به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، یکی از روش‌هایی که دانشجویان برای کاهش هزینه‌های تحصیل خود از آن بهره می‌گیرند، استفاده از وام‌های دانشجویی دانشگاه‌هاست.
یکی از مزیت‌های این وام‌ها نحوه دریافت آنهاست. دانشجویان می‌توانند با داشتن یک سند ضمانت از وام‌های مختلف دانشجویی استفاده کنند و از طرف دیگر زمان بازپرداخت این وام‌ها بعد از فارغ‌التحصیلی است تا دانشجویان با مشکلاتی ازقبیل بازپرداخت این وام‌ها حین تحصیل روبه‌رو نباشند. البته در کنار چنین محاسنی این وام‌ها بدون مشکل هم نیستند. مواردی ازقبیل پایین بودن مبلغ وام‌های پرداختی، محدودیت‌های زمانی، محدودیت‌های بودجه‌ای یا تاخیر در پرداخت وام‌های دانشجویی از نقاط ضعف این نوع وام‌ها محسوب می‌شود.
مبالغ وام‌های دانشجویی هر ساله توسط صندوق رفاه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صندوق رفاه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای دانشگاه‌های وابسته اعلام می‌شود. صندوق رفاه وزارت علوم امسال 20 وام دانشجویی ازجمله وام تحصیلی، شهریه، تغذیه و... را برای دانشجویان در نظر گرفته است که دانشجویان باید برای دریافت این وام‌ها دارای یک‌سری شرایط عمومی باشند؛ ازجمله صلاحیت اخلاقی و رعایت شئون دانشجویی، اولویت نیاز مالی، استفاده نکردن از وام یا کمک بورس تحصیلی در زمان دریافت وام، عدم اشتغال (به استثنای کار دانشجویی)، ثبت‌نام حداقل تعداد واحدهای مورد لزوم طبق مقررات آموزشی (دانشجوی تمام‌وقت)، مشروط نبودن دانشجو در دو نیمسال قبلی (برای دانشجویان نیمسال سوم به بعد اعمال می‌شود) و سپردن تعهد محضری با ضامن معتبر.
دانشجویان و خوابگاه‌های متاهلی و وام‌های نامناسب
تامین هزینه مسکن یکی از مشکلاتی است که دانشجویان به‌خصوص متاهلان با آن روبه‌رو هستند. هرچند بیشتر دانشگاه‌ها برای دانشجویان دوره روزانه خود خوابگاه‌هایی را در نظر گرفته‌اند، اما در سال‌های اخیر و با توجه به افزایش تعداد دانشجویان، خوابگاه‌های دانشجویی کاهش پیدا کرده است و دانشجویان دوره شبانه و سایر دانشجویان با مشکلاتی چون تامین مسکن و خوابگاه مواجه هستند. از طرفی ظرفیت پایین خوابگاه‌های متاهلی دانشگاه‌ها باعث شده است بسیاری از دانشجویان در صف انتظار دریافت این خوابگاه‌ها باشند یا اصلا شرایط دریافت این نوع خوابگاه‌ها را نداشته باشند؛ برای مثال بسیاری از دانشگاه‌ها تنها برای دانشجویان دکتری و آن هم پس از گذشت مدت زمانی مشخص خوابگاه متاهلی فراهم می‌کنند، درنتیجه دانشجویان مقاطع ارشد و کارشناسی عملا امکان استفاده از این تسهیلات را ندارند. لذا دانشجویان متاهل بارها درمورد عدم‌پیگیری دانشگاه‌ها و وزارت علوم برای تسهیل در اسکان یا تحویل خوابگاه‌ها گلایه داشته‌اند.
ذوالفقار یزدان‌مهر، رئیس سابق صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم 24 بهمن‌ماه در گفت‌وگویی با اشاره به مشکلات پیش‌آمده برای دانشجویان متاهل، گفت: «به دلیل کمبود خوابگاه‌های متاهلی بسیاری از دانشجویان اعتراض‌های زیادی در این زمینه داشتند و صندوق رفاه برای حل این مشکل افزایش وام مسکن متاهلی را پیشنهاد کرد که درصورت تامین بودجه، افزایش این وام‌ها از سال آینده اجرایی می‌شود.»
او پیش از پایان مسئولیت خود پیرامون پیشنهادهای چند میلیونی، برای رفع مشکل دانشجویان اظهار داشت: «براساس این پیشنهاد وام دانشجویان متاهل در تهران 70 میلیون تومان و در کلانشهرها 50 میلیون تومان افزایش یافته و در شهرهای بزرگ نیز افزایش چشمگیری خواهیم داشت.»
این اظهارات رئیس سابق صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم نشان‌دهنده آن است که این نگرانی‌ها از سال‌ها پیش برای تامین مسکن دانشجویان به‌خصوص دانشجویان متاهل مطرح بوده است. از طرفی همان‌طور که گفته شد دانشجویان دوره‌های شبانه و سایر دانشگاه‌ها با توجه به عدم‌مسئولیت دانشگاه‌ها در قبال تامین مسکن و خوابگاه‌های آنها، نیازمند حمایت‌های مالی هستند.
در این بین، صندوق رفاه برای کمک به دانشجویان، وام‌های مسکن و ودیعه‌ای را براساس شهرها و مقاطع مختلف تحصیلی افراد در نظر گرفته است که در مقایسه با قیمت مسکن در شهرهای مختلف کمک‌هزینه چندانی به نظر نمی‌رسد. برای مثال صندوق رفاه دانشجویان برای دانشجویان متاهل دانشگاه‌های تهران، ودیعه‌ای 10 میلیون تومانی در نظر گرفته است. با نگاهی به قیمت رهن مسکن در تهران در فروردین‌ماه امسال کمترین میزان رهن مسکن با متراژ 50 متر مبلغی حدود 50 میلیون تومان است. اختلاف 40 میلیونی میان وام ارائه‌شده از طرف صندوق رفا دانشجویان درحالی است که بسیاری از این دانشگاه‌ها فاقد امکانات خوابگاهی هستند و از طرفی بیشتر دانشگاه‌ها بر شاغل نبودن دانشجویان تحصیلات تکمیلی تاکید دارند. مقایسه هزینه‌های رهن مسکن و وام‌های ارائه‌شده صندوق رفاه به‌حدی است که عملا این وام‌ها کارکردهای خود را از دست می‌دهند. از طرفی دیگر وام ودیعه مسکن به علت شرایط ویژه آن یعنی بازپرداخت یکجای آن پس از پایان تحصیل باعث کاهش اقبال دانشجویان به این گونه وام‌ها شده است. به نظر می‌رسد درحال حاضر نه دانشگاه، نه وزارت علوم و ارگان‌های حمایتی ازقبیل صندوق رفاه دانشجویان تمایلی به حمایت از ازدواج دانشجویی در عمل و اختصاص کمک‌هزینه برای دانشجویان ندارند.
هرچند این میزان وام در سال‌های گذشته می‌توانست به دانشجویان کمک کند، اما با افزایش هزینه‌ها به‌خصوص در حوزه مسکن دیگر این مبالغ نمی‌تواند کمک‌حال چندانی برای دانشجویان باشد. حداقل اختلاف پنج برابری میان وام ودیعه مسکن و مبلغ بالای رهن منزل در شهر تهران نشان‌دهنده آن است که همان‌طور که مسئولان سابق به این نتیجه رسیده بودند، این وام‌ها نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای دانشجویان به‌خصوص دانشجویان متاهل باشد. از طرفی دیگر سایر وام‌هایی که دانشگاه‌ها تخصیص می‌دهند، از قبیل وام ازدواج یا سایر وام‌ها به میزانی نیست که بتواند دانشجویان را در کاهش هزینه‌ها کمک کند و البته داشتن قواعد خاص مانند تاکید بر این موضوع که در صورت دانشجو بودن هر دو زوج تنها یک نفر از این دو می‌توانند از سهم خود استفاده کنند، محدودیت‌هایی را برای دریافت وام و درنتیجه کمک به دانشجویان به دنبال دارد. برای مثال در همین رابطه در صورتی‌که هر دو زوج دانشجو باشند، به کمک‌هزینه بیشتری نیازمند هستند و با این شیوه وام‌دهی، حتی کمتر از دیگر دانشجویان از وام استفاده می‌کنند و عملا حق استفاده یکی از آنها نادیده گرفته می‌شود. این موضوعات نشان‌دهنده آن است که مسئولان نه‌تنها باید مبالغ وام‌ها را افزایش دهند، بلکه نحوه دریافت آن را با شرایط دانشجویان به‌خصوص در حوزه‌هایی مانند وام مسکن و ودیعه مسکن تطبیق دهند.