به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، اتوبان همت، اتوبان مدرس، میدان هفت‌تیر، بلوار کشاورز، خیابان انقلاب، خیابان جمهوری و... همه مملو از اتومبیل‌ها، همه‌جا تقریبا شلوغ شده است. مترو، اتوبوس و تاکسی‌ها هم مثل ایام پیش از عید فعالند و حسابی هم مسافر دارند. بعد از پشت‌سر گذاشتن ایام نوروز و 13 بدر بی‌سابقه و خلوت انگار حالا بخشی از مردم کرونا را فراموش کرده‌اند. یادشان رفته است که دنیا همچنان همان دنیای کروناست، تعداد مبتلایان لحظه به لحظه افزایش پیدا می‌کند و جان‌باختگان با یک شیب تند در حال بیشتر شدن هستند. کشورهای مختلف، یکی بعد از دیگری رکورد ابتلا و مرگ و میر یکدیگر را می‌زنند و هنوز هم دقیقا مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار مردم جهان است. ابتلای بیش از یک‌میلیون و 100 هزار نفر از مردم جهان به ویروس کرونا حتما شوخی نیست، جان باختن بیش از 200 هزار نفر هم حتما شوخی نیست، اما ساده‌انگاری مردم در مواجهه با این ویروس خطرناک، این خیابان‌های شلوغ و این تردد در شهرها، مثل برخی سیاست‌های مسئولان اگرچه واقعی، اما بیشتر شبیه شوخی است. نه دارویی برای درمان کرونا وجود دارد و نه واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به آن، حتی هنوز خیلی از رفتارها و کنش‌های این ویروس ناشناخته است، یک روز استفاده از ماسک برای افراد سالم منع می‌شود، روز دیگر استفاده از ماسک برای سالم‌ها هم تجویز می‌شود. یک روز درصد کشندگی این ویروس را زیر 2 درصد اعلام می‌کنند، روز دیگر با اعلام آمار جدید همه شگفت‌زده می‌شوند.
واقعا برای مواجهه با چنین ویروسی جایی برای سهل‌انگاری باقی می‌ماند؟ از ابتدای شیوع کرونا در جهان، از ووهان چین تا باقی کشورهای آسیایی، اروپایی، آمریکایی و... هر کشوری مبتنی بر سیاست‌های کلان خود راهکاری برای مقابله با کرونا پیش گرفت. برخی از راهکارها کارساز واقع شد و برخی دیگر تلفات زیادی را روی دست دنیا گذاشت. با این وصف اما همچنان نمی‌توان به قطعیت گفت که فلان راهکار کشور الف، از بهمان راهکار کشور ب بهتر و کارسازتر بوده است، حداقل نمی‌توان به قطعیت گفت. بنابراین احتیاط، خودمراقبتی و پرهیز از ایجاد اجتماعات و خروج مردم از خانه‌ها همچنان اصلی‌ترین توصیه‌هایی است که فارغ از جغرافیا و قوم و نژاد وجود دارد و باید به آن پایبند بود.
آخرین اخبار شیوع کرونا در ایران و جهان
براساس آخرین اطلاعات منتشر شده در ارتباط با تعداد مبتلایان و جان‌باختگان کرونا در جهان تا به امروز آمریکا با بیش از 270 هزار مبتلا و بیش از 7 هزار جان‌باخته در صدر کشورهای دارای بیشترین تعداد مبتلایان به کرونا قرار دارد. بعد از آمریکا، اسپانیا با بیش از 120 هزار مبتلا و نزدیک به 12 هزار جان‌باخته، ایتالیا با نزدیک به 120 هزار مبتلا و حدود 15 هزار جان‌باخته در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. طبق اعلام وزارت بهداشت ایران هم تا به امروز در ایران 55 هزار و 743 نفر به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که از این تعداد 3 هزار و 452 نفر جان خود را از دست داده و 19 هزار و 736 نفر هم بهبود یافته و از بیمارستان‌ها مرخص شده‌اند. براساس آمار ایران می‌توان تا حدی خبر از مسطح شدن شیب ابتلا و جان‌باختن مردم با ویروس کرونا داد؛ اتفاقی که البته همچنان دردناک ادامه پیدا کرده و اگر روش‌های کنترلی و اقدامات مقتضی اتخاذ نشود ممکن است به شرایط هولناک ابتدایی و هجوم تعداد بالایی از مردم به مراکز درمانی بازگردد.
