به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، نمی‌دانم عدو شود سبب خیر و در این مشکلات پیش‌آمده بعد از گرانی بنزین و قطعی اینترنت بالاخره پیام‌رسان‌های بومی جای خود را در گوشی‌های هوشمند ایرانی‌ها باز می‌کنند یا خیر، اما می‌دانم و تجربه ثابت کرده است در یک فضای انحصاری و با ایجاد محدودیت برای رقبای قدرتمند، به هر دلیلی و با هر وعده‌ای نمی‌توانیم انتظار گشایش داشته باشیم و چشم‌مان به یک اتفاق خارق‌العاده روشن نخواهد شد. نگاهی به وضعیت پیام‌رسان‌های بومی در این روزها که استقبال از آنها چندبرابر شده است به خوبی نشان می‌دهد بسیاری از آنها نه‌تنها آمادگی مواجهه با چنین شرایطی را نداشته‌اند بلکه برای خود سقف کاربری تعریف کرده‌اند و هیچ تمایلی برای افزایش آن هم ندارند و این نشان می‌دهد خیلی از دوستان و فعالان فضای مجازی، خصوصا توسعه‌دهندگان پیام‌رسان‌های بومی خودشان هم خود را باور نکرده‌اند و این باز نتیجه‌اش همان خواهد شد که سال‌ها در حوزه خودروسازی تجربه کردیم و نه‌تنها انحصار و ایجاد محدودیت باعث بالاتررفتن کیفیت نشد بلکه دود تمام ناکارآمدی‌ها را به چشم مردم فرو کردیم.
مسیری که از سال ۹۶ آمدیم
بنزین یک‌شبه گران شد و آتش این بنزین یک‌شبه گران‌شده دامن خیلی‌ها و خیلی چیزها را گرفت، مردم اعتراض کردند و نگران آینده شغلی‌شان شدند، نگران گرانی قیمت‌ها و اثرگذاری این افزایش بنزین بر نرخ سایر اقلام و احتیاجات شدند، اشرار فرصت را مغتنم شمردند و از فضای ملتهب تا جایی که می‌شد، استفاده کردند و اموال عمومی و... را به آتش کشیدند و شهرها را به سمت آشوب بردند. نتیجه آن شد که سوای خرابی‌ها، اینترنت قطع شد و جز صفحه‌های داخلی هیچ آدرس اینترنتی در دسترس کاربران قرار نگرفت. تلگرام فیلترشده این بار کاملا قطع شد، اینستاگرام هم همین وضعیت را تجربه کرد و از دسترس خارج شد و ایرانی‌ها ماندند و صفحه‌های داخلی و پیام‌رسان‌های بومی که کاملا سینوسی درحال ارائه خدمات هستند. گاهی کار مردم را راه می‌اندازند و گاهی هم از هر در بسته‌ای بسته‌ترند. همین حالا که درحال نوشتن هستم خبری مبنی‌بر اتصال دوباره اینترنت‌های همراه و خانگی تا ساعاتی دیگر در کشور منتشر شده است، اما این دلیل نمی‌شود تا در ارتباط با رجوع میلیونی مردم به پیام‌رسان‌های داخلی و استفاده مردم از آنها و نوع خدمات متقابل آنها ننویسیم و مثل تمام این حدود دوسال از عمرشان نسبت به فعالیت‌شان بی‌تفاوت باشیم. بعد از شلوغی‌های سال 96 و تجربه وضعیتی شبیه وضعیت این روزها در کشور، اینترنت دچار مشکل شد و شبکه‌های مجازی هم همچون این روزها دچار اختلال شدند. درنهایت بعد از کش‌و‌قوس‌های فراوان و علی‌رغم استقبال عمومی قابل‌توجه نسبت به تلگرام، این شبکه مجازی به دستور دادستانی فیلتر شد؛ فیلترینگی که آغازی بر ماجراهای متعدد و گوناگون در مواجهه مردم با شبکه‌های مجازی، بومی و غیربومی شدن شبکه‌ها مسائل مختلف دیگر شد.
