به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، یک زمانی برای خرید بلیت سینما باید به همان بلیت‌فروشی جلوی سینما می‌رفتیم و از آن آقایی که با همه خستگی پشت باجه بلیت‌فروشی نشسته، بلیت را می‌خریدیم. این روزها به مدد تکنولوژی از هر جایی که باشید می‌توانید بلیت سینما را خریداری کنید، اما در این خریداری هم نکته‌ای وجود دارد؛ شما نمی‌توانید مثل زمانی که بلیت هواپیما می‌خرید با رفتن به آژانسی که دوست دارید بلیت مورد نظرتان را تهیه کنید، در خرید بلیت سینما این اتفاق نمی‌افتد و شما فقط از یک سایت که همه می‌شناسند، یعنی سینما تیکت می‌توانید این بلیت را خریداری کنید. در این گزارش به سازوکار سینما تیکت و صحبت‌های تهیهکنندگان سینما در مواجهه با این سایت تهیه بلیت پرداخته‌ایم تا بدانیم چه اتفاقی در بحث فروش آنلاین سینما می‌افتد.
سازوکار انحصار سینما تیکت
گفته می‌شود، انحصار تهیه بلیت سینما در اختیار سینما تیکت است، اما اینکه چگونه این انحصار به وجود آمده است را با هم بررسی می‌کنیم. موسسه سینما شهر را همه می‌شناسند؛ موسسه‌ای وابسته به سازمان سینمایی که کارش تجهیز سینماهای کل کشور است. حالا این تجهیز چگونه صورت می‌گیرد؟ سینما شهر با بودجه‌ای که از دولت می‌گیرد، سینماها را تجهیز می‌کند، اما این تجهیز با یک شرط صورت می‌گیرد و آن اینکه سینمادار بعد از مدرن شدن، به زیرساخت سینما تیکت متصل شود تا بلیت‌ها را از آن طریق به فروش برسانند. نکته مهم در این اتفاق این است که سینمادار می‌بیند با یک پول هنگفت سینمایش تجهیز می‌شود و حالا زیرساخت اینترنتی بلیت‌هایش هم در اختیار یک مجموعه دیگر قرار بگیرد، هر طوری که نگاه می‌کند، به نفعش می‌شود و همین اتفاق باعث می‌شود شرط را بپذیرد و در زیرمجموعه سینما تیکت قرار بگیرد.
چند سایت فروش بلیت سینما داریم؟
با یک سرچ ساده در اینترنت هم می‌توانید متوجه شوید که الان فقط یک سایت برای فروش بلیت آنلاین داریم و آن هم سینما تیکت است. البته دو سایت دیگر هم داریم به اسم‌های بلیت‌ایر و ایران‌تیک که این سایت‌ها البته به صورت سراسری و در کل کشور فعالیت نمی‌کنند. ایران‌تیک در شیراز و سطح استان فارس فعال است و قرار است به‌زودی اتفاق‌های دیگری هم برای این سایت بیفتد که بتواند در سطح کشور هم فعالیت داشته باشد. با این همه باز هم به سینما تیکت می‌رسیم و اینکه این سایت آنلاین، انحصار بلیت سینما را در اختیار دارد. در مقدمه گزارش مطلبی را در مورد خرید بلیت سینما گفتیم، در اینجا هم باید بگویم وقتی شما بلیتی را برای پرواز خریداری می‌کنید، چون همه آژانس‌های هواپیمایی به یک مرکز اصلی وصل هستند، دیگر آن بلیت خریداری‌شده، به هیچ فرد دیگری فروخته نمی‌شود، اما مشکلی که در سینما وجود دارد این است که ما یک مرکز اصلی نداریم، یعنی سینما شهر وقتی برای تجهیز سینماها می‌رود، باید یک مرکز اصلی را برای این مساله نگه می‌داشت و از همین طریق سایت‌های مختلفی برای فروش بلیت سینما به وجود می‌آمد، نه اینکه همه سینماها به سینما تیکت وصل شوند!
