتدای راه با مشکلاتی نیز مواجه است. این سامانه نیز از این قاعده مستثنی نیست و در ابتدای راه قطعا دانشجویان با سوالات و ابهاماتی روبه‌رو خواهند شد؛ مشکلاتی که مسئولان دانشگاه درصدد رفع آن هستند. به‌طور مثال گفته شده بود که دانشجویان برای ورود به این سامانه باید همان شماره تلفنی را ثبت کنند که در روز ثبت‌نام به دانشگاه ارائه داده بودند. برخی از دانشجویان که شماره تلفن همراه آنها تغییر پیدا کرده است این ابهام را دارند که چگونه باید وارد «دان یا دانان» شوند؟ مسعود همتی، رئیس مرکز فناوری و شبکه علمی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با «فرهیختگان» به این سوال و سوالاتی از این دست پاسخ داده است که در زیر مشروح آن را می‌خوانید.
یکی از سوالاتی که این روزها دانشجویان مطرح می‌کنند تفاوت سامانه دان با گذشته است؛ ویژگی‌های جدید سامانه دان چیست؟
سال گذشته دکتر طهرانچی دستور داد دانشگاه آزاد اسلامی هوشمند مجازی راه‌اندازی شود؛ بنابراین قرار است سرویس‌های بسیار متنوعی را به دانشجویان ارائه دهیم. بستری که پیش از این دراختیار داشتیم سرویس دان بود که البته هنوز ارائه نشده است. سرویس دیگر نیز سرویس آموزش مجازی است که دانشجویان بدون نیاز به نصب نرم‌افزار می‌توانند از کلاس‌ها استفاده کنند. بقیه قابلیت‌هایی که در کلاسهای حضوری نیز وجود دارد همکاران آموزش الکترونیکی دراختیار داشتند اما به دلیل محدودیت منابع و تعداد بسیار زیاد دانشجو قادر به ارائه این سرویس نبودند. به‌عبارتی دانشجویان می‌توانستند تصویر استاد را ببینند یا به‌طور مثال به اشتراک گذاشتن صفحه مانیتور را دراختیار داشتند اما چون حدود 700هزار دانشجو را تحت‌پوشش قرار داده بود، استفاده از این سرویس‌ها و فعال کردن آنها با مشکل روبه‌رو می‌شد. به همین دلیل تمام این سرویس‌ها در آموزش مجازی غیرفعال شد.
این یک شروع است و هر شروعی نیازمند یک بلوغ؛ دکتر طهرانچی نگاه بسیار بلندی دارند و با نگاه ایشان در آینده نزدیک یعنی تا مهرماه امسال سرویس‌هایی را فعال خواهیم کرد که آینده دانشگاه آزاد اسلامی را متفاوت می‌کند که برای مدیران آن قابل‌مدیریت خواهد شد.
با این اوصاف سرویس دان نیاز به فلش‌پلیر یا ادوب‌کانکت ندارد؟
درست است. این سامانه نیازمند نصب فلش‌پلیر نیست.
گفتید تا مهر امسال سرویس‌های جدیدی در دانشگاه آزاد اسلامی ارائه خواهد شد؛ آیا آموزش در دانشگاه در ترم تابستان و مهرماه نیز مجازی خواهد بود؟
من در این زمینه تصمیم‌گیر نیستم اما می‌توانم بگویم زیرساخت‌های این سرویس‌ها را تا مهرماه با تمام قوا فراهم خواهیم کرد. درحال حاضر با مشکلات و کسری‌ها آشنا شدیم، بنابراین درحال آماده‌سازی زیرساخت‌های این سرویس‌ها هستیم تا به‌موقع و درصورت اعلام نیاز از سوی مدیران دانشگاه بتوانیم یک سرویس کاملا متفاوت ارائه دهیم. این سرویس‌ها ذخیره ارزشمندی برای آینده دانشگاه خواهند بود، بنابراین باید زیرساخت‌های ترم تابستان و ترم مهر را آماده کنیم.
سامانه دان درکنار سرویس آموزش مجازی قرار می‌گیرد؟
سامانه دان در کنار سرویس مجازی دانشگاه قرار می‌گیرد و قرار نیست چیزی حذف شود؛ از دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکزی کار را آغاز خواهیم کرد و اگر از این سرویس راضی بودیم بقیه واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران به این سیستم منتقل می‌شوند.