از همان روزهای پیش از فیلترشدن تلگرام تا همین روزها که تلگرام به صورت کلی قطع شده است، همواره چند گروه در دفاع یا نقد این شبکه مجازی حضور فعال داشتند و دارند. اول دسته‌ای که این شبکه را جاسوسی می‌دانند و معتقدند هرچه شر و اتفاق ناگوار در این کشور رخ می‌دهد، زائیده این پیام‌رسان است و باید جلوی آن ایستاد و آن را فیلتر کرد. دسته بعدی گروهی هستند که معتقدند نکات منفی این پیام‌رسان در مقایسه با نکات مثبت آن به مراتب بیشتر است و حتی‌المقدور باید آن را محدود کرد و به بومی‌سازی روی آورد، نگاهی که درنهایت به فیلترینگ تلگرام هم منجر شد. دسته سوم گروهی هستند که معتقدند کسب‌وکار عده زیادی از مردم با این شبکه مجازی گره خورده است و هرگونه دخل و تصرفی در آن به منظور جلوگیری از فعالیتش می‌تواند اثرات ناگواری داشته باشد، کمااینکه هشدارهای این گروه هم تا حدی صحیح بود و بعد از فیلترینگ تلگرام مشاهده کردیم جمعیت کثیری از فعالان تلگرامی از آن خارج نشدند و به هرشکل به حیات تلگرامی خود ادامه دادند. درنهایت دسته دیگری هم وجود داشتند که معتقد بودند شبکه‌هایی همچون تلگرام از چنان کیفیت و مقبولیتی برخوردارند که هرگز نمونه‌های بومی توان رقابت با آن را ندارند. البته نظرات دیگری هم در ارتباط با مواجهه جامعه ایرانی با پیام‌رسان‌های داخلی و خارجی وجود دارد که تشریح همه آنها حتما از حوصله آدمی خارج است. به هر طریق پیام‌رسان خارجی تلگرام فیلتر شد و چند پیام‌رسان بومی به‌عنوان نمونه‌های جایگزین تلگرام به مردم معرفی شدند، تا هم از گزند‌های احتمالی پیام‌رسان خارجی در امان باشیم و هم خود در این حوزه ورود جدی داشته و توانمند شویم.
پیام‌رسان‌های بومی و حمایت از پوسته‌ها؛ ۲ سیاست شکست‌خورده
بعد از معرفی پیام‌رسان‌های داخلی و تشویق مردم به استفاده از آنها خیلی طولی نکشید که عدم‌توانایی آنها در اقناع کاربران برای استفاده از مدل داخلی پیام‌رسان‌ها مشخص شود. تلگرام چنان حد بالایی از کیفیت و خدمات را در اختیار کاربران قرار داده بود که مخاطب هرگز بر نمی‌تابید حد پایین‌تری از آن خدمات را دریافت کند، چه برسد که بخواهد برای دریافت یک پیامک تایید و ورود به نرم‌افزار مدت‌زمان زیادی را منتظر بماند یا حتی برای ارسال یک عکس در این نمونه‌های داخلی مشقت فراوانی را تحمل کند و سرآخر هم بین انتخاب یکی از بین پنج تا دچار سردرگمی شود. خلاصه فیلتر تلگرام آنطور که باید اثرگذار واقع نشد و به جز آن ریزش اولیه، در آمارهایی که ماهانه منتشر می‌شد مشخص شد مردم به جای مهاجرت به پیام‌رسان‌های داخلی ترجیح می‌دهند از فیلترشکن‌ها استفاده کنند و پای کار تلگرام بمانند. پس پروژه اول بومی‌سازی پیام‌رسان‌ها با فیلتر تلگرام به شکست انجامید. در این وانفسا، حتی قبل از فیلترینگ تلگرام یک سطح دیگری از پیام‌رسان‌ها وجود داشتند که بر بستر تلگرام فعالیت می‌کردند و اصطلاحا به آنها پوسته‌های تلگرامی گفته می‌شد. بعد از شکست استفاده حداکثری از پیام‌رسان‌های بومی، قرار شد پوسته‌ها جور آنها را بکشند و مخاطبان ایرانی را حفظ کنند. به هرحال سوای امکانات حجم بالایی از محتوای مردم هم در تلگرام ذخیره شده بود و آنها دوست نداشتند بین حفظ محتوا و دیتاها و رفتن و استفاده از یک پیام‌رسان ضعیف دومی را انتخاب کنند. پس پوسته‌ها که بر بستر تلگرام فعالیت می‌کردند و در عین حال به گفته مسئولان قابلیت کنترل داشتند و مردم هم می‌توانستند به محتواهای خود دسترسی داشته باشند با اقبال مواجه شدند. این اقبال عمومی خیلی زود به جایی رسید که به گفته مسئولان قرار شد به جای توسعه پیام‌رسان‌های بومی، تلگرام طلایی و هاتگرام که همان پوسته‌های غیررسمی تلگرام بودند به یک پیام‌رسان مستقل بومی تبدیل شوند. اتفاقی که هرازچندگاهی منتظر وقوع آن بودیم اما این پروژه دوم هم شکست خورد و علی‌رغم تمام وعده‌هایی که برای این مساله داده شده بود، این دو پوسته نیز از دسترس مردم خارج شدند تا دوباره تلگرام بماند و بازار داغ فیلترشکن‌ها.