تبلیغات
وقتی در سایت سینما تیکت روی گزینه تبلیغات بزنید، به سایت دیگری می‌روید؛ «صبا ویژن»، سایتی که از سال 1385 کارش را آغاز کرده است و خودشان در تعریف از نوع کارشان می‌گویند: «روزانه میلیون‌ها کاربر تحت تاثیر تبلیغات آنلاین صباویژن تصمیمات روزمره بهتری می‌گیرند. صدها برند و کسب‌وکار در خاورمیانه از راهکارهای تبلیغاتی ما استفاده می‌کنند تا به مشتریان هدف خود بهتر و موثرتر نزدیک شوند تا پیام تبلیغاتی خود را گسترده‌تر انتشار دهند. اعتقاد ما این است که صداقت و شفافیتی که سرلوحه کار خود قرار داده‌ایم، وجه تمایز ماست. ما باور داریم که ارتباط بر پایه اعتماد و صداقت بین کسب‌وکارها و کاربران برای همه ما مفیدتر خواهد بود. صباویژن توسط صباایده در سال ۱۳۸۵ راه‌اندازی شد. ابتدا برای تبلیغات روی سایت‌های پرترافیکی که مجموعه صباایده راه‌اندازی می‌کرد، مثل کلوب و میهن بلاگ، و سپس برای فراهم آوردن امکان درآمدزایی اینترنتی برای دیگر صاحبان وب‌سایت‌ها. امروزه برندهای مطرح، صباویژن را به‌عنوان بزرگ‌ترین آژانس تبلیغات آنلاین ایران می‌شناسند و برای رساندن پیام تبلیغاتی‌شان و نزدیک‌شدن هرچه بیشتر به مخاطبان هدف، به ما اعتماد می‌کنند.» حالا این صباویژن چه کاری برای سینما تیکت انجام می‌دهد، کلا کار تبلیغات در سینما تیکت به این سایت یعنی صباویژن سپرده شده است، حالا تعریف تبلیغات صباویژن چقدر است؟ تعرفه‌هایی که در سایت‌شان زده‌اند، به این صورت است:
اگر تبلیغات به صورت بنر باشد، بنر تمام صفحات در اندازه 100×300 هفت میلیون تومان قیمت دارد، صفحه اصلی بنر 200×300 قیمتش هفت میلیون و 500 هزار تومان می‌شود، صفحه اصلی سایت، بنر 100×300 با قیمت چهار میلیون و 500 هزار تومان و صفحه داخلی یک بنر 300×100 قیمتش چهار میلیون تومان می‌شود.نکته دیگر اینکه کسانی که برای تبلیغات با سینما تیکت ارتباط گرفته‌اند، بیشتر از این مبلغ را پرداخت کرده‌اند، مثلا در صفحه اصلی سینما تیکت بنرهای بالای صفحه پنج میلیون تومان است. صفحه‌ای که برای هر فیلم در نظر گرفته شده است، مبلغ مشخصی دارد، اما اگر عکس صفحه فیلم متفاوت با صفحه‌های دیگر باشد، این تبلیغ به 10 میلیون تومان هم می‌رسد. اگر برای فیلمی در همان صفحه اصلی تبلیغی صورت بگیرد، غیر از تبلیغی که در بالای صفحه است، پول تبلیغ بسیار بیشتر از آن چیزی می‌شود که در صفحه صباویژن ثبت شده است.
سهم فروش فیلم
در یک توضیح ساده برای اینکه بدانید سهم فروش فیلم‌ها چگونه است برایتان بگوییم که تهیه‌کننده 40درصد، سینمادار 50درصد و پخش‌کننده 10درصد فروش فیلم را برمی‌دارند، حالا از این میان تهیه‌کننده باید 3درصد از فروش فیلم را به سینما تیکت بدهد که این 3درصد یا از سهم خودش می‌شود یا اینکه 13درصد سهم پخش‌کننده می‌شود و او این 3درصد را به سینما تیکت می‌دهد، البته بحث‌های زیادی در مورد این سهم وجود دارد که تهیهکنندگان معتقدند باید این سهم را سینمادار بدهد و درمورد درصد این سهم هم باز دعوایی وجود دارد که از 1.5 درصد تا 4درصد است که این رقم در فروش فیلم‌ها بسیار زیاد است. سال گذشته از این سهم فقط حدود ۱۰ میلیارد تومان سهم سینماتیکت شده است.
