فاطمه کتابی،خبرنگار گروه دانشگاه : مراکز رشد مستقر در دانشگاهها با ایجاد زیستبوم نوآوری فعال، دانشجویان و فارغالتحصیلان را در مسیر تبدیل ایدههای نوآورانه به کسبوکارهای پایدار همراهی میکنند. مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه شیراز از اواخر دهه 90 شروع به کار کرده است. مراکز نوآوری، شتابدهندهها و مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه، علاوه بر استقرار تیمها، نقش واسطهای میان ایدههای دانشجویی و نیازهای صنعت و جامعه را ایفا میکنند و با آموزش مهارتهای مدیریتی و مدلسازی کسبوکار، تلاش میکنند توان فنی دانشجویان را به موفقیت واقعی در بازار تبدیل کنند. از جمع 16هزار نفری دانشجویان دانشگاه شیراز هم اکنون 100 تیم نوآور و واحد فناور در مرکز رشد این دانشگاه مستقر هستند. یکی از اهدافی که مرکز رشد دانشگاه شیراز به آن پرداخته است احصای مسائل ملی و منطقهای و ورود آن به فضای دانشگاه است تا با همت دانشجویان راهحلی فناورانه برای حل آن پیدا شود. مهرداد شفیعی که مدیریت مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه شیراز را به عهده دارد در گفتوگو با «فرهیختگان» به تصریح جزئیات نحوه ورود دانشجویان به مرکز رشد پرداخته است.
مهرداد شفیعی، مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه شیراز با تشریح آخرین وضعیت زیستبوم نوآوری این دانشگاه گفت: «در دانشگاه شیراز مجموعهای از مراکز مختلف همچون مرکزنوآوری، شتابدهنده، مرکز رشد، پردیس علم و فناوری، کانونهای کارآفرینی و انجمنها هر کدام وظایفی را در حوزه ترویج مفاهیم کارآفرینی و ایجاد کسبوکار توسط دانشجویان و استادان به عهده دارند. هم اکنون حدود ۱۰۰ تیم نوآور و واحد فناور در مراکز ما مستقر هستند که بخش قابل توجهی از آنها را دانشجویان تشکیل میدهند.»
او در ادامه تصریح کرد: «این نکته نیز حائز اهمیت است که وقتی کسب و کارها به سمت بازار حرکت میکنند و محصولشان در مسیر تجاریسازی قرار میگیرد یک تیم دانشجویی به تنهایی قادر به مدیریت آن نیست؛ بنابراین فارغالتحصیلان، استادان و افرادی که خبره بازار هستند به تیم آنها ملحق میشوند. یکی از فعالیتهای ما اتصال این دانشجویان به خبرگان صنعتی استان است.»
شفیعی با توجه به جمعیت ۱۶ هزار نفری دانشجویان دانشگاه شیراز گفت: «حتی ورود ۱۰ درصد از آنان به زیستبوم نوآوری رقم بزرگی به شمار میرود.» او تأکید کرد: «فضا برای حضور و یادگیری دانشجویان باز است؛ اما هدف ما افزایش کمّی تیمها نیست؛ بلکه کیفیت، پایداری و موفقیت کسب وکارها برای ما اهمیت بیشتری دارد.»
به گفته وی دانشگاه شیراز از طریق رویدادهای دانشگاهی، استانی و پویشهای ملی از جمله جشنواره نوآفرین صنعتساز، انجمنهای علمی و همکاری با استادان کارآفرین، استعدادهای دانشجویی را شناسایی و وارد این زیستبوم میکند. برخی دیگر از استعدادها از طریق انجمنهای علمی جذب زیستبوم نوآوری میشوند. همچنین استادان فعال در حوزه کارآفرینی نقش مهمی در معرفی دانشجویان توانمند و هدایت آنان به سمت ایجاد کسبوکار دارند.
شفیعی مهمترین چالش درونی را عدمشناخت دانشجویان از فضای واقعی کارآفرینی و کمبود مهارتهای مدیریتی و نرم دانست و گفت: «دانشگاه نسل سوم در کنار آموزش و پژوهش باید موضوع ترویج کارآفرینی، ایجاد کسبوکار و تجاریسازی پژوهشها را در دستور کار داشته باشد که نیازمند تغییر نگرشهاست که در این دانشگاه اتفاق افتاده است. توان فنی دانشجویان بسیار بالاست؛ اما موفقیت بیشتر به مدل کسبوکار و توانمندی مدیریتی بستگی دارد.»
وی همچنین فضای اقتصادی و نهادی کشور را چالشی مهم عنوان کرد و افزود: «شیب زمین به نفع کارآفرینی نیست و قواعد موجود فعالیتهای غیرمولد را بیشتر تشویق میکند. گزارش جهانی نوآوری که اخیراً منتشر شده نشان میدهد قسمتی که مربوط به کارآفرینان، نوآوران و دانشگاه است؛ علیرغم امکانات محدود اما رتبههای خوبی رقم زده شده است، حتی در برخی موارد در سطح بینالمللی عملکرد خیلی خوبی داشتهایم؛ اما بخشی که مربوط به زیرساختها و سیاستگذاریها و قواعد نهادی بازمیگردد اوضاع خوبی نداریم.»
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه شیراز توضیح داد: «تیمهای توانمند دارای ایده قابل تجاریسازی و شرکت ثبتشده میتوانند وارد مرکز رشد شوند. مراکز نوآوری دانشگاه نیز مرحله مقدماتی شکلگیری تیمها و توسعه ایدهها را بر عهده دارند که در مرحله پیش از ورود به مرکز رشد هستند.»
سهم 90 درصدی مدل کسبوکار در موفقیت ایدهها
شفیعی تأکید کرد: «تنها ۱۰ درصد موفقیت یک کسبوکار به ایده مربوط است و ۹۰ درصد آن به مدل کسبوکار و اجرای مناسب وابسته است. ایدههایی که یک مسئله واقعی را با راهحلی برتر از راهحلهای موجود پاسخ دهند و برای اجرا مدل درستی ارائه کنند، شانس بیشتری برای موفقیت دارند.»
او مراکز رشد را «سازمانهای دوزیست» دانست و افزود: «وظیفه اتصال نیازهای صنعت با دانشگاه را مراکز رشد عهده دارند و بسیاری از شرکتهای فناور دانشگاه توانستهاند نیازهای صنعتی را به صورت عملی برطرف کنند.»
شفیعی با ذکر این نکته که شرکتهای خروجی مراکز رشد به دلیل توانمندی و آموزشهای جانبی در بازار پایدارتر هستند، ادامه داد: «شرکتهای فعال در حوزه هوش مصنوعی شرکتهایی در زمینه علوم پزشکی، دستیار پزشک و دستیار نگارش و ویرایش پایاننامهها فعالیت میکنند. همچنین شرکتهایی در حوزههای دفاعی و سایر صنایع بهعنوان نمونههایی یاد کرد که پس از خروج از مرکز رشد وارد بازار شده و اکنون محصولاتشان در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد.»
وی با اشاره به برنامههایی برای گرهزدن فضای دانشگاهی و کسبوکار گفت: «برگزاری رویدادهای کارآفرینی، حضور دانشجویان بهعنوان کارآموز و کارورز در شرکتهای فناور، اجرای طرح دستیار فناوری، طرح نوآفرین صنعتساز، بازدیدهای صنعتی و نشستهای انتقال تجربه، حضور دانشجویان نخبه به شکل امریه در شرکتهای دانشبنیان که توانسته نیاز نیروی انسانی را حل کند؛ بخشی از اقدامات دانشگاه برای تسهیل ورود دانشجویان به فضای نوآوری و ترویج کارآفرینی دارای اهمیت است.»
مدیر مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه شیراز با توصیه به دانشجویان برای جدی گرفتن مهارتهای نرم و شبکهسازی گفت: «دانشگاه فقط محل درس خواندن نیست. مهارتهای ارتباطی و شبکهسازی در آینده شغلی و مسیر نوآوری نقش تعیینکننده دارد.»
راهحلهای فناورانه برای مسائل ملی و منطقهای ارائه میدهیم
شفیعی با اشاره به اینکه مراکز رشد صرفاً هتلی برای استقرار شرکتها نیست، تصریح کرد: «مرکز رشد و پارکهای علم و فناوری وقتی در دانشگاه مستقر میشوند بهعنوان یک حلقه واسط و نهاد پشتیان نقش خود را ایفا میکنند. بنابراین یکی از وظایف اصلی آنها احصای مسئلههای ملی یا مسئلههای منطقهای و وارد کردن آن مسائل به دانشگاه است تا برای آنها راهحلی پیدا کند و در قالب کسبوکار اجرایی شود.»
وی با ذکر سابقه مرکز رشد شیراز گفت: «زیستبوم نوآوری دانشگاه شیراز که از اواخر دهه ۹۰ شکل گرفته، همچنان زیستبومی نوپاست؛ اما تلاش میشود از ابتدا با جهتگیری درست و مسئلهمحور حرکت کند؛ یعنی از نقش صرفاً «محل استقرار شرکتها» عبور کرده و به نهادی تبدیل شود که مسائل ملی و منطقهای را به دانشگاه وارد کرده و برای آنها راهحلهای فناورانه ایجاد کند.»