به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، روز گذشته نخستین نمایشگاه شتابدهندهها به همت دانشگاه آزاد اسلامی در مرکز نمایشگاه‌های دائمی اقتصاد دانش‌بنیان این دانشگاه برگزار شد؛ نمایشگاهی که برای اولین بار شتاب‌دهنده‌های برگزیده ایران را در یک مکان دور هم جمع کرده بود تا به اذعان اعضای این شتابدهندهها، اولین قدم در راستای بهبود زیست‌بوم فناوری در ایران باشد. مسئولان بیش از 15 شرکت شتاب‌دهنده خود را از استان‌های مختلف ایران، به تهران رسانده بودند تا با حضور در این نمایشگاه، علاوه‌بر ارائه دستاوردهایشان، به ارتباط‌گیری با دیگر شرکت‌ها بپردازند. در این گزارش با مسئولان 6 شتاب‌دهنده شرکت‌کننده در این نمایشگاه به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:
سرمایه‌گذاران حوزه آموزش محدود هستند
علی سدیفی، مدیرعامل شتاب‌دهنده اجوتک گفت: «این شتاب‌دهنده دو سال‌ونیم پیش با رویکرد ایجاد بستری برای تجربه دانشجویان در حوزه کسب‌وکار و زمینه‌سازی برای تحقق تئوری‌های دانشگاهی در فضای واقعی کارآفرینی ایجاد شد. در حقیقت از آنجاکه خودمان دغدغه آموزشی داشتیم، تلاش کردیم در حوزه آموزش و همچنین تکنولوژی‌های آموزشی ورود جدی داشته باشیم.»
او ادامه داد: «از همان ابتدای فعالیت‌مان به‌صورت تخصصی وارد شدیم و خوشبختانه در این مسیر توانستیم فضایی را درست کنیم تا تیم‌های جدید شکل بگیرد. همچنین تلاش کردیم تیم‌هایی که از گذشته وجود داشتند هم بتوانند به کار خود ادامه دهند.»
مدیرعامل شتاب‌دهنده اجوتک با بیان اینکه سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش به‌صورت محدود صورت می‌گیرد و از این رو برای حرکت در این مسیر باید صبور بود، تصریح کرد: «در مدت فعالیت‌مان روی نزدیک به 18 تیم سرمایه‌گذاری کردیم که خروجی‌های خوبی نیز داشتند. از طرفی از ابتدای امسال در حوزه کودک نیز وارد و پروژه حیاط را با هدف ایجاد حیاط اشتراکی برای کودکان ایجاد کردیم.در اصل در این پروژه تلاش کرده‌ایم کودکان امروز نیز بتوانند تجربه وجود حیاط در نسل قبل را در فضای آپارتمان‌نشین امروز تجربه کنند. پروژه موفق دیگرمان نیز قبولی است که یک پلتفرم برای کتب آموزشی است و در آن هم محتوای آموزشی و هم فضای تست زدن و آنالیز اطلاعات وجود دارد.»
سدیفی بیان داشت: «تا امروز تیم‌هایمان از استان‌های تهران، مشهد و همدان بوده‌اند. البته باید بگویم روند جذب تیمها به روش‌های متنوع انجام می‌شود، چراکه خودمان پیش از راه‌اندازی این شتاب‌دهنده، در فضایی که امروزه دانشجویان و صاحبان ایده هستند، حضور داشتیم، از این رو تمام تلاش‌مان این است که بتوانیم تا حد امکان از همه تیمها و صاحبان ایده در حوزه آموزش حمایت کنیم، چراکه افراد بسیار کمی حاضر هستند در حوزه آموزش سرمایه‌گذاری کنند.»