گفت‌وگو با ترکیان، مدیر سینما تیکت:
رانت و انحصار در سینماتیکت وجود ندارد
ظاهرا باید کم‌کم با صف‌های طولانی سینما خداحافظی کرد. می‌توان در خانه صندلی را انتخاب کرد و بعد بدون زحمت وارد سینما شد. «سینما تیکت» سایتی است که از سال 90 این امکان را برای علاقه‌مندان سینما فراهم کرده است که بتوانند بلیت خود را انتخاب و پیش خرید کنند. مدیرعامل این شرکت علی‌اصغر ترکیان، اصالتا کاشانی و متولد سال 13۵۲ در تهران است. آن‌طور که خودش در گفت‌وگوهای مختلف گفته با چهار نفر کار خود را در سال 1390 شروع کرده و الان یک تیم 35نفره از متخصصان مختلف دارد و از بازار بیش از 200 میلیاردی فروش بلیت سینما در ایران، سهم 40درصدی در کل کشور و سهم 60 درصدی در تهران را به خود اختصاص داده است.آن‌طور که در رسانه‌ها آمده ایده راه‌اندازی استارتاپ و سایت سینما تیکت در سال 1390 به ذهن ترکیان رسیده است. البته او پیش از راه‌اندازی سینما تیکت به‌واسطه کار کردن در بنیاد سینمایی فارابی با سینما آشنایی داشته و از سال 1380 برنامه‌نویس و طراح سایت بنیاد سینمایی فارابی بوده است. علاوه‌بر این در تعداد زیادی از سازمان‌ها و موسسات فعال حوزه سینما کار کرده است و نرم‌افزارها و سایت‌های مختلفی برای آنها طراحی کرده است. تولید نرم‌افزار «گیشه» در سال‌های 85 و 86 یکی از تجربیات او بوده است. گفته می‌شود درحال‌حاضر درآمد اصلی سینما تیکت از کارمزد فروش بلیت کسب می‌شود.
ترکیان در گفت‌وگویی تصریح کرده است: «ما کارمزد می‌گیریم؛ یعنی براساس قیمت بلیت، درصدی را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنیم، بین ۲ تا ۳ درصد. درحالی‌که در حوزه تئاتر و موسیقی که قیمت بلیت‌هایشان چندین برابر سینماست، این کارمزد تا ۵درصد است. اما همین الان هم سینماداران این کارمزد ۲ تا ۳درصدی را زیاد می‌دانند.» هم‌اکنون حدود 60درصد سینماهای کشور با این استارتاپ همکاری دارند، یعنی از 330 سینما در کشور حدود 200 سینما با سینما تیکت همکاری دارند.ارتباط بین سینماشهر، سینماها و سینما تیکت خیلی رازآلود نیست و دلیل رضایت برخی تهیهکنندگان و گله بخشی دیگر هم قابل درک است. با ترکیان درباره سینما تیکت و انحصار و رانت سایتش گفت‌وگو کرده‌ایم.
در یکی از گفت‌وگوهای‌تان از نبود رقیب برای سینما تیکت صحبت کردید و گفتید که از وجود رقیب استقبال می‌کنید. آیا الان رقیبی برای سینما تیکت وجود دارد؟
رقیبی نیست. البته یکی دو تا شرکت هستند که مقدمات کارهایشان را آماده می‌کنند.