صدرنشینی خارجی‌ها در آخرین آمارها
آنچه گفتیم تصویری مختصر بود از آنچه در دو سال و اندی فعالیت پیام‌رسان‌ها در کشور اتفاق افتاد. اما همان‌طور که اشاره شد آمارها هم گفته‌های ما را تصدیق می‌کند. براساس آمار آخرین نظرسنجی موسسه افکارسنجی ایسپا که در تیر سال جاری انجام شد؛ 42.8 درصد شرکت‌کنندگان از واتساپ، 42.4 درصد از تلگرام، 39.5 درصد از اینستاگرام، 2.8 درصد از سروش، 2.3 درصد از فیس‌بوک، 1.9 درصد از توئیتر، 0.8 درصد از لاین، 0.7 درصد از بله، 0.6 درصد از آی‌گپ، 0.5درصد از گپ، 0.2 درصد از بیسفون و 0.1 درصد از ساینا استفاده می‌کنند. با تمام محدودیت‌ها، باز هم مردم اقبال و اعتماد بیشتری نسبت به پیام‌رسان‌های خارجی نشان دادند. این آمارها در کنار آنچه بالاتر گفته شد نشان داد ما در حوزه پیام‌رسان‌ها هم همان مسیری را رفتیم که در حوزه خودروسازی طی کردیم. ایجاد فضای انحصاری و کوتاه کردن دست رقبای خارجی همان‌طور که در حوزه خودروسازی ما را به توفیق خاصی نرساند، در اینجا هم باعث نشد تا مردم قید نمونه‌های بهتر را بزنند. نکته جالب‌تر هم اینکه حتی توسعه‌دهندگان داخلی هم اهتمامی برای گسترش توانمندی خود نداشتند و همین حالا شاهدیم با هجوم جمعیت برای استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی آنها از دسترس خارج می‌شوند.
انحصار و محدودیت به‌نفع پیام‌رسان‌های بومی
بنزین گران شد، ارتباط با اینترنت جز به صفحه‌های داخلی امکان‌پذیر نیست و تلگرام و اینستاگرام هم از دسترس خارج شدند و مردم عاجز از ارتباط از سر جبر محکوم به استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی برای انجام ساده‌ترین امور روزانه خود هستند. یعنی فضا، کاملا آماده عضوگیری و فعالیت جدی پیام‌رسان‌های داخلی شده است. گوشی تلفن همراه را برمی‌دارم و یکی‌یکی پیام‌رسان‌های داخلی را روی تلفن همراه نصب می‌کنم. در مرحله نصب دو پیام‌رسان از دور خارج می‌شوند. ایتا و سروش اصلا امکان نصب را به من نمی‌دهند. نوبت به گپ و آی‌گپ و بله می‌رسد. آی‌گپ نصب می‌شود اما بعد از وارد کردن شماره همراه هنوز کد تایید برای من نیامده است. گپ هم کاملا سینوسی کار می‌کند و بله هم همین وضعیت گپ را دارد اما اوضاعش از بقیه کمی بهتر است. این خلاصه تلاش ما برای استفاده از پیام‌رسان‌های بومی است که به گفته یکی از مدیران آنها در این چند روز تعداد کاربران‌شان از 20میلیون نفر به بیش از 40میلیون نفر رسیده است. مهدی انجیدنی، مدرس دانشگاه و مدیرعامل پیام‌رسان گپ در برنامه تلویزیونی پرسشگر در ارتباط با آمار کاربران پیام‌رسان‌های داخلی گفت: «هفت پیام‌رسان داخلی در کشور فعال هستند که پنج مورد بسیار جدی، پای کارند و براساس گزارش سالانه وزارت ارتباطات، 20 میلیون عضو دارند اما در یک هفته اخیر آمار مخاطبان آنها از 40 میلیون گذشته و استقبال بسیار بالا بوده است.» البته این مدیر پیام‌رسان داخلی در ادامه در ادعایی عجیب هم گفت: «اتفاقا ما می‌گوییم همه پیام‌رسان‌های خارجی باز باشد و فیلترینگ هم وجود نداشته باشد، ما رقابت می‌کنیم فقط برابری می‌خواهیم، به‌عنوان مثال از پیام‌رسان‌های داخلی مالیات می‌گیرند، پس از پیام‌رسان‌های خارجی هم مالیات بگیرند.» این درحالی است که براساس آخرین آمار قبل از قطعی کامل پیام‌رسان‌های خارجی، بیش از 42 درصد کاربران از تلگرامی که فیلتر بوده است، استفاده می‌کردند و زیر پنج درصد از کاربران از پیام‌رسان‌های بومی بهره می‌بردند! البته این خواست ما هم هست که مردم حق انتخاب پیام‌رسان را داشته باشند و هرکدام که امکانات بهتر و بیشتری ارائه می‌کرد آن را برگزینند. درنهایت باید منتظر ماند و دید عدو برای پیام‌رسان‌های داخلی سبب خیر می‌شود یا این بار هم همچون دفعات گذشته و مثل آغاز حرکت پیام‌رسان‌های بومی بعد از اتفاقات سال 96 و رشد و توسعه پوسته‌های غیررسمی تلگرام همچون هاتگرام و تلگرام طلایی سیاست‌های مسئولان این حوزه شکست خواهد خورد و تلگرام همچون سال‌های اخیر برنده این رقابت نابرابر خواهد بود.
نزدیک به یک هفته است که از قطعی اینترنت در کشور می‌گذرد و مردم در این چند روز با مشکلات عدیده‌ای مواجه شده‌اند که هیچ‌کس پاسخگو نیست، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز که از سوی آمریکا تحریم شد، تنها به محدود کردن یک هفته‌ای خود در استفاده از اینترنت اکتفا کرد؛ محرومیتی که پاسخگوی ضعف‌های زیرساخت ملی در ایجاد شبکه ملی اطلاعات نیست و مشخص نشد چه کسی باید جوابگوی ضرر و زیان کسب‌وکارهای اینترنتی در این مدت باشد. در همین راستا به سراغ مدیران پیام‌رسان‌های داخلی رفتیم که هرکدام به تشریح وضعیت فعلی، کاربران و درخواست‌هایشان از دستگاه‌های ذی‌ربط پرداختند و حرف مشترک همه آنها نبود زیرساخت قوی در شبکه ملی اطلاعات و دیتاسنتر ملی برای تقویت پیام‌رسان داخلی بود.
ایتا: تنها به کاربران قدیم خود سرویس می‌دهیم
محسن غفاری، مدیرعامل پیام‌رسان ایتا در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «طبیعی است که زیرساخت پیام‌رسان‌ها در حالت فعلی با تغییر مواجه شده اما دولت در این زمینه کاری انجام نداده یا حداقل ما از این اقدامات اطلاعی نداریم. دولت تاکنون به ایتا در حد 10 عدد سرور کمک کرده است. تاکنون 6 میلیون و 200 تا 300 هزار کاربر در پیام‌رسان ایتا ثبت‌نام کرده‌اند و در شرایط فعلی امکان ثبت‌نام برای کاربران تازه‌وارد وجود ندارد و علت آن هم این است که درنظر داریم کاربران قدیمی ایتا با کندی و قطعی روبه‌رو نشوند. از طرفی زیرساخت‌های محدودی داریم و با توجه به خصوصی بودن شرکت تا این حد می‌توانیم خدمت‌رسانی داشته باشیم. تعداد کاربران رجیسترشده در پیام‌رسان ایتا حدود دومیلیون و 500 هزار نفر است که همه در گروه‌ها فعال هستند. حتی گروه‌هایی داریم که در آن تعداد 10هزار نفر با هم می‌توانند چت کنند. این وضعیت را تا زمانی خواهیم داشت که شرایط آرام و ثابتی فراهم شود. سوالی که درباره تقویت زیرساخت پیام‌رسان‌های داخلی مطرح می‌شود این است که چه کسانی این کار را انجام داده‌اند؛ مرکز ملی فضای مجازی که اصلا کاری در این زمینه انجام نداده و اگر اقدامی صورت گرفته، از سوی خود پیام‌رسان‌ها بوده است. برخی از آنها عملا از دور رقابت خارج شده‌اند و دیگر انگیزه‌ای نیز برای ادامه کار ندارند. باقی پیام‌رسان‌ها هم که در شرایط فعلی درحال فعالیت هستند، به صورت خصوصی کار خود را ادامه می‌دهند.
وضعیتی که ما در آن قرار داریم، مانند فروشگاه بزرگی است که پیش از این به 200 تا 300 هزار خانواده خدمت‌رسانی می‌کرد و اکنون باید به دومیلیون نفر خانوار رسیدگی کند، در نتیجه با کمبود ظرفیت و گنجایش مواجه می‌شود، چراکه زیرساخت‌های آن فراهم نشده و در نتیجه مردم با مشکل مواجه می‌شوند. رقم آمارها تکان‌دهنده است، برای مثال در روزهای تعطیل هفته گذشته تنها 170میلیون پست در کانال‌ها خوانده شده که این میزان بدون درنظرگرفتن پیام‌های ارسال‌شده در گروه‌ها و چت‌های شخصی است. قبل از قطعی اینترنت این میزان 43 تا 45میلیون بود که اکنون در عرض یک هفته رشد سه تا چهار برابری داشته است؛ بنابراین این میزان رجوع مردم به پیام‌رسان‌های داخلی نیازمند آن بود که زیرساخت و سخت‌افزار آن فراهم شود. به‌عنوان یک شرکت خصوصی مبنایمان همواره این بوده است که براساس رشد منطقی سخت‌افزار و خدمت‌رسانی خود را افزایش دهیم اما وقتی این رشد ناگهان چندبرابر می‌شود، نمی‌توانیم از برنامه بازاریابی خود عقب مانده و مشتریان فعلی خود را هم ناراضی کنیم. اگر پیام‌رسان بومی مساله ملی است، بنده به‌عنوان یک شرکت خصوصی وظیفه ندارم سه‌هزار سرور بخرم تا امنیت ملی حفظ شود و بعد از یک هفته که پیام‌رسان‌های خارجی به بازار می‌آید، من بمانم و سه‌هزار سرور و وام و بدهکاری که بر دوشم می‌ماند. درنتیجه این اقدام وظیفه دولت است که سرور بخرد و ما هم نمی‌خواهیم که این سرورها را به ما بدهد بلکه به‌طور اجاره‌ای در اختیار پیام‌رسان‌ها قرار دهد. من به‌عنوان مسئول یک شرکت خصوصی توان این کار را ندارم. ما به وزارت ارتباطات پیشنهاد داده‌ایم یک دیتاسنتر ملی تشکیل شود و خدماتی همچون پیام‌رسان بومی، جست‌وجوگر و ایمیل ملی فراهم شود و هر پیام‌رسان براساس نیاز خود از آن استفاده کند و هر پیام‌رسانی که رشد کرد از دولت جدا شود، همانند اتفاقی که در اپراتور همراه اول افتاد.
گپ: پروژه دولتی هیچ وقت رشد نمی‌کند
مهدی انجدینی، مدیرعامل گپ در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «قطع شدن اینترنت بین‌المللی مشکلات زیادی برای دسترسی کاربران حتی به سرویس‌های داخلی کشور فراهم کرده است، به دلیل اینکه برخی از شرکت‌های ارائه‌دهنده اینترنت مسیریابی درستی را برای سرورهای داخلی کشور نداشتند و این امر باعث شده سایت‌های دیجی‌کالا و کافه بازار هم در همه شرکت‌ها وصل نباشند و در برخی ساعات با قطعی مواجه شده و جوابگوی مخاطبان نباشند. در دو روز اول قطعی اینترنت حتی برخی دستگاه‌های کارتخوان‌ها هم غیرفعال شده بودند. ما هم قاعدتا در همین شرایط هستیم. رجوع مردم به پیام‌رسان‌های داخلی خیلی خوب بوده است و طبق آماری که از دوستان مختلف داریم، پیام‌رسان‌ها حداقل روزانه بیش از 60گیگابایت بر ثانیه خدمات ارائه می‌کنند که این رقم حداقل به بیش از 30 میلیون نفر می‌رسد و عددی که از مجموع پنج پیام‌رسان فعال‌تر برآورد می‌شود به این میزان است. اکنون این میزان با وجود اختلال‌هایی که در شبکه وجود دارد به حدود 70 گیگابایت بر ثانیه رسیده است. بسیاری از مخاطبان و مشتری‌های ما گلایه دارند که با اینترنت شرکت‌های مختلف، وضعیت دسترسی به پیام‌رسان گپ متفاوت است یا اینکه با موبایل‌شان در یک منطقه وصل می‌شوند اما در منطقه دیگر وصل نمی‌شوند. ما در حال رایزنی با شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتورهای مختلف برای پیگیری این مساله هستیم اما اکثر پیام‌رسان‌ها چون آمادگی قبلی این مساله را داشتند توانستند میزبانی خوب و شایسته‌ای داشته باشند، البته ظرفیت‌ها وجود دارد و در حال ارتقای آن هستیم تا اگر کاربران جدیدی به ما اضافه شدند، با مشکل مواجه نشوند. تجهیزات خیلی سریع قدیمی می‌شوند.