اقدامات مقابله‌ای کشورهای اصلی درگیر با کرونا
چین: قرنطینه شهری، تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی و ادارات، برخورد با ناقضان شرایط قرنطینه، خدمات درمانی رایگان، ساخت بیمارستان‌های جدید و افزایش ظرفیت بهداشتی و درمانی و تمهیدات ویژه اقتصادی و...
ایتالیا: ممنوعیت برگزاری اجتماعات، تعلیق مسابقات ورزشی، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، اعمال مقررات سختگیرانه برای مسافرت‌ها و محدودیت‌هایی برای وسایل حمل و نقل عمومی
آمریکا: ممنوعیت ورود مسافران اروپایی به این کشور، دستور قرنطینه خانگی، ممنوعیت برگزاری اجتماعات در برخی ایالات و اعلام وضعیت فوق‌العاده ملی و تمهیدات ویژه اقتصادی
آلمان: ممنوعیت در برگزاری اجتماعات و مراسم پرجمعیت، حمایت از مشاغل با افزایش ساعات کاری، تعطیلی فعالیت‌های فرهنگی مثل سینما و تئاتر و کنسرت، لغو برگزاری مسابقات ورزشی
اسپانیا: تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، لغو پروازها به مقصد ایتالیا، تعلیق مسابقات فوتبال باشگاهی، کاهش ساعات اداری و تمهیدات اقتصادی و ایجاد برخی محدودیت‌های دیگر
انگلیس: لغو برگزاری مسابقات ورزشی، به‌کارگیری سناریوی ایمنی توده‌ای و درخواست از مردم برای در خانه ماندن، اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی بعد از شکست سناریوهای ابتدایی
کره‌جنوبی: تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی برای مدت طولانی، منع برگزاری تجمعات و گردهمایی‌ها، قرنطینه شدید مراکز شیوع کرونا، استفاده از فناوری‌های نوین جهت شناسایی نواحی آلوده، تخصیص بودجه مکمل
فرانسه: ممنوعیت برگزاری اجتماعات، لغو مراسم ورزش عمومی، تعطیلی مدارس در برخی مناطق و نواحی مشخص و درگیر با کرونا، توزیع و استفاده از ماسک‌های جراحی برای مقابله با شیوع کرونا
ایران: اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، تعطیلی تمامی مدارس و مراکز آموزشی، لغو برگزاری مراسم‌های مذهبی و ملی، ضدعفونی کردن وسایل حمل و نقل عمومی و معابر و...، آزادسازی تعداد زیادی از زندانیان و...
اینها بخشی از اقدامات و سیاست‌های کشورهای اصلی درگیر با کرونا جهت مقابله با این ویروس کشنده تا به امروز بوده است. سیاست‌هایی که با نگاهی به آمار منتشر شده از ابتلا و جان‌باختگان مردم آنها به ویروس کرونا می‌توان اثرگذاری و موفقیت آنها را تا حدی احصا کرد.
3 سناریو، 3 مدل اثرگذاری، 3 تجربه
اما به صورت کلی برای تشریح اقدامات جهانی مبارزه با کرونا می توان سه سناریوی کلی را طرح و برای آن مصادیقی را ذکر کرد. سناریوی اول که توسط چین به کار گرفته شد و حالا بعد از چند ماه روند ابتلا و جان‌باختگان این کشور در اثر ویروس کرونا را به حداقل و حتی صفر رسانده، سناریوی قرنطینه سنگین و کامل بوده است. چینی‌ها بعد از شناسایی موارد مشکوک و مبتلا به ویروس کرونا در شهر ووهان چین، بلافاصله این شهر را به‌صورت کامل قرنطینه و با اعمال محدودیت‌های شدید هرگونه ورود و خروج به این شهر را ممنوع کردند. مضاف بر این تمامی مشاغل و مراکز آموزشی، تفریحی و... در این منطقه تعطیل و مردم در خانه‌های خود ماندند تا اینکه بالاخره بعد از چند ماه میزان ابتلا به کرونا در این منطقه به عنوان مبدا شیوع ویروس کرونا به صفر رسید.