با چند نفر از تهیهکنندگان که صحبت می‌کردم از تاخیر برگشت پول‌شان در حوزه خرید آنلاین بلیت گله داشتند. این نقطه ضعف برای سینما تیکت است یا اصلا ارتباطی با آن پیدا نمی‌کند؟
طرف حساب ما تهیهکنندگان نیستند و قرارداد ما با سینمادارهاست. اگر پول تهیهکنندگان با تاخیر واریز می‌شود به‌دلیل این است که سینمادارها دیر پرداخت می‌کنند. این واریزها چند مرحله دارد که آخرین حلقه آن تهیه‌کننده‌ها هستند. دفاتر پخش با تهیهکنندگان دیر تسویه می‌کنند. دفاتر پخش صبر می‌کنند تا فیلم از روی پرده برداشته شود و بعد به‌صورت قسطی به‌حساب تهیه‌کننده واریز می‌کنند. ما هر سه روز با سینمادارها تسویه می‌کنیم. اینکه پول دیر به دست تهیه‌کننده می‌رسد ربطی به فروشنده بلیت ندارد. ما واسطه فروش بلیت سینما هستیم. هر طوری که سینمادار بگوید ما عمل می‌کنیم.
علاقه‌مندم سوالاتم را صریح مطرح کنم. سینما تیکت و شما را متهم می‌کنند به انحصارطلبی و استفاده از رانت‌های مختلف. این انحصار و رانت را قبول دارید یا این فضا برای افراد دیگر هم آماده است؟
راهش الان باز است و ارشاد هم مسیری مشخص کرده و شرایطی هست. اگر شرایطش را داشته باشند می‌توانند این کار را انجام دهند. ما از 10 سال قبل این کار را شروع کردیم. اینکه چطور و از کجا شروع کردیم هم دو سه بار صحبت کردم و الان حوصله‌اش را ندارم.
طبق صحبت‌های شما یعنی سینما تیکت مستقل است و هیچ انحصاری هم ندارد؟
بله، هیچ رانتی نداریم و انحصاری هم وجود ندارد.
در سایت‌ها آمده که سینما تیکت زیرمجموعه شرکت «فناوران ایده‌پرداز سرزمین هنر» است. سینما تیکت از سال 90 به‌طور جدی کار خودش را شروع کرده و شرکت فناوران ایده‌پرداز سرزمین هنر در سال 95 تاسیس شده است. این اتفاق چگونه رقم خورده است؟
وقتی من کارم را شروع کردم شرکت حقوقی مختص سینما تیکت نداشتم. من کارم را با طراحی سایت‌های سینماها آغاز کردم. در سال 95 شریک گرفتیم و این شرکت جدید را تاسیس کردیم. در سال 95 بخشی از سهام خودمان را به صباایده که آپارات یکی از زیر مجموعه‌های آن بود، واگذار کردیم.
از جاهای مختلف شنیدم که مجید مسچی، مدیرعامل سینماشهر دایی شما هستند، این درست است؟
بله، درست است.
برخی می‌گویند «سینماشهر» سالن‌های سینمایی را مشروط به اینکه با سینما تیکت قرارداد ببندد، تجهیز می‌کند درست است؟
نه، مشروط نیست. ما یک نرم‌افزار مکانیزه داریم و یک فروش اینترنتی. اما می‌خواهم بدانم که شما دنبال چه چیزی هستید؟ چرا با خود مسچی تماس نمی‌گیرید؟
با مسچی هم تماس گرفته شده... من به‌عنوان خبرنگار از شما سوال می‌کنم.
گفتنی است با مسعود نجفی مدیر روابط عمومی سازمان سینمایی در مورد سازوکار مجوزهای ارشاد برای این مساله صحبت کردیم و او گفت مسچی مدیرعامل سینماشهر باید در این مورد صحبت کند اما مسچی یک‌بار پاسخ خود را منوط به تماس بعدی کرد اما دیگر پاسخگو نبود.