او گفت: «در حقیقت بستری را فراهم کردیم که حتی صاحبان ایده که هنوز نتوانسته‌اند تیمی تشکیل دهند یا تیم‌هایی که هنوز بنای دقیقی برای ادامه فعالیت ندارند را نیز در حد امکان حمایت کنیم. البته طبیعی است که در حوزه مالی حمایت از این گروه، نسبت به تیم‌های دیگر محدودتر باشد. در حال حاضر خارج از فضای شتاب‌دهی با تیمها مراوده داریم تا بتوانیم آنها را به مرحله پیش‌شتاب‌دهی برسانیم. همچنین از تیم‌هایی که صاحب ایده بوده و دنبال جذب سرمایه هستند حمایت می‌کنیم و بعد از بررسی ایده‌شان در صورتی‌که مسیر فعالیت آنها روشن باشد، در حوزه سرمایه‌گذاری ورود خواهیم کرد.»
مدیرعامل شتاب‌دهنده اجوتک درباره حضور در این نمایشگاه خاطرنشان کرد: «قطعا این برنامه بسیار مفید است و گردهمایی شتابدهندهها در یک مکان باعث می‌شود هریک از آنها در جریان وضعیت موجود در حیطه فعالیت‌شان قرار بگیرند، اما باید به این مساله توجه شود که صرفا با برگزاری یک برنامه به خروجی موردنظر نمی‌رسیم و برای رسیدن به تعامل در بین شتابدهندهها نیازمند یک قاعده‌گذاری از سوی مسئولان بالادستی هستیم.»
دانشگاه، شتاب‌دهنده و سرمایه‌گذار؛ سه حلقه توسعه کسب‌وکار
محمدصادق سبحانی، مدیر سرمایه‌گذاری شتاب‌دهنده «تیریگ‌آپ» در گفت‌وگو با «فرهیختگان»با اشاره به آغاز کار این شتاب‌دهنده از سال 95 گفت: «این شتاب‌دهنده از دل یک شرکت فناورانه در حوزه آی‌تی که یک شرکت سرمایه‌گذاری خطر‌پذیر است، تشکیل شده و در حوزه‌‌های مختلف ازجمله فناوری اطلاعات و ارتباطات، سلامت، سبک زندگی، تجهیزات‌پزشکی، فناوری‌های آموزشی، محیط‌زیست، آب و منابع طبیعی فعالیت می‌کند. در واقع این شتاب‌دهنده یک شتاب‌دهنده عمومی است که تاکنون 30 تیم را پوشش داده که از این تعداد، بیش از 50 درصد تیمها فعال هستند و 10 تیم نیز موفق به جذب سرمایه در مراحل بعدی شدهاند.»
وی در مورد دستاوردهای حاصل‌شده نیز گفت: «در حال حاضر تعداد قابل‌توجهی از تیمها و استارتاپ‌های ما تبدیل به شرکت شدهاند و در مواردی 90 درصد از سهم بازار محصول را در اختیار دارند. همچنین برای مثال شرکت «تری‌دی فست» بیش از 30 درصد از سهم بازار «تری‌دی پرینت» کشور را در اختیار دارد.»
سبحانی در مورد روند جذب تیمها توضیح داد: «در مراحل اولیه استارتاپها یا تیم‌هایی که قصد راه‌اندازی کسب‌وکار دارند، باید در قالب یک تیم و نه یک فرد خاص یا یک ایده، نمونه اولیه خود را در وب‌سایت ما ثبت کنند. تیم شتاب‌دهنده پس از ارزیابی اولیه، یک جلسه حضوری با تیم برگزار می‌کند. اگر نمونه ارائه‌شده در مرحله اولیه پذیرش شود، به مدت یک ماه آموزش‌ها و کمک‌های لازم در اختیار تیم قرار داده می‌شود تا تیمها بتوانند مدل کسب‌وکار خود را تکمیل کنند و محصول اولیه خود را را بهبود بدهند. پس از این دوره تیمها وارد یک ارزیابی نهایی می‌شوند. در این مرحله مدل کسب‌وکار تیمها به شبکه داوران ارائه می‌شود و پس از تایید داوران، تیمها وارد شتاب‌دهی می‌شوند. در شتاب‌دهی، یک سرمایه‌گذاری اولیه که حدود 40 میلیون تومان است، برای زیرساخت‌های فنی و شبکه مربیان و مدرسان و برگزاری کارگاه‌‌های آموزشی در طول پنج ماه برگزار می‌شود. در واقع انتظار می‌رود مدل‌های کسب‌وکار در پایان دوره پنج ماهه برای ورود به بازار، آمادگی لازم را کسب کرده باشند.