در مقابل این سناریو که برخی کشورها ازجمله ایران به آن اعتقادی نداشتند و آن را اقدامی ماقبل جهنگ جهانی می‌خواندند، سناریوی دیگری ایجاد شد تحت عنوان سناریوی ایمنی توده‌ای که انگلستان پرچمدار اجرای این مدل از مبارزه با کرونا بود. انگلیسی در ابتدا با منتفی خواندن سناریوی قرنطینه کامل با در پیش گرفتن سناریوی ایمنی توده‌ای عنوان کردند که خواه‌ناخواه 70 درصد جمعیت این کشور به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند و بعد از آن رفته‌رفته ماجرا کنترل خواهد شد. این سناریو اما خیلی زود بعد از کشتار و تلفات زیاد و ضعف سیستم بهداشت و درمان انگلیس در ادامه روند خدمت‌رسانی شکست خورد و انگلیسی‌ها از آن رویگردان شدند و ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها را در این کشور افزایش دادند. کشورهایی نظیر ایتالیا و اسپانیا هم این روش را پیش گرفتند و میزان تلفات آنها هم نشان می‌دهد این یک سناریوی شکست‌خورده بود که به قیمت جان هزاران انسان به پایان خط رسید.
اما سوای این دو سناریوی اصلی برخی کشورها و در راس آنها ایران مسیر سومی را انتخاب کرد که نه قرنطینه سفت و سنگین چینی‌ها و نه ولنگاری سناریوی ایمنی توده‌ای اروپایی‌ها بود. در این روش که البته کمی دیر هم اتخاذ و حد وسطی از این دو سناریو اتخاذ شد و با ایجاد طرحی با نام فاصله‌گذاری اجتماعی اجرایی شد. برای نتیجه‌گیری اثربخش بودن این سناریو علی‌رغم اخبار امیدوارکننده‌ای که از آمارهای روزانه به گوش می‌رسد کمی زود است و هنوز مشخص نیست که ما از معایب هر دو سناریو یا فواید آنها بهره‌مند شده‌ایم، اما به هرحال ایران جزء کشورهایی بود که با اتخاذ چنین سیاستی از التهاب و هجمه اولیه مبتلایان به کرونا کاست و به اذعان برخی کارشناسان تا حدی شیوع کرونا را تحت کنترل خود درآورده است. کنترلی که علی‌رغم همراهی عمومی و بسیج ملی مبارزه با کرونا طی یکی دو روز اخیر در حال مواجه شدن با چالش جدیدی است.
دوئل وزارت صمت و بهداشت
در تشریح سناریوهای اتخاذشده توسط کشورهای مختلف از یک نمونه سومی نام بردیم که به گفته مسئولان و مقامات راهکار ایران برای مقابله با کرونا بوده است. تا اینجای راه هم این اقدامات هم موافقان و هم مخالفانی داشته است که به‌صورت کلی می‌توان برآیند آن را تا حدی مثبت ارزیابی کرد. ولی از آنجایی که ایجاد محدودیت‌ها و سخت‌گیری‌های ناشی از شیوع کرونا صرفا اثر تک‌بعدی ندارد و بر سایر وجوه زندگی و در سطح کلان‌تر اداره کشور نیز اثرگذار است، ادامه روند محدودیت‌ها با چالش‌های دیگری برای سایر حوزه‌ها همراه خواهد بود. بر همین اساس سناریوهای دیگری نیز خصوصا در ایران و توسط برخی صاحب‌نظران و مسئولان پیش‌بینی و پیشنهاد می‌شود. نکته قابل تامل در این‌باره اما مرجعیت ستاد ملی مبارزه با کرونا و تصمیماتی است که این ستاد برای ادامه روند مبارزه با شیوع کرونا می‌گیرد. تصمیماتی که گاهی بنا به دلایلی گویا آن‌طور که باید و شاید مطلوب برخی صاحب‌نظران در همان ستاد ملی هم نیست و حواشی‌ای را ایجاد می‌کند.
