انقراض در ایران
یوزپلنگ ایرانی
یوز آسیایی که زیستگاه یکی از مهم‌ترین گونه‌های آن در ایران است، به‌شدت روبه انقراض است و طبق آمار تنها حدود 50 قلاده از آن وجود دارد.
چند سال پیش، محققان با دوربین‌هایی که در طبیعت کار گذاشته بودند، آمار یوزپلنگ ایرانی را محاسبه و مشخص کردند تنها دو یوزپلنگ ماده باقی مانده و اگر این صحت داشته باشد، پیش‌بینی می‌شود این جانور به‌زودی از طبیعت ایران حذف شود.
پلنگ ایرانی
پلنگ ایرانی، یکی از بزرگ‌جثه‌ترین زیرگونه‌های پلنگ در دنیا به شمار می‌رود. زیستگاه اصلی این پلنگ ایران است اما در نقاط دیگری چون ترکیه و افغانستان، ترکمنستان، تاجیکستان، ارمنستان، ازبکستان و قفقاز نیز مشاهده می‌شود. در فهرست جانوران درمعرض انقراض، پلنگ جزء جانوران آسیب‌پذیر و زیرگونه پلنگ ایرانی جزء حیوانات درمعرض انقراض قرار گرفته است. براساس آمار، تنها 300 قلاده از این‌گونه پلنگ در ایران باقی مانده است.
سیاه‌گوش ایرانی
از دیگر گونه‌های درمعرض انقراض، سیاه‌گوش ایرانی است که به دلیل روزگرد بودن، بیشتر درمعرض خطر قرار دارد. این حیوان بیشتر در آذربایجان‌غربی و شرقی و در نقاطی از قزوین، جنوب گرگان و زنجان مشاهده می‌شود. تخریب زیستگاه و نابودی طعمه‌هایی که از آنها تغذیه می‌کند، از دلایل عمده انقراض آن به شمار می‌رود. به دلیل پراکندگی زیاد آن در کشور، آماری از تعداد سیاه‌گوش اعلام نشده اما طبق گزارش‌هایی که سال‌ها قبل منتشر شده، تنها 15 قلاده از آن باقی مانده بود.
گربه پالاس
وضعیت کنونی گربه پالاس اصلا خوب نیست و جزء فهرست قرمز انقراض قرار گرفته است. تعدادی از این گربه در شاهرود، سرخس، مشهد و سواحل رود ارس در آذربایجان غربی دیده شده است. درواقع مهم‌ترین زیستگاه این‌گونه در ایران، در منطقه شمال‌شرق است. بیشتر شب‌ها به شکار می‌رود اما اوایل صبح هم می‌توان آن را در طبیعت مشاهده کرد. تحقیقاتی روی تعداد باقی‌مانده از این‌گونه انجام نشده اما به نظر می‌رسد کشته‌شدن گربه پالاس به دست سگ‌های گله یکی از عوامل مهم انقراض و نابودی آنها محسوب می‌شود.
انقراض در دنیا
پلنگ آمور
اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت از سال 1996، پلنگ آمور را در فهرست گونه‌های درمعرض انقراض قرار داده است. از این جانور در دنیا تا به امروز کمتر از 70 قلاده باقی مانده است. مهم‌ترین عامل انقراض آن، شکار بی‌رویه و غیرقانونی است. بیشتر شکارچیان این گونه را به خاطر خز زیبای بدنش شکار می‌کنند. انسان، زیستگاه این جانور را به قصد ایجاد زمین‌های کشاورزی و رشد شهرها نابود کرده است. آتش‌سوزی جنگل‌ها به دست نیروی انسانی از دیگر عوامل انقراض آن به شمار می‌رود.
اورانگوتان
اورانگوتان سوماترایی مدت‌هاست در فهرست جانوران در معرض انقراض قرار گرفته است، به‌طوری که به‌طور تقریبی 80 درصد جمعیت آنها طی 75 سال گذشته به دلیل نابودی جنگل‌های بارانی حاره‌ای و به‌ویژه جنگل‌های دشت‌مانند منطقه بورنئو و سوماترا از بین رفته و درحال حاضر تنها 6هزار و 600 گونه از آن در دنیا باقی مانده‌اند. تجارت غیرقانونی اورانگوتان‌ها یکی‌دیگر از علل کاهش تعداد آنها در محیط‌زیست است.
گوریل
گوریل رودکراس و گوریل‌های کوهی، هر دو جزء پرخطر از گونه‌های درمعرض انقراض قرار دارند. در حال حاضر تنها 200 تا 300 قلاده از گوریل رودکراس و 900 قلاده از گوریل کوهی در طبیعت باقی مانده است. بالارفتن جمعیت انسانی، تجارت گوشت گوریل و بهره‌برداری از جنگل‌ها و معادن و از طرفی، گسترش ویروس ابولا و دیگر انواع بیماری‌ها از عمده‌ترین دلایل قرار گرفتن این جانوران در فهرست انقراض است.
فیل سوماترا
با کاهش 70درصد جمعیت فیل‌های سوماترا در 25 سال اخیر، این جانور در فهرست گونه‌های درمعرض خطر انقراض قرار گرفته است. از بین رفتن جنگل‌ها که اصلی‌ترین زیستگاه این جانور محسوب می‌شود، آن را به نابودی کشانده است. استفاده از روغن درخت نخل، کشاورزی و تاسیسات انسانی از عوامل نابودی جنگل‌هاست. در سال 2011، کمتر از دوهزار فیل سوماترا در طبیعت باقی‌مانده بود که به‌طور قطع، درحال حاضر، این آمار کاهش پیدا کرده است.
لاک‌پشت‌های دریایی
دو نوع لاک‌پشت دریایی شامل لاک‌پشت پشت‌چرمی و لاک‌پشت منقاردار طی 100 سال اخیر در فهرست گونه‌های درمعرض خطر انقراض دنیا قرار گرفته‌اند. به‌طور تقریبی، 90درصد جمعیت لاک‌پشت‌های منقاردار در دنیا از بین رفته‌اند، به‌طوری که 80 درصد آنها تنها در 10 سال گذشته منقرض شده‌اند. درحال حاضر تنها پنج عدد از آن در طبیعت باقی‌مانده است. شمار لاک‌پشت پشت‌چرمی طی 20 سال گذشته کاهش چشمگیری داشته و اکنون به کمتر از 2300 لاک‌پشت ماده رسیده است.
کرگدن
کرگدن‌ها جزء پرخطرترین جانوران درمعرض انقراضند که سه‌گونه کرگدن سیاه، کرگدن جاوه‌ای و کرگدن سوماترا بیشتر تهدید می‌شوند. تنها 60 گونه کرگدن جاوه‌ای در پارک ملی اندونزی باقی مانده است. از کرگدن سوماترا هم کمتر از 100 عدد در حیات‌وحش باقی مانده است. کرگدن سیاه هم یکی‌دیگر از گونه‌هایی است که به‌طور جدی در معرض انقراض قرار دارد و سه گونه از آن در سال 2011 جزء منقرض‌شده‌ها اعلام شده است.
* مترجم : ندا اظهری