وی معتقد است شتابدهندهها یک بنگاه اقتصادی و شریک تیمها هستند و در واقع به‌جای حمایت از آنها، در فعالیت آنها مشارکت می‌کنند تا یک کسب‌وکار راه‌اندازی شود. از این رو وقتی قرار است در این فرآیند مشارکت و ریسک‌پذیری باشد، منظور انجام کار هوشمندانه، بررسی آگاهانه، در نظر گرفتن ریسک موجود و و مدیریت کنترل ریسک‌ها است. بدیهی است با درنظر گرفتن همه این موارد، هر اقدام اقتصادی که از سوی شتاب‌دهنده انجام می‌شود، آگاهانه و مدیریت‌شده است. به عبارت دیگر، این‌گونه نیست که فردی با یک ایده به سراغ شتاب‌دهنده بیاید و ما بپذیریم که روی ایده او سرمایه‌گذاری کنیم؛ چراکه با این کار عملا فعالیت حرفه‌‌ای خود را زیر سوال می‌بریم.
به گفته سبحانی، شتاب‌دهنده باید ابتدا تیم و دانش فنی آن را ارزیابی کند و مارکتینگ، وضعیت بازار، استعداد‌ها و فرصت کسب‌وکار را به خوبی بسنجد. البته بررسی تمام موارد مذکور به‌طور طبیعی زمان‌بر است و ممکن است برای تیمها آزار‌دهنده باشد، برای تحصیل نتیجه بهتر ناگزیر از عبور از همه این موارد هستیم.
مدیر سرمایه‌گذاری شتاب‌دهنده «تیریگ‌آپ» با اشاره به اهمیت برگزاری این همایش افزود: «برگزاری چنین همایش‌هایی بسیار مفید و سودمند است، اما برای اینکه دستاوردهای قابل‌توجهی داشته باشد، باید چند نکته اساسی و مهم رعایت شود. در این راستا باید گفت تعامل زیست‌بوم کارآفرینی متشکل از اجزای مختلف شامل دانشگاه، شتاب‌دهنده و سرمایه‌گذار است که یک زنجیره را شکل می‌دهند. هرچه این زنجیره قوی‌تر باشد، طبیعتا نتیجه بهتری حاصل می‌شود. اما قدرت این زنجیره بستگی به این دارد که هرکدام از اجزای زنجیره نقش و عملکرد خود را به درستی انجام دهند. در واقع اگر هریک از حلقه‌های این زنجیره در جایگاه خود، وظایف خود را به‌خوبی انجام دهند، می‌توان به رشد و توسعه کسب‌وکار امیدوار بود. برای مثال شتابدهندهها باید به رشد کسب‌وکار کمک کنند. دانشگاه‌ها باید با توجه به دسترسی به جامعه و سرمایه‌های عظیم انسانی و دانش فنی، جایگاه خود را درست ببینند. سرمایه‌گذار نیز باید عملکرد درستی در جایگاه خود داشته باشد تا این هم‌افزایی به‌درستی شکل بگیرد.»
تمرکز شتاب‌دهنده «راه روشن شریف» بر حوزه آب و زیست‌فناوری
علی‌اکبر فروغی‌نسب، مدیر فنی شتاب‌دهنده راه روشن شریف در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «این شتاب‌دهنده به‌طور غیرمستقیم از دل دانشگاه بیرون آمده و سه سال از آغاز فعالیت آن می‌گذرد. تمرکز آن در دو سال ابتدایی فعالیت روی حوزه آب و خروجی آن شتاب‌دهنده «واتک» بود که یک شتاب‌دهنده رسمی است و ایده‌های مربوط به حوزه آب را پیگیری می‌کند.»