علی سرتیپی، تهیه‌کننده
انحصار سینما تیکت باعث قیمت‌های عجیب در تبلیغات می‌شود
علی سرتیپی، مدیرعامل موسسه بین‌المللی پخش «فیلمیران» است. او به همراه رسول صدرعاملی، محمدرضا تختکشیان، حمید اعتباریان و غلامرضا موسوی در سال ۱۳۸۴ این موسسه را تاسیس کرد که پرفروش‌‍‌ترین شرکت پخش سینمایی ایران در سال‌های اخیر است. سرتیپی تهیه‌کنندگی را از «توکیو بدون توقف» شروع کرد و تا الان تولید 12 فیلم سینمایی را به پایان رسانده است. «شهر موش‌ها 2»، «دراکولا» و «پل‌چوبی»، سه فیلم میلیاردی این تهیه‌کننده در پنج سال اخیر هستند. او تقریبا یک سال به دنبال این مساله است تا سایت فروش آنلاین را طراحی کند، اما تاکنون موفق نشده است. به سراغش رفتیم تا برایمان از این سایت فروش آنلاین و تعامل با سینما تیکت بگوید.
ابتدا باید بگویم که سینما تیکت یک اتفاق مثبت در سینمای ایران بود و فروش اینترنتی یک اتفاق خوب را رقم زد و دوستانی که زحمت کشیدند این کار را انجام دادند، به فروش سینمای ایران کمک کردند؛ مهم‌تر از همه اینها فروش مکانیزه سبب شفاف شدن آمارها شد. باید از همه این عوامل و کارها در جای خود تقدیر و تشکر شود. اما نکته مهم اینجاست که تک بودن این سایت، یک انحصار به وجود آورده است که به عناوین مختلف به تهیهکنندگان و صاحبان فیلم‌ها فشار می‌آورد؛ پول تبلیغاتی که برای فیلم‌ها گرفته می‌شود، بسیار سرسام‌آور، عجیب و زیاد است. این مساله به‌خاطر تک‌بودن این سایت فروش آنلاین است. الان شرایطی وجود دارد که باید چند سایت دیگر برای فروش آنلاین بیایند تا این رقابت به‌نفع سینمای ایران شود و یک‌سری هزینه‌ها را بشکنند.ما یک‌سری از کارها را انجام داده‌ایم، امیدواریم تا جشنواره فجر بتوانیم خروجی‌ای از این قضیه داشته باشیم و یک اتفاق مثبت را رقم بزنیم.
درمورد سامانه مرکزی فروش بلیت هم باید بگویم که این اتفاق هم در حال رخ دادن است و وزارت ارشاد در حال انجام دادن این کار است و این طراحی انجام می‌گیرد.درمورد سایت فروشی که بنده هم کمکی کوچکی برای راه‌اندازی آن داشتم، باید بگویم این سایت هم به‌زودی بارگذاری خواهد شد تا در کنار سینما تیکت به فعالیت بپردازد.درمورد تعاملی هم که تهیهکنندگان با سینما تیکت دارند، چند نکته مدنظر است و مهم‌ترین مساله این است که اختلاف نظری در این رابطه وجود دارد؛ بعضی از سینماداران می‌گویند این اتفاق باید از جانب تهیه‌کننده باشد، بعضی‌ها اعتقاد دارند باید توسط سینمادار انجام شود، اما اگر بخواهیم اصل قضیه را بدانیم، باید بگوییم این اتفاق باید از جانب سینمادار بیفتد. این مساله در حال بحث است و امیدواریم در آیین‌نامه سال آینده بیاید و تمام مسائل را حل کند. الان این سهم‌ها از 1.5 درصد تا 4درصد هستند.
مدیرعامل موسسه شهر آفتاب شیراز و ایران‌تیک:
به‌زودی سامانه مرکز ی برای فروش بلیت سینما راه‌اندازی می‌شود
یکی از سایت‌هایی که در کنار سینما تیکت فعالیت می‌کند، سایت ایران‌تیک است؛ سایتی که در استان فارس و شهر شیراز فعالیت می‌کند و وقتی وارد سایت می‌شوید برای معرفی خودشان چنین مطلبی را نوشته‌اند: «ایران‌تیک سامانه‌ای است که برای فروش اینترنتی برنامه‌های گوناگون فرهنگی و هنری ایجاد شده است. این سامانه، امکان خرید آسان و مطمئن را برای دوستداران کنسرت، سینما و تئاتر فراهم کرده است به‌گونه‌ای که با صرف اندکی وقت، افراد می‌توانند بدون عضویت در سامانه خرید کنند و با عضویت، از امکانات بیشتر و مکمل آن بهره‌مند شوند.»