امکان برگزاری امتحانات روی سامانه دان نیز وجود دارد؟
درحال کار روی این سرویس هستیم اما تصمیم‌گیری در این خصوص به عهده مدیران دیگر است. ما سامانه را آماده می‌کنیم و تسویه‌حساب و فارغ‌التحصیلی دانشجویان به‌صورت الکترونیکی می‌شود. سرویس آماده می‌شود و دربقیه موارد تصمیم‌گیری برعهده معاونت آموزش و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی است.
نحوه برگزاری امتحانات هنوز مشخص نشده است؟
تا حدود 10 روز آینده در این خصوص تصمیم‌گیری خواهد شد.
یکسری از دانشجویان اعلام کرده‌اند برای ورود اتباع به این سامانه مشکلاتی وجود دارد.
قطعا این مشکل نیز برطرف می‌شود و تا راه‌اندازی قطعی این سامانه تمام مشکلات حل خواهد شد.
امکان حضور و غیاب در سامانه جدید وجود دارد؟
بله این امکان نیز وجود دارد؛ قبلا هم به دانشجویان اعلام کردم که درحال حاضر شرایط آموزش نرمال نیست. به استاد اعلام شده تصمیم‌گیرنده نهایی درخصوص حضوروغیاب دانشجویان خود استاد است. این شرایط با شرایط عادی متفاوت است. گاهی استاد درکلاس مجازی حاضر شده اما هیچ‌کدام از دانشجویان حضور ندارند و ما به استاد اعلام می‌کنیم که دانشجویان کدام قسمت کلاس را دیده‌اند. این گزارش به استاد داده می‌شود و استاد براساس آن تصمیم‌گیری می‌کند.
برخی دانشجویان می‌گویند فیلم‌های ضبط‌شده برای آنها قابل‌نمایش نیست؛ آیا برای سرورها مشکلی ایجاد شده است؟
این موضوع علت‌های مختلفی می‌تواند داشته باشد؛ گاهی کلاس ضبط‌شده وجود ندارد چون توسط استاد و پشتیبان واحد مربوطه حذف شده است. این یکی از علت‌های شایع است، بنابراین اگر فیلم‌های ضبط‌شده برای آنها قابل‌نمایش نیست باید گفت کلاس توسط استاد یا واحد پشتیبان حذف شده است. گاهی نیز اینترنت دانشجو ضعیف است، بنابراین فیلم ضبط شده برای او نمایش داده نمی‌شود. در برخی موارد نیز در زمانی که استاد درحال ضبط کلاس بوده به دلیل اینترنت ضعیف استاد، کلاس ضبط‌شده کیفیت مناسب ندارد.
برخی اساتید نیز اعلام کرده‌اند فایل‌های بیشتر از یک مگ را نمی‌توانند برای دانشجویان روی سایت ارائه دهند. علت این مشکل چیست؟
با انتقالی که قرار است انجام شود دست ما در این زمینه نیز باز می‌شود. پیش از این حجم زیادی از دانشجویان را در اختیار داشتیم که نیاز به حافظه زیاد بود. بعد از انتقال فضای بیشتری را دراختیار اساتید خواهیم گذاشت.
زمانی که خبر رسید قرار است سامانه دان راه‌اندازی شود یکسری شایعاتی مطرح شد مبنی‌بر اینکه دانشجویان برای ورود به این سامانه باید همان شماره تلفنی را ثبت کنند که در روز ثبت‌نام به دانشگاه ارائه داده بودند. آیا این موضوع صحت دارد؟
در سامانه دان دودسته از افراد می‌توانند حضور پیدا کنند؛ یک دسته کسانی هستند که یا شماره تلفن آنها ثبت نشده یا شماره آنها اشتباه ثبت شده یا تازه‌وارد هستند. این افراد نیاز ندارند تا در سامانه شماره قبلی خود را وارد کنند و می‌توانند با شماره موبایل جدید خود ثبت‌نام را انجام دهند. دسته دوم کسانی هستند که کلاسهای آنها به‌صورت اتوماتیک ایجاد شده است یعنی قبل از اینکه دانشجو وارد سامانه شود از طریق سامانه آموزش، کلاسهای مربوط به آن دانشجو ایجاد شده است. اگر دانشجویی بخواهد از مدل دوم استفاده کند، یعنی وقتی وارد سامانه می‌شود کلاسهای خود را ببیند، باید با همان شماره موبایلی که در زمان ثبت‌نام ارائه کرده وارد بشود یا به واحد آموزش یا آی‌تی درخواست تغییر شماره موبایل خود را ارائه دهد. دلیل آن نیز این است که احرازهویتی که از سوی دانشگاه در دست داریم از طریق شماره موبایل و شماره ملی دانشجویان است که باید با یکدیگر تطبیق دهیم. اما برای اینکه دانشجویان به مشکل نخورده و از کلاس‌ها عقب نیفتند اگر شماره موبایل قبلی آنها به هردلیلی در دسترس نیست می‌توانند به‌عنوان یک فرد جدید ثبت‌نام خود را انجام دهند و با شناسه و رمز عبور وارد کلاس شوند.