بعد از آزمون خوب و مثبت ملت در ایام عید و کاهش چشمگیر مسافرت‌ها و همراهی قابل تقدیر مردم در راستای قطع زنجیره شیوع کرونا گمانه‌هایی مبنی بر تحت کنترل قرار گرفتن زنجیره شیوع به گوش می‌رسید. اما به‌هرحال برای چنین اقدامی یعنی به کنترل درآوردن این ویروس سرکش همچنان نیاز به ایجاد و ادامه محدودیت‌ها وجود دارد و سعید نمکی وزیر بهداشت به عنوان اصلی‌ترین چهره مدیریت این اپیدمی گاهی با نگارش نامه‌ها و اظهاراتی برخی سیاست‌ها و به قول خودش اقدامات آتش به اختیار توسط برخی مدیران را نقد می‌کند. او که چندی‌پیش و در روزهای ابتدایی شیوع کرونا در کشور طی نامه‌ای به رئیس‌جمهور نسبت به وضع تجهیزات و اقدامات سایر وزارتخانه‌ها و نهادهای مسئول گلایه‌هایی دا‌شت، دوباره در نامه‌ای جدید خطاب به روحانی نسبت به نامه وزارت صمت (صنایع، معدن و تجارت) مبنی‌بر بازگشایی تمام مشاغل اعتراض کرد.
او در این نامه گفت موضع رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت و ستاد کرونای این وزارتخانه جلوگیری از ایجاد هرگونه وقفه در تمام واحدهای تولیدی کشور در تمام بخش‌های صنعتی، معدنی و کشاورزی است و با تامین سلامت کارگران و کارکنان از هرگونه تعطیلی ممانعت به عمل آید. پس از این نامه‌نگاری، سعید نمکی هم دست به کار شد و خطاب به روحانی در ارتباط با آغاز فعالیت واحدهای تولیدی نوشت: «کاهش التهاب اولیه و شرایط مناسب‌تر کشور در مقابل هجوم ویروس کرونا علاوه بر مرحمت الهی، آثار مدل مدیریت مبتنی‌بر کارشناسی، تدبیر و حمایت جمعی و گام‌های برنامه‌ریزی شده است و حرکت نسنجیده و غیرمنطبق با نظر کارشناسی می‌تواند آسیب‌های غیرقابل جبرانی به دنبال داشته باشد که امکان ایستادن نظام سلامت در مقابل هجمه‌های آن میسر نیست.» البته بعد از این نامه نمکی به روحانی، وزارت صمت دوباره واکنش نشان داد و در نامه‌ای به وزارت بهداشت نوشت: «اگرچه موضع وزارت صنعت ادامه فعالیت واحدهای صنعتی در شرایط فعلی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی است اما هر واحد صنعتی که نتواند سلامت کارکنان خود را تضمین کند، مجبور به ادامه فعالیت نیست. فعالیت مغازه‌ها و فروشگاه‌ها قطعا باید بر اساس تصمیمات ستاد ملی کرونا باشد.»
گذر از فاصله‌گذاری اجتماعی عادی به هوشمند!
بعد از نامه‌نگاری‌های دو وزارتخانه صمت و بهداشت اما تب حواشی فروکش نکرد و دوئل تعطیل ماندن یا ادامه فعالیت واحدهای تولیدی و کسب و کارها ادامه یافت و برخی دیگر از مسئولان نظام بهداشت و درمان کشور هم به این مساله واکنش‌هایی نشان دادند. وقتی نگاهی به خیابان‌های مرکز شهر می‌اندازیم، وقتی به تصاویر منتشرشده از مترو و اتوبوس‌ها نگاهی می‌کنیم، وقتی کرکره برخی مغازه‌ها بالا می‌رود و بازگشت آنها به روال عادی کاسبی را مشاهده می‌کنیم این گزاره در ذهن تکرار می‌شود که گویی مطالبه وزارت صمت، بیش از مطالبه وزارت بهداشت که روزها و ماه‌هاست با توصیه‌های مختلف از مردم خواسته است در خانه بمانند و نکات بهداشتی را رعایت کنند مورد توجه قرار گرفته است. همین مساله و این دل‌نگرانی که خدایی ناکرده دوباره با پیک جدیدی از شیوع کرونا در کشور مواجه نشویم باعث شد تا واکنش‌ها به تصمیمات اخیر برخی وزارتخانه‌ها و به‌صورت کلی سیاست‌های دولت تندتر باشد. البته همان‌طور که بالاتر هم نوشتیم، برای به حداقل رساندن اثرات سوء شیوع کرونا خصوصا بر اقتصاد ایران ناگزیر به اتخاذ برخی تصمیمات هستیم اما به هر طریق نوعی ناهماهنگی و چندسخنی بین مسئولان دیده می‌شود که امیدواریم تجربه تلخی را در آینده برای کشور رقم نزند.روز گذشته همچنین رئیس‌جمهور در تشریح سیاست‌های جدی ستاد ملی مبارزه با کرونا خبر از اجرای طرح فاصله‌گذاری هوشمند اجتماعی داد.
