به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، بعد از مدت‌ها تهدید، ترکیه روز نهم اکتبر(17مهر) حمله به شمال سوریه جهت مقابله با گروه شبه‌نظامی «ی‌پ‌گ»- شاخه سوری گروه تروریستی «پ‌ک‌ک»- را آغاز کرد. ترکیه مدعی است این حمله با هدف مقابله با تروریست‌ها، ایجاد یک «منطقه امن» و درنهایت اسکان میلیون‌ها پناهنده سوری ساکن این کشور طراحی شده است. از منظر تحولات منطقه‌ای این حمله پس از آن صورت گرفت که آمریکا اعلام کرد نیروهای خود را از شمال سوریه خارج خواهد کرد. با این اقدام عملا گروه‌های موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه (اس‌دی‌اف) به‌رغم اینکه مورد حمایت تسلیحاتی واشنگتن قرار داشتند در مقابل ارتش ترکیه رها شدند. گروه موسوم به نیروی دموکراتیک سوریه (اس‌دی‌اف) بخشی از نیروهای شبه‌نظامی وابسته به کردها هستند که توسط یگان‌های حفاظت از کردها (ی‌پ‌گ) هدایت می‌شوند. نیروی دموکراتیک سوریه گروهی که در حال حاضر به سبب حملات ترکیه فعالیت آنها افزایش یافته خواستار برقراری منطقه پرواز ممنوع در شمال سوریه شده است. اما ترکیه (ی‌پ‌گ) و همه زیرشاخه‌های آنها را تروریستی می‌داند و به شدیدترین نحو به آنها حمله کرده است.
در حالی که گروه‌های وابسته به آمریکا همچنان از واشنگتن برای متوقف کردن حملات همه‌جانبه ترکیه درخواست کمک کرده‌اند؛ اسناد و اطلاعات متعددی از همکاری اطلاعاتی آمریکا و ترکیه در حمله به شمال سوریه منتشر شده است. برای نمونه روزنامه نیویورک‌تایمز از مشارکت گسترده اطلاعاتی آمریکا و ترکیه و نقش تعیین‌کننده طرف آمریکایی در ضربه به گروه‌های شبه‌نظامی کرد مستقر در منطقه خبر داده است تا کسانی که حمله ترکیه به شمال سوریه را نتیجه چراغ سبز ترامپ و خیانت آمریکا می‌خوانند، بدانند حمله اخیر نه نتیجه خیانت آمریکا بلکه نتیجه اعتماد به آمریکا بوده است. خطایی که اتفاقا چندین‌بار تکرار شده است. این روزنامه آمریکایی گزارش داده آمریکا اطلاعات متنوعی از جمله اطلاعات و فیلم‌های پهپادهای جاسوسی و هواپیماهای شناسایی خود را در اختیار ترکیه قرار داده است. اطلاعاتی که به‌طور مستقیم در حمله به گروه‌های تحت حمایت آمریکا در سوریه مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گزارش مدعی است مشارکت اطلاعاتی آمریکا و ترکیه تا یک روز قبل از حمله ادامه داشته است. علاوه‌بر این مشارکت اطلاعاتی ترکیه و آمریکا به سبب دامنه گسترده و جزئیات ارائه‌شده خیره‌کننده توصیف شده است. در این رابطه تقریبا همه اطلاعات مرتبط با ردیابی و هدف قرار دادن آسان گروه‌های شبه‌نظامی کرد شمال سوریه در اختیار ترکیه قرار گرفته است. برخی گمانه‌زنی‌ها نشان می‌دهد به‌رغم انتقاد آمریکا از حملات ترکیه، مشارکت اطلاعاتی آنها همچنان ادامه دارد. برای نمونه بعد از اعلام آتش‌بس موقت پنج روزه و زمانی که آمریکا اعلام کرد بخش دیگری از نیروهای خود را از سوریه به عراق منتقل خواهد کرد؛ طرف آمریکایی موقعیت دقیق منطقه‌ای خروج نیروهای خود را در اختیار ترکیه قرار داد.