با سرمایه‌گذاری انجام‌شده در حال حاضر پیام‌رسان گپ نزدیک به 500 سرور خریداری کرده اما اگر مشتریان جدیدی به ما اضافه شوند، می‌توانیم خدمت‌رسانی خود را افزایش دهیم، این روند باید به مرور انجام شود و با توجه به حضور مراجعان این ظرفیت را ارتقا دهیم. در کل باید بگویم امکانات خوبی داریم که نیاز کل کشور را جوابگوست. براساس نظرسنجی‌ای که انجام دادیم، 64 درصد اعلام کردند ما با وصل شدن اینترنت به تلگرام و واتساپ، همچنان در گپ می‌مانیم، چراکه اطلاعی از خدمات پیام‌رسان‌های ایرانی نداشتند اما 36 درصد فعلا تصمیمی برای ماندن در گپ نگرفتند، در نتیجه این مساله نشان می‌دهد مردم به دنبال جایی هستند که بتوانند خدمات دریافت کنند. ما در همین سه تا چهار روز بیش از 500 فروشگاه اینترنتی در گپ راه‌اندازی کرده‌ایم که این یک رکورد گینس است. در واتساپ و تلگرام این امکانات وجود دارد و مهم‌ترین حسن این اتفاق آشناشدن مردم با ظرفیت‌های پیام‌رسان داخلی است.
ما در گپ موتور جست‌وجو داریم اما مشکل زیرساخت نداریم، چراکه دیتاسنتر کافی داریم اما دلیل نبود موتور جست‌وجوی خوب این است که همواره با بودجه‌های دولتی به این کار پرداختیم که این خوب نیست و پروژه دولتی هیچ وقت رشد نمی‌کند. به نظر من بهتر است شرکت‌های خصوصی روی این مساله کار کنند و قطعا در یکی، دو سال اخیر این مشکل حل می‌شود. در دنیا کشورها باید خودشان را برای چند وضعیت آماده کنند؛ اول مقابله با بلایای طبیعی. سیل پارسال اگر به مسیر فیبرهای نوری ما آسیب می‌زد، ممکن بود تا چند ماه نت کشور قطع شود، اتفاقی که در ژاپن افتاد یا اگر به واسطه تحریم‌ها یا اتفاقات دیگر اینترنت کشور قطع شود، باید زیرساخت ملی در کشورمان به حدی قوی باشد که با مشکل مواجه نشویم، در غیر این صورت کشور فلج می‌شود و این زنگ خطری برای کشور بود.»
سیل کاربرانی که آرام‌آرام به بله پیوستند
بله، ازجمله پیام‌رسان‌های موفقی است که در این آشفته‌بازار پیام‌رسان‌های داخلی وضعیت بهتری نسبت به بقیه داشت و انصافا باید گفت مشکلات کمتری داشت. دلیل این مساله را می‌توان از هجوم کاربرانی دید که به این پیام‌رسان می‌پیوستند. هرچند این پیام‌رسان نیز در راستای افزایش ارائه خدمت‌رسانی به کاربران نسخه موبایلی‌اش، نسخه وب و تمامی بات‌ها ازجمله رسید تراکنش‌های خود را غیرفعال کرد. با وجود این اگرچه دوست داشتیم گفت‌‌وگویی را درباره این پیام‌رسان خصوصی که با حمایت بانک ملی به کار خود ادامه داده، داشته باشیم اما مصطفی رادمرد، مدیر بازاریابی بله در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «اکنون قصد مصاحبه در این زمینه ندارم. قطعا بار ورودی و مراجعان به بله بیشتر شده است اما هم‌اکنون آماری در این زمینه ندارم و باید درباره این مساله که این افزایش فرصت است یا تهدید، فکر و بررسی شود.»
