با نبردهای غزه، لبنان و به طور خاص سقوط سوریه مشخص بود که جنگ بر سر میادین انرژی در آبهای مدیترانه شرقی وارد مرحله جدیدی میشود. مذاکرات لبنان با قبرس و رژیم صهیونیستی برای ترسیم مرزهای دریایی، قرارداد گازی صهیونیستها با مصر که آمریکا نیز در آن حضور داشت، مهمترین تحولات هفتههای اخیر در این زمینه بودهاند.
نکات
در ادامه مهمترین نکات درباره تحولات مرتبط با مدیترانه شرقی مورد اشاره قرار گرفتهاند.
1 - مدیترانه شرقی همانند قفقاز و آسیای میانه، وارد رقابت و صفبندی بر اساس کریدورها و انرژی شده است. در قفقاز و آسیای میانه مباحث انرژی ذیل کریدورها قرار میگیرند؛ اما آنچه در مدیترانه شرقی متفاوت بوده، رقابت بر سر تعیین حوزههای دریایی برای برداشت منابع است.
2 - رژیم صهیونیستی قراردادی ۱۵ساله با مصر به ارزش ۳۵ میلیارد دلار به امضا رسانده که طی آن ۱۳۰ میلیارد مترمکعب گاز تا سال ۲۰۲۴ به این کشور صادر میشود. میانگین سالانه این قرارداد دو میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار است که به خزانه دولت رژیم واریز میشود.
این مبالغ که با توسعه قراردادها با مصر و دیگر کشورها میتوانند افزایش یابند، حکایت از ورود جدی صهیونیستها به بازار انرژی دارد. اگر تلآویو به درآمد مناسبی از صادرات انرژی دست یابد، بدون چونوچرا تمام سود حاصلشده به سمت شرکتهای تحقیقی و تولیدی تسلیحاتی سرازیر میشود که نتیجه آن ورود سلاحهای کیفی با کمیت لازم به ارتش رژیم بیشتر از مقدار کنونی خواهد بود.
3 - عمده صادرات مهم و ملی رژیم صهیونیستی به جهان شامل تجهیزات و محصولات لازم در کشاورزی، تجهیزات و داروهای پزشکی و سنگهای قیمتی هستند که ادامه این کالاها به سلاح و حالا انرژی میرسد. صادرات تسلیحات ضمن کسب درآمد مستقیم باعث کاهش هزینه تولید سلاح به دلیل افزایش فعالیت خطوط تولید میشود. در جمع با درآمد صادرات انرژی که مبالغ آن به صنایع نظامی سرازیر خواهد شد، احتمالاً ارتش رژیم به سمت رشد انفجاری تولید سلاح و مهمات حرکت میکند.
4 - لبنان در مذاکرات ترسیم خطوط دریایی با قبرس امتیازاتی به زیان خود در اختیار این کشور قرار داده که باعث شده بخش مهمی از منابع انرژی دریاییاش از دست برود. این اقدام با واکنش و اعتراض ترکیه مواجه شد؛ زیرا آنکارا معتقد بود لبنان برای ارائه این امتیاز تحتفشار آمریکا قرار نداشت و بدون توجیهی مناسب به یکی از رقبای ترکیه امتیاز داده است.
لبنانیها همزمان در حال مذاکرات چندحوزهای با رژیم صهیونیستی هستند که میتواند شامل ترسیم خطوط دریایی با این رژیم بشود. باتوجهبه شرایط طرفین احتمالاً در این مذاکرات نیز بخش مهمی از منابع انرژی لبنان در دریا از دست خواهد رفت.
رژیم صهیونیستی به همراه قبرس درحالتوسعه منافع انرژی خود با مصادره داراییهای لبناناند. در کنار رژیم صهیونیستی و قبرس، یونان نیز حضور داشته و مصر به آنها نزدیک شده است.
در مقابل ترکیه و قطر حضور دارند درحالیکه موضع دوحه صرفاً حمایتی است؛ زیرا از مدیترانه دور است. آنکارا که در مدیترانه با صفی از رقبا مواجه است تنها به سوریه تحت زعامت جولانی دلخوش کرده که دولتش فاقد تسلط و ثبات لازم است.
5 - ترکیه با توطئه علیه محور مقاومت در سوریه حائل خود با رژیم صهیونیستی را از دست داد و حالا با تبعات آن مواجه شده است. اگر مقاومت به شکل سابق در سوریه باقی میماند رژیم صهیونیستی قادر به اشغال جنوب و ترسیم دورنمای اتصال به مناطق کردنشین در شرق این کشور و مجاورت مرزهای ترکیه نبود و نمیتوانست از لبنان امتیازات ارضی و ترسیم خطوط دریایی دریافت کند.
6 - رژیم صهیونیستی همزمان در حال گسترش نفوذ خود در شمال و شاخ آفریقا و دریای سرخ است. رژیم صهیونیستی و امارات با خلیفه حفتر حاکم شرق لیبی مستقر در بنغازی، چاد، نیروهای موسوم به «واکنش سریع» که غرب سودان را در اختیار دارند و همچنین شورشیان یمنی که بر جنوب و شرق این کشور مسلطاند، یک نوار از مدیترانه تا دریای سرخ و خلیج عدن کشیدهاند.
نقطه فروپاشی این جغرافیای وسیع ضربه به رژیم صهیونیستی و امارات است که جغرافیای کوچکی دارند. ضربات به حاشیه این جغرافیا گرچه تبعات کمتری دارند؛ اما به تأثیر ضربات مستقیم به مراکز آن نیستند.
7 - ترکیه در چند حوزه مرزی با جبهه مقابل خود درگیری دارد. در مسئله بخش ترکنشین قبرس، ترکیه با مستقر کردن ارتش در منطقه موسوم به قبرس شمالی از این منطقه در برابر کشور قبرس که یونانیتبار است، حمایت میکند. از سوی دیگر تمام جزایر مابین ترکیه و یونان در اختیار طرف یونانی قرار گرفته و این حوزه نیز یک محل اختلاف جدی، تاریخی، سرزمینی و امنیتی مابین دو کشور است.
در سوریه ترکیه نگران حمایت و اتصال زمینی رژیم صهیونیستی به کردهاست درحالیکه به طور همزمان تلآویو با بمباران مستقیم قوای ترکیه یا تسلیحات ارسالی مانع گسترش قدرت نظامی این کشور در مرکز و جنوب سوریه میشود.
8 - در این تحولات رژیم صهیونیستی در تعارض کامل با محور ترکیه و قطر قرار دارد. به نظر میرسد همکاری بین محور ترکیه - قطر با محور مقاومت در قضایای شام و مدیترانه شرقی ناگزیر است؛ چه اینکه عربستان نیز با وجود ملاحظاتی به سمت این دو محور گرایشهایی نشان داده است. اختلاف اصلی این محورها در سوریه است؛ جایی که ترکیه با توطئه مسیر انتقال سلاح به لبنان را مسدود کرده و جولانی سعی داشت در همکاری با رژیم صهیونیستی همزمان از سمت مرزهای شرقی به لبنان حمله کند. اگر آنکارا و دوحه موفق به مدیریت چنین مشکلاتی در سوریه شوند، محور مقاومت از طریق لبنان و گروههای مستقر در داخل فلسطین، رژیم صهیونیستی را مهار میکند.