از ابتدای پاییز تا 24 ساعت قبل، کمی بیش از سه‌میلیون و 700 هزار بلیت در سینما‌های ایران به فروش رفته؛ رقمی که در قیاس با مدت مشابه در سال گذشته حدود یک‌میلیون کاهش پیدا کرده است. همین چندماه قبل بود که چنین ادعا شد که سینمای اجتماعی ایران با «پیرپسر»، «زن و بچه»، «لاکپشت» و دیگر آثار در حال احیا شدن و بازگشت به روز‌های خوش است؛ اما اعداد و ارقام نشان می‌دهد در چهارمین و آخرین ماه اکران طلایه‌دار سینمای اجتماعی یعنی فیلم پیرپسر، این فیلم نتوانست فراتر از 103 هزار بلیت فراتر برود و تولیداتی همچون زن و بچه و لاکپشت هم در روز‌های آخر اکرانشان به یک‌چهارم فروش کمدی‌های بالا جدول نمی‌رسند. ماجرای احیای سینمای اجتماعی تنها استدلالی نیست که در تابستان طرح شد و در پاییز رنگ باخت، موضوعاتی همچون پایان سلطه کمدی‌ها بر گیشه، اقبال بیشتر مخاطبان به سینما در سال جاری و دیگر موضوعاتی از این دست باعث شده سینمای ملتهب ایران در چند ماه اخیر در ابهام جدی‌تری بیفتد، ابهام‌هایی که باعث شد سینمای ایران سؤال‌های جدی‌تری را در ادامه پاییز و فصل سرما مقابل خود ببیند. سینمایی که حالا باز هم یک کمدی صدرنشین جدول اکرانش در پاییز است، آن هم با کمتر از یک‌میلیون مخاطب. 

سالی که نکوست و باقی ماجرا

ابتدای بهار امسال بود که دایناسور بر مبنای منطق چند سال اخیر فیلم‌های کمدی، در صدر جدول گیشه سینما نشست. همه‌چیز منطقی به نظر می‌رسید؛ اما با یک نکته اضافی. داده‌ها نشان می‌داد دایناسور در نسبت با کمدی‌بفروش‌های دیگر بازار حال‌وروز چندان مناسبی ندارد و خیلی زود بازار هیجانش نسبت به این دست آثار را فروکش می‌کند و با آنکه در صدر جدول فروش ظاهر می‌شوند؛ اما ماندگاری چندانی نخواهند داشت. همین اتفاق هم افتاد، دایناسور به‌مرورزمان پایین و پایین‌تر رفت. بااین‌همه چنین استدلال شد که با آمدن فیلم سینمایی پیرپسر به جدول اکران معادلات به‌کلی تغییر خواهد کرد، اوضاع تا اوایل پاییز هم همین‌طور بود و فیلم اکتای براهنی جدای از آنکه توانست صدر جدول فروش را از کمدی‌ها بگیرد توانست به آمار فروش روزانه نسبتاً خوبی در قیاس با دیگر آثار اجتماعی برسد. با این حال وقتی پیرپسر به ماه چهارم اکران رسید تعداد مخاطبانش روی کمتر از 10 هزار مخاطب ایستاد و این موضوع نشان می‌دهد سینمای اجتماعی ایران با وجود همه تبلیغات باز هم از یک فیلم کمدی در تعداد بلیت فروخته‌شده شکست خورده است. وقتی نگاهی به جدول فروش فیلم پیرپسر و مرد عینکی بیندازیم متوجه تفاوت 230 هزارتایی میان بلیت‌های این دو فیلم می‌شویم. نکته‌ای که نشان می‌دهد سینمای اجتماعی ایران همچنان در برابر کمدی‌ها چندان توان عرضه اندام ندارد. البته نباید این نکته را فراموش کرد که مرد عینکی در قیاس با هفتادسی و فسیل چندان عملکرد مطلوبی در اکران نداشته و به عنوان مثال اگر فیلم براهنی در بازه پاییز سال گذشته اکران می‌شد، بنابر داده‌ها، عملکرد ضعیفی را در جدول فروش و تعداد بلیت ثبت می‌کرد. 

سینما به‌غیراز پیرپسر و مرد عینکی در چه حال است؟ 

با ورود به فصل پاییز معلوم شد وضعیت سینما با وضعیت لیگ برتر فوتبال قابل‌مقایسه است. همان‌طور که در جدول لیگ برتر فوتبال مدعی جدی برای قهرمانی وجود ندارد، در وضعیت سینمای پاییز هم عزم راسخی برای شکستن آمار‌های تابستان دیده نمی‌شود و احتمالاً به جز پدیده‌ای به نام یوز نباید از جدول گیشه پاییز و زمستان امسال توقع آن‌چنانی داشته باشیم. یوز باوجود انیمیشن بودن اما اقبال خوبی داشته و در روز کودک با آمار بیش از سه‌میلیارد توانست مخاطبان زیادی را به سینما بکشاند. فروش برخی فیلم‌ها هم در جدول اکران قابل‌توجه است؛ به عنوان مثال، فیلم سینمایی مجنون از تمام فیلم‌های دفاع مقدسی اکران شده در نیمه اول سال عبور کرده و احتمالاً دیگر اثر همه دسته خود یعنی پیشمرگ را هم در جدول اکران خواهد گرفت و با روند فعلی چند ده میلیاردی شدنش چندان دور از دسترس نیست از طرفی مخاطب سینما به کم مایه بودن فیلم‌های کمدی جدول فروش هم واکنش نشان داده‌اند و تاکنون هیچ‌کدام از کمدی‌های اکران شده در جدول به یک‌میلیون بلیت فروخته شده نزدیک هم نشدند. فیلم‌های همچون قسطنطنیه، کج پیله و... که گمان می‌شد ظرفیت عبور از مرد عینکی را داشته باشند، تاکنون عملکرد ناامید‌کننده‌ای را در نسبت با آثار هم‌دسته به ثبت رساندند. سوای این نکات، یک رقم قابل‌توجه دیگری نیز از ابتدای پاییز تاکنون به ثبت رسیده و آن هم عبور انیمیشن یوز از پرفروش‌ترین انیمیشن نیمه اول سال است. پسر دلفینی 2 که با حضور در اکران نوروز توانسته بود به حدود 500 هزار بلیت فروخته شده نزدیک شود، حالا با آمدن انیمیشن یوز رکورد خود را شکسته شده می‌بیند. یوز تا اینجای اکران توانسته از 600 هزار بلیت عبور کند و اگر بتواند تا حدود 1یک ماه و نیم دیگر همین میزان مخاطب را جذب کند، احتمالاً رکورد انیمیشن ببعی قهرمان (پرفروش‌ترین انیمیشن 1403) را از نظر تعداد بلیت می‌شکند و به رکورد بچه زرنگ (پرفروش‌ترین انیمیشن 1402) نزدیک می‌شود. با تمام این احوالات باید دید آیا سینمای ایران در پاییز امسال می‌تواند به رکورد قابل‌توجه 10 میلیون بلیت فروخته شده برسد یا اینکه جدال کمدی‌ها و آثار اجتماعی سینمای ایران را یک‌قدم عقب‌تر از 1403 قرار می‌دهد.