به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، سه روز پس از سقوط هواپیمای اوکراینی بوئینگ 737 که منجر به جان‌باختن 176 مسافر و 9 خدمه این پرواز در روز چهارشنبه 18 دی‌ماه شد، روز شنبه جمعی از دانشجویان و افراد مختلف درمقابل دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه شریف تجمعی را برگزار کردند. هرچند گفته می‌شد دلیل این تجمع برگزاری مراسم عزاداری برای جان‌باختن بیش از 40 دانش‌آموخته دانشگاه‌های صنعتی‌شریف، امیرکبیر، تهران، خواجه نصیر، علم‌وصنعت، شهید بهشتی و علوم‌وتحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی است، اما فرصت زیادی برای عزاداری وجود نداشت.
این مراسم که از طرف تشکل‌های دولت‌ساخته برگزار شده بود، ابتدا با عنوان گرامیداشت جان‌باختگان سانحه هوایی برگزار شد، اما طولی نکشید که در این تجمع به جای عزاداری شعارهایی رادیکال سر داده شد، شعارهایی که دامنه آن به شهید سلیمانی هم کشید. درحالی که کانال‌های تشکل‌های دانشجویی این گروه حضور نیروهای امنیتی را دلیل اغتشاش و به هم ریختگی می‌دانند، اما حتی بی‌بی‌سی نیز در بخشی از گزارش خود که پیرامون اتفاقات روز شنبه منتشر کرده، نوشت: «یک شاهد عینی درباره برخورد ماموران به بی‌بی‌سی فارسی گفت تا وقتی شعارها خیلی تند نبود، چیزی نمی‌گفتند.»
این تجمعات البته تنها محدود به دانشگاه امیرکبیر نشد و با ورود نیروهای امنیتی و پراکنده شدن افراد به خیابان‌های اطراف مانند طالقانی و ولیعصر نیز کشیده شد. هرچند دامنه اعتراضات و اغتشاشات در اطراف دانشگاه امیرکبیر بیشتر بود، اما تجمعی دیگر درمقابل سردر دانشگاه صنعتی‌شریف نیز برگزار شد که تجمع‌کنندگان شعارهایی علیه شهید سلیمانی سر دادند. دلیل این تجمعات اما به اطلاعیه‌ای برمی‌گردد که صبح روز شنبه توسط ستاد مشترک نیروهای مسلح کشور منتشر شد. در این بیانیه نیروهای مسلح با بیان اینکه بر اثر بروز خطای انسانی و به صورت غیرعمد، هواپیمای اوکراینی مورد اصابت موشک قرار گرفته است، مسئولیت این ماجرا را برعهده گرفتند. درحالی که عده‌ای از مردم با این سوال مواجه بودند که چرا اطلاع‌رسانی پیرامون نحوه سقوط هواپیمای مسافربری زودتر صورت نگرفته است.
برخی افراد نیز با لطمه به اعتماد عمومی کشور، از برگزاری تجمع در برخی دانشگاه‌های مطرح کشور خبر دادند، ماجرا آنجایی عجیب است که برخی برگزارکنندگان این مراسم پیش از آن از افراد شرکت‌کننده خواسته بودند با ماسک‌های خاص که در تجمعات آبان‌ماه هم استفاده می‌شد شرکت کنند. تشکل‌های عضو تادا- از نزدیک‌ترین تشکل‌های دانشجویی رادیکال دولت‌ساخته که پس از روی کار آمدن دولت روحانی ایجاد شده- در بیانیه‌ای بدون اشاره به هدف قرار گرفتن شهید سلیمانی توسط آمریکا و نیاز به تنبیه متجاوز، سیاست‌های کشور را جنگ‌طلبانه دانستند.این تشکل‌های دانشجویی تندترین واکنش‌ها را نسبت به جمهوری اسلامی داشتند و کلیت نظام را مقصر سقوط هواپیما می‌دانند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که پیش از پاسخگویی ایران، اعلام کرده بود درصورت انتقام گرفتن ایران، 52 نقطه فرهنگی آن را با موشک ویران می‌کند و در سخنرانی‌های مکرر خود بر آن صحه گذاشته، در توئیتی به فارسی نوشت: «به مردم شجاع و رنج‌کشیده ایران: من از ابتدای دوره ریاست‌جمهوری‌ام با شما ایستاده‌ام و دولت من همچنان با شما خواهد ایستاد.»