ورای اینها اسنادی وجود دارد که نشان می‌دهد ایالات‌متحده در سال 2017 اطلاعات به مراتب بیشتری از گروه‌های مسلح کرد و شبه‌نظامیان آنها در اختیار ترکیه قرار داده تا به این ترتیب خشم ترکیه را به دلیل ارائه کمک‌های نظامی خود به این گروه‌ها اندکی کاهش دهد. در وضعیت فعلی نیز با اینکه ترامپ حمله ترکیه به شمال سوریه را ایده‌ای اشتباه خوانده و بعد از این نبرد به‌عنوان دعوای کودکانه یاد کرد، با وجود این همزمان اطلاعاتی برای هدف قرار دادن دقیق شبه‌نظامیانی که ترکیه آنها را تروریست می‌خواند در اختیار سازمان اطلاعات ترکیه و ارتش این کشور قرار داد. گروه‌های مدعی خیانت آمریکا باید بدانند این حمله نه نتیجه خیانت آمریکا بلکه نتیجه اعتماد به آمریکاست. این گروه‌ها باید بدانند این اقدامات ناشی از ماهیت «معامله‌گر و هزاروجهی» آمریکاست و کسانی که صرفا به بعد تبلیغاتی و انسان‌دوستانه آمریکا فریفته شده‌اند بیش از اینها ضربه خواهند خورد. لازم به یادآوری است که ترکیه عضو ناتو و متحد نزدیک آمریکا در این سازمان است؛ سازمانی که ساختارهای شناخته‌شده‌ای برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین دو کشور فراهم کرده است. علاوه‌بر این در سال 2016 ناتو با ایجاد یک واحد اطلاعاتی جدید در میان اعضای خود مشارکت اطلاعاتی اعضا را برای مقابله با داعش تشدید کرد. نهادی که بعد از انتخاب شدن رئیس‌جمهور ترامپ در آمریکا مورد توجه و حمایت قرار گرفت.
روسیه: آمریکا خیانت کرد
همزمان با حمله ترکیه به شمال سوریه، برخی مقامات سابق نظامی آمریکا، بدون استفاده از واژه «خیانت»، این اقدام را «اشتباه راهبردی» و «تنها گذاشتن هم‌پیمانان کُرد» توصیف کردند. حالا اما با افشاگری نیویورک‌تایمز مشخص شده که مساله فراتر از اشتباه و تنها گذاشتن یک هم‌پیمان است. بر همین اساس روز گذشته دمیتری پسکوف، سخنگوی رئیس‌جمهوری روسیه پس از توافق ترکیه و روسیه با بیان اینکه آمریکا در چند سال اخیر نزدیک‌ترین متحد کردها بود، اعلام کرد: «واشنگتن درنهایت به کردها خیانت کرد.» او در جمع خبرنگاران با بیان این مطلب افزود: «ایالات متحده درنهایت کردهای سوری را به حال خود رها کرد و همین کشور نیز ترجیح می‌دهد کردها را در مرز سوریه نگه دارد تا مجبور به جنگیدن با ترکیه شوند.»
توافق روسی- ترکی در سوچی
روز سه‌شنبه رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه به روسیه سفر کرد تا در شهر سوچی با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور این کشور دیدار و گفت‌و‌گو کند. محور اصلی این دیدار پیرامون تجاوز نظامی ترکیه به شمال سوریه بود. آنطور که رسانه‌ها گزارش داده‌اند این دیدار دوجانبه بیش از 5/6ساعت به طول انجامیده و دوطرف بر سر یک معاهده 10ماده‌ای به توافق دست پیدا کرده‌اند. روسای‌جمهور دو کشور پس از پایان مذاکرات در جمع خبرنگاران حاضر شده‌اند. پوتین گفته که در مذاکرات بر حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید کرده و از ترکیه خواسته که با دولت بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه به صورت مستقیم مذاکره کند. او همچنین بدون نام بردن از ترکیه یا کشوری دیگر، گفت تمامی نیروهای خارجی که بدون درخواست حکومت اسد در خاک سوریه حضور دارند، باید از این کشور خارج شوند. بر اساس توافق دوکشور که توسط وزرای خارجه ارائه شد، دوطرف با آتش‌بس در شمال سوریه تا ۱۵۰ساعت (6روز) موافقت کردند. بر پایه این توافق، شبه‌نظامیان کرد «یگان‌های مدافع خلق» از مناطق مرزی با ترکیه به داخل خاک سوریه 30کیلومتر عقب‌نشینی کنند تا خون‌ریزی در شمال سوریه پایان یابد. علاوه‌بر این شبه‌نظامیان کرد باید از دو شهر منبج و تل‌رفعت هم خارج شوند.
ارتش دو کشور برای گشت‌زنی در منطقه‌ای که اردوغان آن را «منطقه امن» می‌خواند، برنامه‌ریزی مشترک خواهند داشت. این گشت‌زنی از ظهر دیروز ۲۳ اکتبر باهدف تسهیل خروج شبه‌نظامیان کرد و تجهیزات آنها به خارج از «منطقه امن» آغاز شد. آنطور که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه گفته ولادیمیر پوتین با ادامه عملیات تا عمق ۳۲کیلومتری خاک سوریه موافقت کرده است. لاوروف افزود که دوطرف بر حفظ توافق امنیتی «آدانا» که سال ۱۹۹۸ میان آنکارا و دمشق امضا شد، در چارچوب جدیدی توافق کردند. این توافق حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌ک‌ک) را تروریستی می‌داند و ضمیمه شماره چهار آن به آنکارا حق می‌دهد اعضای این حزب را تا عمق پنج کیلومتری شمال سوریه تحت‌تعقیب قرار دهد.
* نویسنده: حسین مولایی، روزنامه‌نگار