تاخیر پیام‌ها به خاطر محدودیت سرور است
عیسی‌زاده، مدیرعامل پیام‌رسان سروش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: «تعداد کاربران پیام‌رسان سروش بسیار زیاد شده است و فکر می‌کنم حدودا سه‌میلیون کاربر روزانه داشتیم که در پیام‌رسان سروش ثبت‌نام کردند؛ این آمار شامل کاربران جدید و قدیم نیز می‌شود. ارتباط خوبی با وزارت ارتباطات داریم و در حال فعالیت و تعامل باهم هستیم و خداراشکر در این روزها خدمت‌رسانی ما بسیار بالا بود به جز دو، سه ساعتی که سرویس‌رسانی نداشتیم. کارمان بسیار زیاد شده و منابع‌مان خیلی محدود است، به همین خاطر در برخی جاها تاخیر داریم و درحال رایزنی برای افزایش سرور هستیم. ما ورودی خود را برای کاربران جدید نبستیم و دوستان می‌توانند سروش‌پلاس را نصب کنند. به خاطر کمبود سرور، معماری‌ای را در نظر گرفتیم که ارسال پیام در صورت آنلاین بودن طرف مقابل بلافاصله انجام می‌شود اما به دلیل حجم بالای پیام‌ها و محدود بودن تعداد سرورها درصورت آفلاین‌بودن طرف مقابل این مساله با تاخیر همراه می‌شود زیرا این پیام‌ها باید از آرشیو دریافت شود. ما در سروش تمامی هماهنگی‌ها را در خود پیام‌رسان انجام می‌دهیم. امسال مشکلی برخلاف سال گذشته نداریم و اگر یکی از همکاران‌مان شما را به پیام‌رسان‌های خارجی دعوت کردند، من به آنها تذکر خواهم داد. ما برای چنین وضعیت‌هایی آماده بودیم، خداراشکر وضعیت خوبی داریم و با قطعی سرویس هم روبه‌رو نشدیم و با افزایش تعداد سرورها می‌توانیم آن تاخیری که در ارسال پیام آفلاین وجود دارد را کاهش دهیم. حتی سرویس‌های جانبی همچون استیکر و پیام‌های صوتی را قطع نکرده‌ایم. ما 60 سرور برای تبادل اطلاعات پیام‌ها داریم و 40 سرور هم برای «استوریج»، هرچند بارها گفته‌ایم نیاز به یک دیتاسنتر ملی داریم تا بتوانیم تاخیر در ارسال پیام‌ها را به حداقل برسانیم. در سال گذشته هم بارها پیشنهاد دادیم که زیرساخت‌های ملی باید تقویت شوند تا بتوانیم خدمات‌رسانی مطلوب داشته باشیم. در بحث قانونگذاری هم قانونی در این زمینه تعریف نشده است.»
آی‌گپ: فقط باید مدیرعامل صحبت کند که ایشان هم در جلسه هستند
«آی‌گپ از سال ۱۳۹۴ شمسی به‌عنوان اولین و تنها پیام‌رسان متن‌باز (open-source) ایران و خاورمیانه به جامعه کاربران ارائه شد و پس از آن توانست عنوان امن‌ترین پیام‌رسان متن‌باز ایرانی را به خود اختصاص دهد. در حال حاضر حدود دومیلیون کاربر فعال در آی‌گپ حضور دارند که تعدادشان روزبه‌روز در حال افزایش است.» این اطلاعاتی است که روی سایت خود این پیام‌رسان داخلی درج شده و اگرچه آنها در گذشته در تماس‌های مکرری خواستار مصاحبه روزنامه «فرهیختگان» با مدیرعامل‌شان بودند اما اکنون که از آنها خواستیم درمورد شرایط رجوع کاربران به پیام‌رسان‌شان سخن بگویند، تنها به صرف این گفته اکتفا کردند که فقط باید مدیرعامل صحبت کنید که ایشان هم در جلسه هستند.
نویسندگان: ابوالقاسم رحمانی، دبیرگروه جامعه و الهه قاسمی، روزنامه‌نگار