او در توئیتی دیگر با کنایه‌ای خواستار آن شد که گروه‌های حقوق بشری «حقیقت کنونی اعتراضات» را نظاره کنند. البته این تنها عامل خارجی دخالت‌کننده پیرامون اتفاقات دیروز نبود، ساعت‌های پایانی شنبه در رسانه‌های ایرانی خبر دستگیری یک دیپلمات در اغتشاشات دانشگاه امیرکبیر منتشر شد. هرچند این خبر ابتدا امری عجیب و شایعه به نظر می‌رسید، اما مدتی بعد مشخص شد این دیپلمات راب مک‌ایر، سفیر بریتانیا در تهران است که در تجمعات حضور داشته و خبر منتشرشده کاملا واقعی است. مدتی پیش نیز نخست‌وزیر انگلیس در اظهاراتی گستاخانه نسبت به ترور شهید سپهبد سلیمانی اعلام کرده بود: «متاسف نیستم.» واکنش افرادی که از شهادت قاسم سلیمانی ابراز خوشحالی کرده بودند و البته نسبت به سقوط هواپیمای مسافربری نیز واکنش خاصی نداشتند، نسبت به اتفاقات روز شنبه امری ساده نیست.
سکوت چگونه شکست
سکوت تشکل‌های دولت‌ساخته و حامی دولت درحالی نسبت به فوت مسافران بوئینگ 737 شکست که این تشکل‌ها پس از شهادت قاسم سلیمانی در انفعال کامل قرار گرفته و حتی پس از سقوط هواپیما نیز واکنش خاصی از خود نشان نداده بودند. برعهده گرفتن مسئولیت سقوط هواپیما توسط موشک زمینه اعتراض این تشکل‌ها را که مدتی است در صحنه سیاسی ظهور و بروز خاصی نیز نداشته‌اند، به وجود آورد، این تشکل‌ها که پس از انفعال دولت در فضای اقتصادی و سیاسی درحال از دست دادن بدنه خود هستند، چاره را در تندتر شدن فضا و تقابل علنی با جمهوری اسلامی دانسته‌اند. اعمال آنارشیستی این گروه البته محدود به اتفاقات بیرون از دانشگاه نبود،
روز یکشنبه برخی حامیان این تشکل‌ها در دانشگاه امیرکبیر خواستار لغو و تعویق یک هفته‌ای امتحانات شدند، این درحالی است که امتحانات از مدتی قبل برنامه‌ریزی شده بود و دلیلی پیرامون تعویق آن وجود نداشت. از طرفی باید مراسم سوگواری دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها در روزهای ابتدایی سانحه هوایی برگزار می‌شد، اما این تشکل‌ها زمانی از برگزاری مراسم عزاداری خود خبر دادند که نیروهای مسلح از اشتباه سامانه پدافندی خبر داده و مسئولیت این سقوط را برعهده گرفته بود، درواقع مراسم اخیر نه پیرامون فوت دانش‌آموختگان بلکه برای حمله به سپاه و اقدامات منطقه‌ای کشور بوده است.
امیرکبیر علیه اغتشاشگران
روز گذشته جمعی از دانشجویان دانشگاه امیرکبیر با حرکت از مزار گلزار شهدای گمنام به سمت سردر این دانشگاه، درحالی که پلاکاردهایی را به نشانه تسلیت سقوط هواپیمای اوکراینی با شعارهایی چون «دانشجو بیدار است، از کفتارها بیزار است»، «دانشگاه عزادار عزیزان خود است»، «فعال انگلیسی، خجالت‌خجالت» در دست داشتند، نسبت به اعتراضات روز گذشته واکنش نشان دادند. این افراد با بیان اینکه نمی‌توان دانشگاه را به فضایی سیاست‌زده تبدیل کرد، ضمن اعلام تسلیت برای از دست دادن نخبگان کشور در سقوط هواپیمای اوکراینی و بررسی مسببان شلیک موشک به این هواپیما، اتفاقات شنبه را محکوم کردند.
مهدی تاجیک یکی از دانشجویان مکانیک پیرامون اتفاقات اخیر در این دانشگاه به «فرهیختگان» می‌گوید: «در دانشگاه امیرکبیر اتفاقاتی از این دست بارها به بهانه‌های مختلف رخ داده است. جریانی در دانشگاه قصد دارد تجمعاتی را برگزار کند تا اولا قانون را زیر پا بگذارد و ثانیا شعارهای ساختارشکنانه بدهد.»
