بسیاری از موافقان FATF ادعا می‌کنند که این نهاد، یک نهاد معتبر بین‌المللی است و استانداردها و دسته‌بندی‌های آن مورد توجه همه کشورهای جهان است. حتی بعضی از آنها پا را فراتر نهاده و ادعا می‌کنند این استانداردها توسط 205 حوزه قضایی اجرا می‌شود. بسیاری از آنها ادعا می‌کنند که اجرای استانداردهای FATF، موضوعی سیاسی نبوده و صرفا یک مساله فنی است و هر کشوری که بخواهد با دنیا تعامل داشته باشد، باید در تطابق کامل با آن باشد.

از سوی دیگر خود اروپایی‌ها نیز در برخورد با ایران اصرار دارند برای همکاری‌های تجاری دوجانبه، ایران باید برنامه اقدام FATF را به‌طور کامل اجرایی کند. تاکنون مقامات مختلف اروپایی، از مسئول سیاست خارجی تا وزرای خارجه و سفرای این کشورها در تهران از ایران خواسته‌اند برنامه اقدام FATF را تکمیل کند. در آخرین نمونه، سه کشور اروپایی از ایران خواستند فورا همه عناصر برنامه اقدام FATF را اجرایی کند.

باوجود اصرار اروپا برای اجرای این استانداردها توسط ایران، اما با کمال تعجب شاهد بی‌اعتمادی اروپایی‌ها به FATF هستیم، به‌طوری‌که مدتی قبل، کمیسیون اروپایی «لیست FATF» در زمینه کشورهای پرریسک را نادیده گرفت و لیست اختصاصی خود را منتشر کرد. لیست FATF شامل 14 کشور پرریسک است، اما لیست اتحادیه اروپا شامل 23 کشور و حوزه قضایی از جمله عربستان و چهار جزیره آمریکایی بود. این اقدام اروپا نشان می‌دهد که خود اروپایی‌ها نیز به مرجع بودن FATF اعتقادی نداشته و تلاش می‌کنند هنجارهای بومی خود در زمینه مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را پیگیری کنند.

جالب اینجاست که آمریکایی‌ها به این اقدام کمیسیون اروپایی واکنش نشان داده و وزارت خزانه‌داری در بیانیه‌ای گفت که مبنای قضاوت درباره پرریسک بودن کشورها، فقط FATF است. وزارت خزانه‌داری در بیانیه-ای اعلام کرد: «آمریکا فهرست کمیسیون اروپا برای مبارزه با پولشویی را رد کرده و ضمن محکوم کردن عدم اعطای فرصت به کشورهای مذکور برای بررسی فهرست، آن را مخالف چارچوب‌های بین‌المللی تاییدشده می‌داند. موسسات آمریکایی به فهرست کمیسیون اروپا توجهی نمی‌کنند.» اروپا از چارچوب‌های بین‌المللی برای مبارزه با پولشویی و تروریسم پا را فراتر گذاشته ‌است، چراکه تنها موسسه‌ای که فهرست آن به صورت بین‌المللی به رسمیت شناخته می‌شود، گروه ویژه اقدام مالی «FATF»  است.

رئیس آمریکایی FATF نیز اعلام کرد که «FATF باید نقش مرکزی را در جهان ایفا کند.» عربستان نیز دست به تهدید کشورهای اروپایی زده و اعلام کرد درصورت عدم خروج نام این کشور از لیست اروپا، تعاملات اقتصادی خود با اروپا را کاهش می‌دهد. در نتیجه فشارهای آمریکا و عربستان، اروپا از موضع قبلی خود عقب‌نشینی کرد.

سوال مهمی که موافقان FATF باید بدان پاسخ دهند این است که چرا اروپایی‌ها که تا این حد اصرار دارند ایران برنامه اقدام FATF را به‌طور کامل اجرایی کند، اما مرجعیت FATF را نپذیرفته و لیست جداگانه پولشویی منتشر می‌کنند؟ چرا آمریکا اصرار دارد که FATF مرجع اصلی مبارزه با پولشویی بماند؟

این اتفاقات نشان می‌دهد FATF ابزاری برای آمریکاست تا سیاست‌های خود را از طریق آن پیگیری کند و اروپا نیز متوجه سوءاستفاده ابزاری آمریکا از این نهاد شده و به فکر تغییر زمین بازی است. اما در مواجهه با ایران، همگرا شده و خواستار اجرای کامل استانداردهای آن هستند تا بتوانند به واسطه آن به اهداف خود برسند و در جنگ اقتصادی فشار معیشتی را بر مردم ایران افزایش دهند.

* نویسنده : حسین حاجیلو کارشناس تحریم و دیپلماسی اقتصادی