مهسا جعفریفر، وقایع اسرائیلیه: از ۲۸ تا ۳۰ اکتبر، اورشلیم صحنه برگزاری سیونهمین کنگره جهانی صهیونیسم (WZC) بود؛ نشستی که معمولاً با عنوان «پارلمان مردم یهود» توصیفش میکنند. یکی از نکات مهم این دوره، گستره بیسابقهاش بود؛ این نشست بزرگترین گردهمایی صهیونیستها از زمان نخستین کنگرهای بود که تئودور هرتسل ۱۲۸ سال پیش در بازل سوئیس برگزار کرد. نکته مهم دیگر، اختلافات و نزاعهای درونی بود. این رویداد مهم پشت شعارها و عکسهای یادگاریاش، چهرهای دیگر هم داشت؛ پر از اختلاف، آشفتگی و تردید. مشابه همان درامهای سیاسی که در اسرائیل شاهدش هستیم.
کنگره جهانی صهیونیسم (WZC) را میتوانیم پارلمان مادر جنبش صهیونیستی توصیف کنیم؛ محلی که هر پنج سال یکبار نمایندگان یهودی از سراسر جهان جمع میشوند و خطوط مشی، قوانین داخلی، بودجهها، ترکیب هیئتهای اجرایی و اولویتهای اصلی جنبش را تصویب میکنند. سازمان جهانی صهیونیسم نهاد اجرایی این تصمیمهاست و در کنار آن، سه نهاد دیگر هم هستند که در مجموع چهارستون اصلی ساختار اجرایی صهیونیسم را میسازند.
سه نهاد دیگر عبارتند از:
- آژانس یهود که امور مربوط به مهاجرت، اسکان و ارتباط با یهودیان جهان را انجام میدهد.
- صندوق ملی یهود (JNF-KKL)، مسئول خرید و توسعه زمین و پروژههای محیطزیستی است.
- کرن هایسود (KH/UIA)، پول و کمک مالی برای پروژههای صهیونیستی جمع میکند.
کنگره سالانه حدود «یکمیلیارد دلار» به این چهار نهاد اختصاص میدهد. در این میان صندوق ملی یهود اهمیت ویژهای دارد؛ چراکه بیش از ۱۰ درصد زمینهای اسرائیل به نام این صندوق ثبت شده است. طی پنج سال گذشته، حزب لیکود ریاست صندوق ملی یهود و سازمان جهانی صهیونیسم را در اختیار داشته است.
ظاهر فریبنده
بعد از یک دهه وقفه در جلسات حضوری و کامل، سیونهمین کنگره جهانی صهیونیسم با حضور بیش از۱۴۰۰ یهودی از بیش از ۴۲ کشور جهان تشکیل شد. دوره پیشین کنگره به دلیل مصادف شدن با پاندمی کرونا به شکل مجازی برگزار شد. ۵۴۳ نماینده اصلی (دارای حق رأی) وارد کنگره شدند که ترکیبی از نمایندگان یهودی اسرائیلی، آمریکا و سایر کشورهای جهان هستند. آذربایجان، قزاقستان، پاراگوئه، اکوادور، اوگاندا، صربستان، بلاروس هم برای اولینبار نمایندگانشان را راهی کنگره کردند؛ نکتهای که نشان میدهد در راهبرد جدید صهیونیستها حضور کشورهایی با جوامع یهودی کوچکتر هم مهم تلقی شده است.
مشارکت بالای یهودیان آمریکا در انتخابات نمایندگان کنگره
در کنگره امسال بیش از ۲۲۴ هزار یهودی آمریکایی رأی دادند (افزایش ۸۰ درصدی نسبت بهدور قبل). مجموع آرای ثبتشده در سراسر جهان حدود ۲۶۵ هزار بوده است. مشارکت بالای یهودیان آمریکا و سایر کشورهای جهان بهعنوان واکنشی به موج فزاینده انتقادهای بینالمللی نسبت به رژیم اسرائیل تلقی شده است. درحالیکه در کنگره قبلی اکثریت قاطع متعلق به جریان لیبرال بود؛ حالا جریانهای مذهبی و راستگرا اکثریت کرسیهای آمریکا در کنگره جهانی صهیونیسم را به دست آوردند. بااینحال در ترکیب کلی کنگره هنوز جناح چپ/ لیبرال و جناح راست/ مذهبی رقابت نزدیک و سهمی تقریباً برابر دارند.
بزرگترین تیتر این رویداد، «سیاسی» بود
قرار بود تم اصلی کنگره، «پیام وحدت» باشد. سیونهمین کنگره در زمانحساسی برای اسرائیل و جهان یهود برگزار شد؛ درگیری در جنگی دوساله در هفت جبهه از یکسو، و موج فزاینده حمایت جهانی از فلسطین و کاهش محسوس اعتبار بینالمللی اسرائیل از سویی دیگر.
کنگره با یک دقیقه سکوت برای یادبود کشتهشدگان حملات ۷ اکتبر آغاز شد. در ادامه، اسحاق هرتزوگ، رئیسجمهور اسرائیل در سخنرانیاش به نمایندگان یادآوری کرد که باید در برابر موج فزاینده علیه جوامع یهودی و دولت یهود بایستیم.
تنها یک روز بعد، تنشهای درونی بهجای پیام وحدت سرخط رسانههای جهانی شد؛ نشستی که قرار بود طی سه روز برنامهها و توافقنامههای تقسیم قدرت میان نهادهای ملی اسرائیل را تعیین کند، نزدیک به دو هفته ادامه پیدا کرد و صحنه جدالهای درونی و حزبی شد.
نتانیاهو غایب بود
این اولینبار از زمان تأسیس اسرائیل است که نخستوزیر رژیم در کنگره جهانی صهیونیسم شرکت نمیکند. به تعبیر رسانههای عبری، غیبت او نشاندهنده اختلافنظر در درون حزب لیکود جهانی و اختلاف دیرینهاش با دنی دانون، رئیس این حزب در سازمان ملل است که با او بر سر انتصابات داخلی اختلافنظر داشته، و همچنین نگرانیاش از مواجهه با استقبال توهینآمیز نمایندگان و ترس از «هو» شدن.
از دعوای لیکود تا سقوط توافقها
لیکود جهانی بازوی بینالمللی حزب لیکود است که تلاش میکند صدای راستگرایان حامی اسرائیل را در نهادهای جهانی صهیونیستی تقویت کند و نمایندگان خارجی لیکود را در ترکیب سازمان جهانی صهیونیسم وارد کند. معمولاً انتخابات رهبری این حزب قبل از برگزاری کنگره انجام میشود. این بار رقابت بر سر رهبری، به کشمکشی ادامهدار میان میکی زوهر (وزیر فرهنگ اسرائیل) و یاکوف هاگوئل (رئیس فعلی سازمان جهانی صهیونیسم) تبدیل شد و تا زمان برگزاری کنگره هم ادامه پیدا کرد. جناح چپ اگرچه نمایندگان کمتری نسبت به راستگرایان داشت؛ اما توانست از شکاف داخلی حزب لیکود استفاده کند و به یک توافق خوب برسد.