او ادامه می‌دهد: «به وضوح هم مشخص بود دیروز همین عده بودند، معمولا افراد زیادی در این تجمعات شرکت نمی‌کنند، اما روز گذشته تعداد شرکت‌کنندگان به این دلیل بیشتر بود که این اعتراضات از خارج از دانشگاه شروع شد. معمولا تجمعات دانشجویی در داخل دانشگاه آغاز می‌شود و در همانجا هم به پایان می‌رسد، اما دیروز این تجمع در بیرون از دانشگاه شکل گرفت و افرادی از خارج از دانشگاه در این مراسم شرکت کردند.»
او هم هدف این گروه را نه عزاداری بلکه بهانه‌ای برای اغتشاش دانسته و می‌گوید: «همه ما ناراحت بودیم. مراسم مختلفی هم برگزار شد، اما این افراد همان دیروز که فهمیدند چه اتفاقی افتاده، تجمع را برگزار کردند و صرفا این موضوع را بهانه‌ای برای کار خود قرار دادند.»
این دانشجوی دانشگاه امیرکبیر با اشاره به حضور سفیر انگلیس در این اعتراضات می‌گوید: «به نظر من خیلی‌خوب بود که سفیر انگلیس را در این تجمع دیدیم، ما در تجمعات دیگری که در دانشگاه برگزار می‌شد، افرادی را دیده بودیم که اخبار را به صورت آنلاین برای شبکه‌های خارجی می‌فرستند، از این جهت این موضوع که سفیر انگلیس در این اعتراضات دیده شده، مهر تاییدی بر مشاهدات ما در سال‌های اخیر است.»
محمدجواد عامری شهرابی، عضو دانشکده نفت دانشگاه امیرکبیر با اشاره به احتمال سوءاستفاده از خون قربانیان سقوط هواپیما می‌گوید: «برخی می‌خواهند دستاوردهای انقلاب را به‌خاطر امری که در حال گذراندن مسیرهای قانونی است، زیرپا بگذارند.» او ادامه می‌دهد: «نباید بگذاریم عده‌ای از خون این افراد سوءاستفاده کرده و به انقلاب ضربه بزنند.»
او در پاسخ به سوالی مبنی‌بر تعطیلی دانشگاه‌ها به‌خاطر درگذشت جمعی از دانش‌آموختگان دانشگاهی می‌گوید: «این اتفاق داغی است که با یک هفته از دل افراد نمی‌رود. ما متاسفیم و در عزای آنها شریک هستیم، اما در این شرایط بهترین کار انجام امور براساس روال قانونی است تا شاهد سوءاستفاده یک عده از این موضوع نباشیم.»
او در ادامه می‌گوید: «این نوع پیشنهادها نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود عده‌ای بتوانند از نگرانی‌های بحقی که خانواده‌های عزادار دارند سوءاستفاده کنند و با موج‌سواری به مردم آسیب بزنند.» او پیرامون اتفاقات این دانشگاه نیز معتقد است: «یک عده می‌خواهند تمام دستاوردهای انقلاب را برای چنین مساله‌ای که در حال طی کردن مسیرهای قانونی خود است، زیرپا بگذارند، اما نباید بگذاریم از خون این افراد سوءاستفاده کرده و به انقلاب ضربه بزنند.»
حضور اقشار مختلف ازجمله اساتید و دانشجویان در تجمع دیروز دانشگاه امیرکبیر که از درون دانشگاه به وجود آمد، خط مقابلی تجمعاتی است که از بیرون دانشگاه و به نام دانشگاه ثبت می‌شود. تشکل‌های دولت‌ساخته اگر می‌توانستند چنین تجمعی را بدون دخالت نیروهای بیرونی برگزار کنند، یقینا سعی می‌کردند دانشگاه را به‌عنوان مرکز تجمعات خود انتخاب کنند، اما عدم تشکیل بدنه اجتماعی این گروه‌ها در دانشگاه، آنها را نیازمند وابستگی به خارج از دانشگاه چه در تاسیس و چه در حمایت کرده است.
* نویسنده: امین خلیق، روزنامه نگار