برای اینکه از سازوکار این سایت فروش بلیت بدانیم به سراغ خباز، مدیرعامل موسسه شهر آفتاب و مدیرعامل ایران‌تیک رفتیم که او به سوال‌های «فرهیختگان» پاسخ داد.
سامانه فروش بلیت در ایران‌تیک یکی از سامانه‌های فعال فروش بلیت در شیراز است که سال‌هاست فعالیت کرده و آمادگی بارگذاری فروش بلیت در کل کشور را هم دارد که به‌زودی فعال خواهد شد. حدود پنج سال است که در شیراز فعالیت دارد. البته این را هم بگویم که ما سینماهای خصوصی شیراز را مدیریت می‌کنیم و بخش حوزه هنری دراختیار سینما تیکت است. درمورد وجود یک سامانه مرکزی برای فروش بلیت سینما مانند فروش بلیت هواپیما باید بگویم که این اتفاق در حال افتادن است که اساسا یک سامانه مرکزی داشته باشیم تا سامانه‌های فروش ذیل این مجموعه قرار بگیرند، تا این کار به‌نفع مخاطب باشد. درمورد هزینه‌هایی که برای این سامانه انجام شده است باید بگویم این هزینه‌ها طی 9 سال انجام گرفته است و نمی‌توان هزینه‌های آن را گفت. اما درمورد سوددهی هم حتما سودی دارد وگرنه سامانه تعطیل می‌شد، اما برای گفتن دقیق سوددهی این سامانه باید گفت متغیرهای زیادی برای سوددهی وجود دارد که باید همه را حساب کرده و بعد سود را بعد از کسر هزینه‌ها اعلام کرد.
امیر پروین‌حسینی، تهیه‌کننده: تاخیر در پرداخت پول تهیه‌کننده
من دو سه سال است که فیلمی تهیه نکرده‌ام. اطلاعات من به‌روز نیست. خوشحال بودم جایی وجود دارد که من می‌توانم فروش فیلمم را ببینم. اما نکته‌ای که در خاطرم هست تاخیر در واریزهاست. سینما تیکت باید شرایطی را ترتیب می‌داد و بدهد که تهیه‌کننده ضرر نکند. همه‌جای دنیا وقتی بلیتی خریده می‌شود سهم تهیه‌کننده و سینمادار همزمان واریز می‌شود. اما الان کمترین زمان واریز پول تهیهکنندگان دو ماه و بیشترین آن 6 ماه است. کسی پاسخ نمی‌دهد که چرا پول تهیه‌کننده باید نزد سینمادار بماند. شرایط طوری است که سینمادار هر زمان دلش بخواهد قسطی پرداخت می‌کند. دفاتر پخش هم 10درصد از این وسط برمی‌دارند.
جمال ساداتیان تهیه‌کننده: سینماتیکت به فروش سینما کمک کرد
سینما تیکت از نظر من عملکردش درست است و براساس وقت خالی‌اش بلیت می‌خرد و به فروش سینما کمک کرده است. کار سینما تیکت مثبت بوده و به مردم کمک کرده است. درباره آن 3درصدی هم که کسر می‌شود، مشکلی وجود ندارد و آنها هم هزینه دارند و از یک تکنولوژی استفاده می‌کنند و سرمایه انسانی دارند. برنامه‌ریزی و تکنولوژی گران است. اینکه این 3درصد بالاست یا پایین باید از سوی مراجع ذی‌صلاح و ارشاد بررسی شود. درباره واریز با تاخیر هم باید بگویم که سینما تیکت هر 10 روز با سینمادار تسویه می‌کند و سینمادار باید پول تهیه‌کننده را بدهد. مشکل این تاخیر سینما تیکت نیست. اینکه سینما تیکت را به انحصار متهم می‌کنند الان دیگر وجود ندارد زیرا شرکت‌های دیگری هم آغاز به کار کرده‌اند.
* نویسنده: عاطفه جعفری و سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار