به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، دفتر موسیقی در دو روز قبل، آمار سه ماهه فصل پاییز ۹۸ برای اجرای صحنه‌ای، آلبوم موسیقی، تک‌آهنگ، نماهنگ، کتاب گویا، اجرای گروه‌های خارجی در ایران و تعداد شعرها و ترانه‌های ارسال شده به دفتر موسیقی را اعلام کرد. اعلام آمارهای اینچنینی در فضای فرهنگی و هنری سابقه دارد. آمارهایی که تنها کارکردشان جمع‌آوری اعداد و اسناد برای زمان پاسخگویی به بالادستی‌هاست. دفتر موسیقی که در سال‌های اخیر یکی از پرحاشیه‌ترین بخش‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است در روزهای آخر اردیبهشت‌ماه سال‌جاری به دست محمد اللهیاری‌فومنی، مدیر پیشین اداره کتاب سپرده شد. فومنی که در هیچ جایی از کارنامه‌اش حتی رد پایی از یک نت هم دیده نمی‌شود، شبانه و پس از استعفای علی ترابی، بر صندلی مدیریت دفتر موسیقی نشست.
ماجراهای اعمال مالیات 10درصدی بر کنسرت‌ها و همچنین توقیف کنسرت‌ها در برخی از شهرها دیگر حساسیت سابق را نداشت و انتظار می‌رفت که اللهیاری در شرایط ثابت و سالمی فعالیت خود را آغاز کند. با گذشت زمان اما علاقه‌مندان به موسیقی فهمیدند به این مدیر هم نباید دل ببندند و سیاست سکوت و اختفا از سیاست‌های اصلی این مدیر جوان است. البته شاید اللهیاری در این مساله تقصیری نداشته باشد و الگوی آن را مجتبی حسینی، معاونت هنری ارشاد انتخاب کرده است که مدت‌هاست با همین روش صرفا به انداختن عکس و دیده شدن در مراسم‌های مختلف بسنده می‌کند.
اعدادی که هستند، اعدادی که بودند
روابط‌عمومی دفتر موسیقی در خبر دو روز قبلش، اعدادی را در حوزه‌های مختلف تولیدات موسیقی اعلام کرد. در این خبر متذکر شده با توجه به اینکه مجوز اجرای صحنه‌ای موسیقی در استان‌ها را اداره‌های کل فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می‌کنند و در تهران نیز مجوز اجرای صحنه‌ای موسیقی در سالن‌های کمتر از ۵۰۰ نفر ظرفیت را اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران صادر می‌کند، آمار اجراهای صحنه‌ای در استان‌ها و سالن‌های کمتر از ۵۰۰ نفر ظرفیت تهران در این آمار لحاظ نشده و فقط مجوزهای اجراهای صحنه‌ای که دفتر موسیقی صادر کرده، در آمار آمده است.
این خبر در ادامه آورده است در سه ماهه پاییز امسال ۱۶۵ عنوان اجرای صحنه‌ای با ۳۲۸ اجرا، ۹۸ آلبوم موسیقی، یک‌هزار و ۴۸ تک‌آهنگ، ۳۷ نماهنگ، ۱۳ کتاب گویا و ۱۰ اجرای گروه‌های خارجی در ایران، از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند. همچنین در سه‌ماهه پاییز امسال سه هزار و ۶۰۰ پرونده شعر و ترانه در دفتر موسیقی تشکیل شده است. دفتر موسیقی در سه ماهه پاییز برای ۱۵ شرکت فعال در حوزه موسیقی، پروانه فعالیت صادر کرده است. فعلا به اعدادی که گفته شده کاری نداریم و صرفا قیاسی داریم با آمار 6 ماه نخست سال‌جاری و زمان مشابه سال قبل از خودش. در نیم‌سال نخست سال‌جاری 270 عنوان اجرای صحنه‌ای با 520 اجرا، 161 آلبوم موسیقی، سه آلبوم تصویری موسیقی، یک‌هزار و 78 تک‌آهنگ، 127 نماهنگ، 40 کتاب گویا و 26 اجرای گروه‌های خارجی در ایران از دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز گرفته‌اند.
همچنین در نیمه اول امسال 6 هزار و 300 پرونده شعر و ترانه در دفتر موسیقی تشکیل شده است. از بین 270 عنوان اجرای صحنه‌ای که در 6 ماه نخست امسال از دفتر موسیقی مجوز گرفته‌اند، 135 عنوان موسیقی پاپ، 52 عنوان موسیقی سنتی، 47 عنوان موسیقی کلاسیک، 19 عنوان موسیقی تلفیقی و 17 عنوان موسیقی نواحی است. در نیمه نخست سال 97 یعنی مدت مشابه سال گذشته، 273 عنوان اجرای صحنه‌ای موسیقی با 548 اجرا، 265 آلبوم موسیقی، چهار آلبوم تصویری موسیقی، 965 تک‌آهنگ، 146 نماهنگ، 43 کتاب گویا، 30 اجرای گروه‌های خارجی در ایران، از دفتر موسیقی مجوز گرفته‌اند. در نیم‌سال نخست سال قبل سه هزار و 850 پرونده شعر و موسیقی در دفتر موسیقی تشکیل شده است. قطعا آمار ارائه شده بدون احتساب ماه‌های محرم و صفر بوده است.
این آلبوم‌ها کجا پخش می‌شوند؟
شاید اعدادی که پشت سر هم آمد کمی ذهن مخاطب را سردرگم کند؛ اما اگر تمامی این حوزه‌ها را مجزا بررسی کنیم به‌نتایج جالبی می‌رسیم. تعداد آلبوم‌های موسیقی مجوز گرفته در سال جاری نزدیک به 260 عنوان تاکنون بوده و درمجموع دو سال اخیر، به بیش از 500 عنوان آلبوم موسیقی مجوز داده شده است. با توجه به اینکه اکثر قریب‌به‌اتفاق تهیه‌کنندگان در گفت‌وگوهای مختلف از زیان‌ده شدن آلبوم‌های موسیقی از اواخر دهه 80 می‌گویند، باید پرسید این حجم از آلبوم‌های موسیقی در دوره‌ای که نسخه فیزیکی آلبوم‌ها کمتر فروش می‌رود، چه توجیهی دارد؟ آیا اینکه یک خواننده برای برپایی یک کنسرت نیاز به تولید آلبوم موسیقی دارد تنها دلیل تهیه و پخش آن می‌شود؟ اهالی موسیقی و شعر، آشکارا از وجود مافیای موسیقی سخن می‌گویند و دفتر موسیقی فارغ و غافل از همه‌جا گاهی ناخواسته با این مافیا همراهی می‌کند.
آیا دفتر موسیقی و مدیر جوانش، یک‌بار از خودش پرسیده است چرا شرکتی باید قبول کند که در این شرایط بد اقتصادی حاضر به ضرر دادن در آلبوم موسیقی می‌شود؟ آیا بر کنسرت‌هایی که دفتر موسیقی به تعداد بالای اجراهای آن افتخار می‌کند، نظارتی وجود دارد؟ ۱۶۵عنوان اجرای صحنه‌ای با ۳۲۸ اجرا در سه ماهه پاییز حتما چشمگیر است، اما کسی به گردش مالی این اجراها توجه می‌کند؟ اینکه سهم برخی خوانندگان خاص از این 165عنوان چقدر است، برای مدیران فرهنگی مهم است؟ حضور و اجرای شیلر در ایران، یکی از اقدام‌های مهم و جالب توجه بود، اما چرا اطلاعات دقیقی از بقیه گروه‌های خارجی وجود ندارد؟ در اعدادی که از سوی دفتر موسیقی ارائه شده، شفافیتی دیده نمی‌شود. اگر مخاطب بخواهد اطلاعات جزئی و کاملی از اجراهای داخلی و خارجی به‌دست آورد، به کجا باید مراجعه کند؟مردم به کنار، ما به‌عنوان اهالی رسانه به این اطلاعات که محرمانه هم نیست، دسترسی نداریم و دفتر موسیقی خود را پاسخگوی رسانه‌ها نمی‌داند.
برای تهیه این گزارش با روابط‌عمومی معاونت هنری، دفتر موسیقی و روابط‌عمومی دفتر موسیقی تماس گرفتیم و کسی برای تولید این گزارش و ایجاد شفافیت همکاری نکرد. نحوه تایید و صدور مجوز برای تک‌آهنگ‌ها چه روندی دارد که نزدیک به هزار و صد آهنگ در سه ماه مجوز می‌گیرند؟ اگر فرض را بر این بگیریم که شورای صدور مجوز موسیقی تمام روزهای فصل پاییز را کار کرده (که نکرده) حداقل باید روزی 15 ترانه را بررسی می‌کرده است. البته فرض بر این است که تعداد بالایی درخواست برای صدور مجوز تک‌آهنگ‌ها به دست دفتر موسیقی می‌رسد. اما بنا را بر 15 قطعه موسیقی می‌گیریم. احتمالا از هر 15قطعه، 10عنوان تایید شده است. آیا زمان و حوصله کافی برای بررسی این 15قطعه وجود داشته است؟ آیا یکی از دلایل وضعیت فعلی موسیقی ما همین ساده‌انگاری و تسامح در صدور مجوزها نیست؟ اینها سوالاتی است که در شرایط عادی باید از مسئول مربوطه پرسیده شود و با توجه به اینکه آنها بسیار دورتر از مردم و خبرنگاران هستند، با خودمان واگویه می‌کنیم.
اعداد مفید، اعداد بهدرد نخور
سال‌هاست خوانندگان و موسیقیدانان ما از نبود سالن‌های استاندارد برای کنسرت‌ها انتقاد می‌کنند. سال‌هاست مردمی که به کنسرت می‌روند از نشنیدن یک صدای استاندارد ناراحتند. سال‌هاست که هنرمندان اصیل و واقعی موسیقی به گوشه رانده شده‌اند. آنهایی که وارد بازی سیاست شده‌اند دست‌کم گاهی در اوج بوده‌اند هرچند بعدها و پس از استفاده‌شدن، سقوط آزاد کرده‌اند. اما آنهایی که بدون‌حاشیه به موسیقی و تشنگان آن خدمت می‌کنند چه واکنشی از سوی دفتر موسیقی دیده‌اند. اینکه این دفتر نمی‌تواند در برابر مافیای موسیقی مقاومت کند چه برسد به مقابله، قابل فهم است اما به‌عنوان متولی موسیقی باید پاسخگوی وضعیت فعلی باشد.
باز نکردن فضا برای ورود پول‌های مشکوک به موسیقی و میدان ندادن به افراد بدون‌شناسنامه موسیقی، کمترین انتظاری است که از بخش موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد می‌توان داشت. حساسیت‌ها نسبت به موسیقی در کشور را درک می‌کنیم، اما مخفی شدن پشت چهره‌های مطرح و کنسرت‌های شلوغ ( فارغ از کیفیت‌شان) نمی‌تواند یک سیاست همیشگی باشد. ارائه اعداد و آمار زمانی مفید است که براساس آن تصمیم‌گیری‌های اصولی صورت بگیرد. این اعداد زمانی مفید خواهند بود که یک مدیر بین خواسته بازار و خواسته استخوان‌خردکرده‌های موسیقی تفاوت قائل شود. اگر پیشکسوت‌های موسیقی که در گوشه‌ای از ایران مشغول به کار هستند به دفتر معاون هنری ارشاد بیایند اصلا شناخته می‌شوند؟ این اعداد بهدرد نخور می‌شوند وقتی قرار است سند تداوم کاری یک مدیر شوند.
به فروشگاه‌های میدان انقلاب و کریم‌خان سری بزنید تا متوجه شوید چه تعداد از این پانصد و اندی آلبوم وجود خارجی دارند یا به فروش می‌رسند؟ چه بپذیریم چه رد کنیم، موسیقی دراختیار یک تعداد خاص است. وقتی درباره مالیات گرفتن از اهالی موسیقی گزارشی تهیه کردیم همه می‌گفتند نهایتا یک فهرست 10نفره وجود دارد که درآمد میلیاردی دارند. حالا این فضای مطلوب نهایتا 10نفره، آنقدر جذابیت دارد که 98 آلبوم در سه ماه تولید شود و باید قبول کنیم که همه‌شان برای هنر و موسیقی آمده‌اند؟
* نویسنده: سیدمهدی موسوی‌تبار، روزنامه‌نگار