وی افزود: «از سال گذشته در استراتژی این شتاب‌دهنده تغییری ایجاد شد و سراغ حوزه زیست‌فناوری رفتیم. در این حوزه به صورت خاص مسابقه «ره‌زیست» را در یک فرآیند 6 ماهه برگزار کردیم. در این مسابقه مسائل و مشکلاتی را که در دانشگاه یا بخش صنعت وجود دارد، احصا و به مخاطبان آن، که دانشجویان هستند، عرضه می‌کنیم. به این ترتیب این آمادگی را به آنها می‌دهیم تا برای حل مسائل و مشکلات خود تیم تشکیل بدهند.»
فروغی‌نسب ادامه داد: «پس از تشکیل تیم و انجام آزمایش و ارزیابی‌های لازم، برای انجام پروژه، از تیمها حمایت مالی می‌کنیم. این حمایت‌ها شامل ارائه مشاوره‌های تجاری، ارائه خدمات آزمایشگاهی و مواردی از این دست می‌شود. در پایان نیز تیم‌هایی که آمادگی لازم را کسب کرده و آماده سرمایه‌گذاری هستند، شناسایی می‌شوند.»
به گفته وی در فرآیند 6 ماهه مسابقه ره‌زیست یک، 14 تیم برای فعالیت در 14 پروژه پذیرفته شدند که درحال حاضر و بعد از 6 ماه که ره‌زیست یک تمام شد، پنج تیم پذیرفته شدند، به صورت جدی درحال فعالیت هستند و سرمایه‌گذاری لازم روی آنها انجام شده است.»
وی درمورد قوانینی که معمولا تیمها را دچار مشکل می‌کند و مانعی جدی در مسیر فعالیت آنها محسوب می‌شود، گفت: «با توجه به اینکه تامین مالی از سوی شتاب‌دهنده انجام نشده و هزینه‌های سرمایه‌گذاری از صندوق زیست فناوری تامین می‌شود، معمولا این مشکلات وجود دارد، اما ما تا به‌حال تعامل خوبی با صندوق داشته‌ایم.»
مدیر فنی شتاب‌دهنده راه روشن شریف درمورد میزان سرمایه‌گذاری‌های انجام‌شده بیان کرد: «با توجه به اینکه قرارداد‌های منعقدشده عموما قرارداد سرمایه‌گذاری برای تولید نمونه اولیه است، حدود 70 میلیون تومان سرمایه‌گذاری شده است که 20 میلیون تومان از آن در فرآیند مسابقه بوده و در ادامه حدود 40 تا 50 میلیون تومان به صورت مستقیم به تیمها داده شده است. اما نکته قابل‌توجه اینکه بعد از تولید اولیه، همچنان حمایت‌ها از تیمها ادامه دارد، با این تفاوت که نوع حمایت‌ها تغییر می‌کند. برای مثال، ما برای تیم‌هایی که به بلوغ کافی رسیده و نیازمند سرمایه‌گذار باشند، اقداماتی از جنس تسهیل‌گری، یافتن سرمایه‌گذار یا معرفی به صندوق‌ها را انجام می‌دهیم.»
وی برگزاری همایش و نمایشگاه شتاب‌دهنده‌های آزاد را اقدام مثبتی ارزیابی کرد و ادامه داد: «بسیاری از شتاب‌دهنده‌هایی که در این همایش شرکت کرده‌اند، متصل به شرکت‌هایی هستند که موجب تولید و توسعه فناوری شدهاند، اما اگر قرار است این همایش‌ها در سال‌های آتی ادامه پیدا کند، باید نهادهای دانشگاهی و شعبه‌های دانشگاه آزاد اسلامی با شتابدهندهها حضور داشته باشند.»
نمایشگاه به فعالیت شتاب‌دهنده‌های دانشگاه آزاد اسلامی در فضای فکری مناسب‌تر کمک می‌کند
امید امیرغیاثوند، مدیر شتاب‌دهنده سورس مرکز فناوری و نوآوری سینتک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین گفت: «این مرکز که از سال 1394 راه‌اندازی شده، در حوزه فناوری اطلاعاتی با گرایش هوشمند مصنوعی فعالیت می‌کند. تا امروز ما توانسته‌ایم روی 33 استارتاپ سرمایه‌گذاری کنیم و درحال حاضر پنج استارتاپ فعال در مرکز داریم. البته از تمام استارتاپ‌های حمایت‌شده 14 استارتاپ فعال داریم که از این تعداد، پنج استارتاپ به شرکت دانش‌بنیان تبدیل و 6 استارتاپ دیگر نیز موفق به جذب سرمایه در مرحله دوم شدهاند.»
او ادامه داد: «ما علاوه‌بر حمایت‌های مالی، به مدت 9 ماه به هرکدام از استارتاپ‌هایی که وارد مرکز شتابدهی‌مان می‌شوند، فضای موردنیاز برای فعالیت‌شان اختصاص می‌دهیم و در کنار آن برنامه‌های آموزشی را برای هرکدام از صاحبان کسب‌وکار خواهیم داشت و روند جذب نیز در سه مرحله انجام می‌شود. در ابتدا هر تیم باید سوالاتی را که در سایت وجود دارد، پاسخ دهد، بعد از آن برای مصاحبه حضوری دعوت می‌شوند و درنهایت بعد از داوری ایده‌ها، تیمها به مرحله پیش‌شتاب‌دهی می‌رسند که این مرحله به‌تنهایی دو ماه زمان می‌برد.»
مدیر شتاب‌دهنده سورس مرکز فناوری و نوآوری سینتک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین اظهار داشت: «در مرحله پیش‌شتاب‌دهی به صورت روزانه و مستمر با استارتاپها در تعامل هستیم، اما درنهایت تعدادی از آنها به مرحله سرمایه‌گذاری می‌رسند. باید به این مساله اشاره کنم که ما 95 درصد از تیمها و تنها پنج درصد از افرادی را که صرفا ایده دارند، حمایت می‌کنیم و اولویت سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌هایی است که تیم تشکیل داده‌اند.»
امیرغیاثوند افزود: «یکی از مسائل اصلی در حوزه حمایت از استارتاپها این است که نرخ موفقیت در حمایت از آنها تنها 10 درصد است و نمی‌توان انتظار داشت که تمامی حمایت‌ها به نتیجه برسد، از این‌رو ضمانتی که ما برای سرمایه‌گذاری بر استارتاپی می‌گیریم این است که تیم نهایتا تلاشش را برای موفقیت انجام دهد.»
او درباره حضور در این نمایشگاه خاطرنشان کرد: «قطعا برگزاری این نمایشگاه قدم اول بسیار خوبی است، چراکه دانشگاه آزاد اسلامی تا امروز در این حوزه ورود نداشته و همین نمایشگاه باعث می‌شود واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی که در این حوزه فعالیت می‌کنند بتوانند در فضای فکری مناسب‌تری به فعالیت‌شان ادامه دهند.»
نمایشگاه به ارتباط شتابدهندهها با بدنه دانشگاهی کمک ویژه‌ای می‌کند
فرامرز فیاض‌فر، مدیر فنی شرکت راهکار سرزمین هوشمند گفت: «فعالیت اصلی این مرکز در دو حوزه اصلی متمرکز است که یکی از آنها ارائه پلتفرم پاسخگویی به کسب‌وکارهایی است که ارتباط مستقیم با مشتری خود دارند. در اصل ما قرار نیست ماهی را در اختیار استارتاپها بگذاریم، بلکه به آنها ماهیگیری یاد می‌دهیم تا نگاه‌شان نسبت به فضای بازار باز شود و بتوانند فعالیت خود را گسترده کنند.»