روحانی در تشریح این طرح خاطرنشان کرد: «ما مرحله اول و دوم آن را اجرا کرده‌ایم و موفقیت‌های خوبی داشته‌ایم و الان در مرحله سوم آن که اجرای فاصله‌گذاری هوشمند اجتماعی است، قرار داریم و مختصات آن باید مشخص و مدون باشد. پروتکل‌های بهداشتی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که همه مردم اعم از ارباب رجوع، کارمند، کارگر و کاسب بدانند و مطمئن باشند در محیط کار و بیرون از خانه با رعایت این پروتکل‌ها می‌توانند درصد بالایی اطمینان خاطر داشته باشند که از سلامتی برخوردار خواهند بود. در کنار اولویت سلامت زندگی، معیشت، کسب و کارهای کوچک و طبقه ضعیف و آینده فرزندان‌مان نیز اهمیت دارد از این نظر باید بدانیم در روز پایان تشکیل محدودیت‌ها مردم نباید نگرانی از سلامت خود و فرزندان‌شان داشته باشند و ما باید نگرانی آنها را تا اندازه زیادی کاهش بدهیم.»اما خب این همه بازهم از نگرانی‌های موجود کم نکرد و کارشناسان معتقدند باید روزهای بیشتری را به‌صورتی که در ایام نوروز پشت‌سر گذاشتیم، دنبال کنیم و مردم باید همچنان در خانه‌ها بمانند و جز در موارد ضروری از خانه‌ها خارج نشوند. چراکه اگر دوباره به پیک جدیدی از شیوع و توسعه روند ابتلای کرونا در کشور بازگردیم، سیستم بهداشت و درمان کشور از لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توان مدیریت خود را از دست خواهد داد و ایران هم همچون بسیاری از کشورهای اروپایی با مشکل و تلفات گسترده روبه‌رو خواهد شد.
تهران هنوز به شرایط ثبات نرسیده است
علیرضا زالی، فرمانده عملیات مقابله با کرونا در تهران طی اظهاراتی در ارتباط با وضعیت پایتخت در روند مقابله با شیوع کرونا با ابراز نگرانی از تصمیمات مسئولان گفت: «هنوز به ثبات و پایداری موردنظر از لحاظ گسترش بیماری در تهران نرسیده‌ایم. مطلقا نباید با شتابزدگی و عجله تصمیماتی را اتخاذ کنیم که طرح مهم فاصله‌گذاری اجتماعی را مخدوش کند. این که تصور کنیم به اوضاع کاملا مسلط شده و از ثبات برخوردار هستیم و با شتابزدگی این طرح را تحت‌الشعاع قرار دهیم، یک اشتباه بزرگ راهبردی است. تهران هنوز به شرایط مطلوب کنترل کرونا نرسیده و این مهم نیازمند بررسی‌های بیشتر در روزهای آتی خواهد بود. اگرچه شتاب شیوع کرونا در تهران کمی کند شده ولی هنوز به حد قابل‌قبول نرسیده و هنوز هم شاهد مراجعه مردم به اورژانس‌ها و مراکز درمانی برای درمان کرونا هستیم. متاسفانه تعداد آمار مبتلایان کاهش نیافته و کماکان بسیاری از تخت‌های ویژه و بستری به مبتلایان کووید-۱۹ اختصاص دارد.»