پس از امروز (شنبه) ممکن است عده زیادی نتوانند وارد کلاس شوند؟
بله، ممکن است برخی از افراد نتوانند وارد کلاس شوند اما باید یک نفر مسئولیت احراز هویت را در دست بگیرد.
استادان از امروز (شنبه) کلاسهای خود را آغاز می‌کنند. تکلیف این دسته از دانشجویانی که نمی‌توانند وارد کلاس شوند چیست؟
اگر دانشجویی با این مشکل یعنی تغییر شماره موبایل خود مواجه باشد نهایتا یک جلسه از کلاس‌ها باز می‌ماند. پیش‌بینی ما این است که این مشکل به‌زودی حل می‌شود چون تیم پشتیبانی ما برای اصلاح شماره موبایل این دسته از افراد آماده است ولی حتما باید از طریق دانشگاه و تیم پشتیبانی به ما اعلام شود که شماره تلفن همراه فلان دانشجو باید تغییر کند و بر اساس اعلام و نیاز دانشجویان این کار را انجام نمی‌دهیم و دانشگاه حتما باید احراز هویت را به ما اعلام کند.
چه تمهدیداتی را برای دانشجویان درنظر گرفتید تا دچار استرس نشوند و زودتر مشکلات‌شان حل شود؟
معتقدم که دانشجویان و استادان باید درنهایت آرامش کار کنند تا یک خاطره شیرین از آموزش الکترونیک برایشان باقی بماند. به شرطی که همه ابزارها و امکانات فراهم باشد. کلاسهای الکترونیکی از کلاسهای حضوری بهتر است چراکه در وقت و هزینه دانشجویان صرفه‌جویی می‌شود. قرار است در برنامه یک تغییراتی ایجاد شود تا دانشجویان در سامانه سیدا شماره‌های خود را ببینند تا اگر نیاز به تغییر دارد این شماره‌ها همان جا تغییر داده شود. در مرحله بعدی اطلاع‌رسانی وسیع خواهیم کرد که چه تعداد از دانشجویان درخواست تغییر شماره همراه خود را ارائه داده‌اند. اطلاعات این افراد در قالب یک فایل اکسل برای پشتیبان‌های سیستم دان ارسال می‌شود و تیم پشتیبانی براساس کد ملی‌ای که وجود دارد شماره موبایل‌ها را اصلاح خواهند کرد. این پروسه نهایتا دو ساعته به‌انجام خواهد رسید و از سوی دیگر هشت نفر از تیم پشتیبانی فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران و دو نفر از نمایندگان سایت دان موارد حاد و استثنا را بررسی و اعلام می‌کنند تا شماره موبایل‌های آنها سریع‌تر روی سیستم آپدیت شود. به عبارتی قرار بر این شد که اطلاعات فعلی دانشجویان را برای پشتیبان‌ها ارسال کنیم و همچنین یک تیم پشتیبانی نیز به‌همین منظور قرار دادیم تا مشکلات دانشجویان را نهایتا ظرف یک ساعت حل کنند و نهایتا تا سه‌شنبه تمام مشکلات احتمالی حل خواهد شد.
تا این مشکل برطرف شود دانشجویان حداکثر یک جلسه از کلاس خود را از دست می‌دهند. با توجه به اینکه سرورها نیز به سامانه دان وصل نشده است بنابراین کلاس ضبط‌شده‌ای نیز وجود نخواهد داشت. برای این دسته از دانشجویان چه تدابیری اندیشیده شده؟
90درصد کلاس‌هایی که برگزار می‌کنیم در شبکه‌های اجتماعی برای خود گروه دارند؛ یک نفر نماینده نیز وجود دارد که اطلاعات کلاس را به دانشجویان گروه می‌رساند. تا دوشنبه همین هفته می‌توانیم ضبط‌شده کلاس‌ها را در آرشیو کلاس برای دانشجویان و اساتید به نمایش بگذاریم.
* فرهیختگان: