«بدخواهان بدانند هاشمی زنده است چون نهضت زنده است.» این جملاتی بود که ساعاتی پس از نجات آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی از سوءقصد گروه فرقان درپیام بنیانگذار جمهوری اسلامی به این مناسبت منتشر شد. این بیانات نشان از عمق اعتماد امام‌خمینی(ره) به این شاگرد قدیمی خود داشت. اکثر قریب به اتفاق تحلیل‌گران امور ایران متفق‌القولندکه آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در دوران حیات رهبرکبیرجمهوری‌اسلامی ایران نزدیک‌ترین چهره به ایشان بود. اعتمادی که سبب شد امام خمینی(ره) اکثر ماموریت‌های بزرگ و سنگین در حوزه‌های سیاسی، دیپلماسی و جنگ را بر عهده او بگذارد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به سبب این اعتماد و هم‌چنین اعتماد مقام‌معظم رهبری در چهار دهه اخیر به یکی از تاثیرگذارترین چهره‌های سیاسی جمهوری‌اسلامی ایران بدل شد. چهره‌ای که به هر صورت که بخواهیم این چهاردهه را به تصویر بکشیم نمی‌توانیم نقش او را نادیده بگیریم. حتی صدا و سیما که در یک دهه اخیر تلاش داشت تا جای ممکن او را نادیده بگیرد، در بیان تاریخ این چهاردهه نمی‌توانست نقش او را نبیند. درباره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به سبب مسئولیت‌های فراوان و حضور مستمر در قدرت قاعدتا در آینده قضاوت‌های متفاوتی خواهد شد. با این حال از منتقدان سر سخت او تا شیفتگان این چهره سیاسی نمی‌توانند از یک نکته مهم چشم‌پوشی کنند و آن اعتقاد این سیاستمدار به میانه‌روی بود. چه آن زمان که  آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در دهه شصت در خطبه‌های نمازجمعه از عدالت می‌گفت چه آن زمان که در دهه دوم حیات جمهوری‌اسلامی به پشتیبان سیاست تعدیل تبدیل شد و چه در سال‌های اخیر که به مهم‌ترین نماد اعتدال در ایران بدل شده‌بود، همواره در مقابل رادیکالیسم قرار داشت. او در دهه هشتم زندگی با بررسی تهدیدهایی که اسلام، جمهوری اسلامی و ایران را تهدید می‌کند، تلاش کرد تا برای هر کدام از آنها نسخه‌های به‌روز را تهیه و تدوین کند. این فقیه و مفسر قرآن در این دهه به شدت برای نزدیکی فرق مذهبی جهان اسلام تلاش کرد و ضمن گفت‌وگوی مستقیم با بزرگان فرق اسلامی از جمله یوسف القرضاوی تلاش کرد با فاصله‌گیری از اختلافات مذهبی وتاکید بر مشترکات فرق اسلامی به ایجاد نوعی گفتمان رحمانی دینی در مقابل گفتمان‌های تندروانه وتکفیری همت گمارد. در گفتمان درون مذهبی نیز او به شدت علاقه‌مند به اجتهادهای تخصصی در مذهب تشیع بود. او در این زمینه نیز خواهان تاسیس شورای فقهی و افتا در میان مراجع شیعه بود. اتفاقی که اگر به وقوع بپیوندد می‌تواند گامی بزرگ در تحول فقه شیعه به‌شمار ‌رود. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در حوزه سیاست نیز نگران از پرچم‌داری ماجراجویان پوپولیست به این نتیجه رسیده‌بود که باید با تقویت احزاب و آگاهی دهی به مردم مانع از ورود بی‌شناسنامه‌های ماجراجو در سیاست شود؛ سیاستی که به نظر می‌رسد در انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم و مجلس شورای اسلامی دهم تا حدود زیادی به نتیجه رسیده‌است. درباره این چهره تاریخ‌ساز می‌توان صدها صفحه قلمی کرد، اما افسوس که مجال ما در این ستون اندک است. بزرگی می‌گفت انسان سه بار می‌میرد، یک‌بار لحظه‌ای که جان‌به جان‌آفرین تسلیم می‌کند، بار دوم هنگامی که نامش فراموش می‌شود و بار سوم زمانی است که اندیشه‌ها و مشی او به نسیان سپرده می‌شود. با این توضیح باید گفت تا زمانی که مشی اعتدال باقی‌‌است آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز زنده است و با این تحلیل و استدلال امام راحل باید گفت:«نهضت همچنان زنده‌ است.»