برای بازگشت به روال عادی فعالیت‌ها عجله نکنیم
ایرج فاضل از روسای سابق سازمان نظام‌پزشکی هم در ارتباط با تصمیمات اخیر ستاد ملی مبارزه با کرونا و ماجرای آغاز یا عدم آغاز فعالیت کسب‌وکارها و چشم‌انداز پیش‌روی نظام بهداشت و سلامت کشور در مواجهه با کرونا به «فرهیختگان» گفت: «مقابله با کرونا یک مساله بین‌المللی است و مضاف‌بر آن، فقط روی مسائل بهداشتی و درمانی هم اثرگذار نیست و تمام وجوه اعم از بهداشتی، درمانی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... تمام دنیا با آن درگیر هستند. به‌علاوه ما با یک بیماری نوظهور مواجه هستیم و رفتار آن قابل پیش‌بینی نیست. نمی‌توان گفت در آینده چه تغییراتی در آن ایجاد خواهد شد و چه زمانی این ویروس از بین خواهد رفت. بنابراین یک دوئل خیلی جدی بین اداره کشور و حفظ مسائل بهداشتی وجود دارد. توصیه خود ما از سوی مجمع انجمن‌های علمی گروه پزشکی این بود که برای برگرداندن مردم به کارها و روال عادی زندگی بیشتر دست نگه داریم و معتقدیم به‌رغم همه عوارضی که دارد، بهتر است کمی محتاط‌تر رفتار کنیم. مجموعه ستاد ملی مبارزه با کرونا اعضای مختلفی دارد که هرکدام صاحب نظرانی هستند و باید آنها تصمیم‌گیری کنند. در ارتباط با ادامه پیدا کردن محدودیت‌ها و در خانه ماندن مردم و عدم بازگشت مردم به روال زندگی عادی در این شرایط که مدنظر وزارت بهداشت است، ما هم از آن حمایت می‌کنیم، لذا نهایت احتیاط را رعایت کرده و عجله‌ای برای آغاز فعالیت‌ها نداشته باشیم. به هر حال در خوشبینانه‌ترین حالت، یکی دو ماه آینده احتمالا کمی اوضاع بهتر خواهد شد.»
مردم برای رفع احتیاجات مجبورند از خانه‌ها خارج بشوند
محمدحسن طریقت‌منفرد از وزرای سابق بهداشت کشور نیز در ارتباط با تصمیمات دولت برای مدیریت شرایط کرونایی با «فرهیختگان» به گفت‌وگو پرداخت و با بیان اینکه تعطیلی کسب‌وکارها می‌تواند مشکلاتی برای مردم داشته باشد، خاطرنشان کرد: «دولت و حاکمیت باید مقاومت مردم را بالا ببرد. افزایش مقاومت مردم هم مساله خیلی هزینه‌برداری برای دولت نیست و می‌توان شرایط آن را فراهم کرد. پایان زمان درگیری ما با کرونا مشخص نیست. بنابراین قبل از هر کاری ما باید مقاومت مردم را افزایش دهیم؛ با تامین تغذیه مناسب و تقویت سیستم دفاعی بدن مردم در تمام نقاط کشور. این اقدام پروتکل‌های مشخصی هم دارد و باید به آنها عمل کرد. این که اگر مردم در خانه مانده و قرنطینه بشوند و... روی کاهش آمار و بهبود شرایط موجود تاثیر دارد؛ درست است، اما باید دید آیا ما چنین ظرفیتی را داریم؟ مردم ما برای تامین حداقل مایحتاج‌شان هم نیازمند خروج از خانه‌ها هستند؛ حالا می‌خواهد برای تهیه یک عدد نان باشد یا کار کردن برای کسب درآمد. وقتی حیات و ممات فردی وابسته به کاری است که حداقل درآمدی از آن دارد و اگر این درآمد نباشد، دچار مشکل جدی می‌شود و اصلا حتی چیزی برای ارتزاق ندارد، چگونه می‌تواند در خانه بماند؟ اگر کشورهای دیگر را مثال می‌زنیم باید ببینیم آنها برای اینکه مردم در خانه بمانند، چه کرده‌اند؟ چه تدابیر و بسته‌هایی را پیش‌بینی کرده‌اند؟ این که مشخص نیست تا چه زمانی ما از مردم می‌خواهیم در خانه بمانند، آن هم در شرایطی که تعداد زیادی از مردم درآمدی ندارند و نمی‌توانند شکم خود و زن و بچه‌شان را سیر کنند، درنهایت جز اینکه به آشوب برسد، عایدی دیگری دارد؟ بالاخره دولت باید از لحاظ تامین حداقل‌های موردنیاز خانوارها اطمینان‌خاطر ایجاد کرده و طبقه ضعیف را تحت‌پوشش جدی قرار می‌داد تا از آن‌طرف آنها هم در خانه‌ها مانده و به توصیه‌ها عمل کنند. مردم برای رفع احتیاجات خود مجبورند از خانه‌ها خارج شوند. درنهایت اینکه؛ مردم محکوم به خودمراقبتی هستند و باید به دقت توصیه‌های بهداشتی را رعایت کنند.»
* نویسنده: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه