به گزارش «فرهیختگان آنلاین»، هر گوشه از ایران، آیین‌ها و رسومی دارد که از چند روز مانده به آغاز ماه محرم آغاز می‌شود. یکی از این رسوم قدیمی که بیش از یک قرن است در نوش‌آباد کاشان برگزار می‌شود، سنت «سقاخوانی» است. در این مراسم که از یک هفته مانده به شروع محرم آغاز می‌شود، مردم به صورت نمادین به استقبال قافله حسینی می‌روند. در واقع، این آیین سنتی از شب عید غدیر آغاز می‌شود و تا روز عاشورا ادامه می‌یابد. در جنوب کشور، سنتی موسوم به «شروه‌خوانی» اجرا می‌شود که در آن اشعار ناراحت‌کننده‌ای می‌خوانند. به نظر می‌رسد مراسم آیینی سقاخوانی شباهت زیادی به مراسم شروه‌خوانی دارد.

سقاخوانی هم مانند خیلی دیگر از آیین‌ها و سنت‌های ایرانی، برای زنده نگه‌داشتن فرهنگ و حماسه عاشورا سال‌هاست از نسل‌های قبل به امروز منتقل شده است.  در مراسم سقاخوانی، سه گروه شامل استادان، شاگردان آنها و دیگر جوانان شهر حلقه عزا می‌زنند و به همان‌شکل می‌نشینند، سرها را درهم می‌برند و اشعاری پیرامون کاروان و قافله حسینی می‌خوانند که علاوه‌بر مدح شهدای کربلا، حال و هوای کاروان را در منازل مختلف به تصویر می‌کشند؛ شعرهایی که در این آیین می‌خوانند، در دستگاه‌های سنتی ایرانی چون شور، همایون و دشتی است. طبق سنت مرسوم، مردم نوش‌آباد، سقاخوانی را در 12 شب اجرا می‌کنند که هر شب به نماد یکی از منازل کاروان حسینی، اشعاری را متناسب با حال و هوای آن شب می‌خوانند. این مراسم از سفر اباعبدالله از عرفه و نیمه‌کاره رها کردن سفر حج آغاز می‌شود که به‌عنوان نمونه می‌توان به اشعار آغازین اشاره کرد:

از حریم کعبه عزم کربلا دارد، حسین
عزم جانبازی به راه کبریا دارد، حسین
تا نیابد از جفا بر بست یزدانی گزند
انصراف از حج خود، خون خدا دارد حسین

سقاخوانان در آخرین شب ذی‌الحجه، با حرکت در خیابان‌ها، با خواندن اشعاری سوزناک خبر رسیدن محرم را اعلام می‌کنند. مراسم هر شب به همین منوال پیش می‌رود تا اینکه در روزهای تاسوعا و عاشورا مراسم ویژه‌ای برگزار می‌کنند. آنها در صبح روز تاسوعا با عبور از کوچه‌ها و خیابان‌ها، برای درگذشتگانی که بین دو محرم از دنیا رفته‌اند، فاتحه‌خوانی می‌کنند. در این مراسم، خانواده متوفیان پرچمی را به سقاخوانان هدیه می‌دهند. مراسم سقاخوانی صبح روز عاشورا برعهده سادات محل است. آنها شال سبز به گردن می‌اندازند. در این هنگام تابوتی نمادین در پیشاپیش هیات و سادات هم در جلوی دسته‌های سینه‌زنی و بعد از تابوت حرکت می‌کنند و در همان حال، اشعاری را می‌خوانند. در حال حاضر، سنت سقاخوانی تنها در معدود شهرهایی از ایران مانند نوش‌آباد، کاشان، نیاسر، همدان، قم، تهران، تبریز، اراک، یزد، تبریز، کرمان و حتی عتبات عالیات عراق برگزار می‌شود. اما در بین همه اینها، سقاخوانی نوش‌آباد از قدمت و سابقه طولانی‌تری برخوردار است و باشکوه‌تر از هر جای دیگری اجرا می‌شود.