او ادامه داد: «یکی از مسائلی که متاسفانه امروزه چندان اهمیتی به آن داده نمی‌شود این است که قطعا همه دانشجویان ایده‌ای برای کسب‌وکار ندارند، اما این بدان معنی نیست که باید این بخش از جامعه دانشجویی را رها کرد، بلکه باید فضایی برای پرورش نیروهای کار آینده فراهم کنیم. پیشنهادمان نیز در این زمینه آن است که مراکز تخصصی پاسخگویی و مشاوره به حد وسیع و متناسب با تنوع رشته‌های دانشگاهی در این زمینه ایجاد شود تا افراد را به‌تدریج برای ورود به بازار کار آماده کنند.»
مدیر فنی شرکت راهکار سرزمین هوشمند با بیان اینکه سامانه 1490 وزارت بهداشت یکی از نمونه‌های موفق در حوزه مرکز پاسخگویی و مشاوره به دانشجویان است، تصریح کرد: «از آنجا که در شرکت‌مان پلتفرم موردنیاز استارتاپها را ارائه می‌دهیم، هیچ محدودیتی برای جذب تیم و صاحبان ایده نداریم؛ اما باید به این مساله مهم اشاره کنم که بسیاری از صاحبان ایده و تیمها از دزدیده شدن ایده‌شان هراس دارند و همین مساله باعث می‌شود شاید بخشی از آنها اصلا سراغ شتابدهندهها نیایند. باید سازوکاری درست در این زمینه در نظر گرفته شود.»
فیاض‌فر درباره فرآیند جذب در این مرکز بیان داشت: «فرآیند جذب‌مان به این صورت است که هر کسب‌وکاری که مبتنی‌بر بستر تماس با مشتری باشد، می‌تواند مخاطب اصلی ما قرار بگیرد که طی یک فرآیند همکاری، از پلتفرم ما استفاده خواهد کرد. یکی از مسائلی که در این قبیل کسب‌وکارها همیشه مدنظر بوده و خواهد بود، این است که هر اندازه تکنولوژی پیشرفت کند، اما نهایتا این انسان است که با انسان دیگر ارتباط برقرار می‌کند و اگر صاحب کسب‌وکاری نتواند به‌درستی در این حوزه ورود کند، عملا سودی را نیز به دست نمی‌آورد.»
او گفت: «یکی از استارتاپ‌هایی که در مرکز ما روند شتاب‌دهی را پشت سر گذاشته، در حوزه گردشگری بوده است. در اصل فردی در یک برهه‌ای تنها با شماره تلفن 1569 کار خود را در حوزه گردشگری آغاز کرده بود؛ به این شکل که رزرو محل اقامت را برای گردشگران انجام می‌داد، اما به‌تدریج این فعالیت را گسترش داد و الان به شرکت گردشگری هوزاس تبدیل شده است. در اصل این فرد تنها یک ایده داشت، اما منتظر جذب سرمایه‌گذار نماند و به‌تدریج که کار را به جلو می‌برد، به فکر جذب سرمایه‌گذار هم افتاد.»
مدیر فنی شرکت راهکار سرزمین هوشمند با بیان اینکه در حوزه استارتاپها آنچه حرف اول را می‌زند این است که بتوانیم زودتر از دیگران به میدان عمل وارد شویم، گفت: «در شهرستان اردستان با به‌کارگیری 120 فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد اسلامی این شهرستان مرکز ارتباطی را ایجاد کردیم که در حال حاضر پاسخگوی پشتیبانی2020 مخابرات ایران به‌شمار می‌رود و این نشان‌دهنده ظرفیت بالا در حوزه پاسخگویی و مشاوره در کشور است.»
فیاض‌فر درباره تاثیر برگزاری نمایشگاه شتابدهندهها در دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: «قطعا برگزاری چنین مراسم‌هایی مفید خواهد بود، چراکه می‌تواند زمینه ارتباط‌گیری شتاب‌دهنده‌هایی را که خارج از بستر دانشگاه هستند، با بدنه دانشجویی و دانشگاهی فراهم کند. از سوی دیگر نمی‌توان این مساله را نادیده گرفت که وظیفه تربیت نیروی انسانی برعهده جامعه دانشگاهی است و باید چنین برنامه‌هایی برگزار شوند تا شرایط ورود نیروی انسانی به بازار کار تسهیل شود.»