کشورهای منطقه با نگرانی فزاینده نسبت به شواهد تازه از کشتارهای جمعی توسط نیروهای شبه نظامی در شهر الفاشر واکنش نشان دادهاند.
بنا بر گزارش یک گروه پزشکی و تعدادی از پژوهشگران، دهها نفر در حملات نیروهای واکنش سریع (RSF) در جریان تصرف اخیر شهر الفاشر در منطقه دارفور غربی سودان کشته شدهاند.
به گفته شبکه پزشکان سودان، نیروهای واکنش سریع که برای به دستگیری کنترل سودان با ارتش این کشور در جنگاند، در سه روز گذشته دستکم ۱۵۰۰ نفر را هنگام فرار غیرنظامیان از این شهر محاصره شده کشتهاند. این گروه، که جنگ داخلی سودان را رصد میکند، اوضاع را یک نسل کشی واقعی توصیف کرده است.
در بیانیه این گروه آمده: کشتارهایی که جهان امروز شاهد آن است، ادامه همان جنایاتی است که بیش از یک سال و نیم پیش در الفاشر رخ داد؛ زمانی که بیش از ۱۴ هزار غیرنظامی با بمباران، گرسنگی و اعدامهای فراقضایی کشته شدند.
این گروه گفت که این حملات، بخشی از کارزار عمدی و نظام مند برای کشتن و نابودی مردم است.
این بیانیه در حالی منتشر شد که شواهد تازهای از کشتارهای جمعی در این منطقه استراتژیک از سوی آزمایشگاه تحقیقات بشردوستانه دانشگاه ییل (HRL) منتشر شده است. این مرکز اعلام کرد تصاویر ماهوارهای از الفاشر که پس از ورود نیروهای واکنش سریع گرفته شده، نشان میدهد که در نقاطی از شهر، خوشههایی از اشیاء به اندازه بدن انسان و همچنین مناطق وسیعی از تغییر رنگ قرمز که خون مردم است، در زمین مشاهده میشود.
نیروهای واکنش سریع از سال ۲۰۲۳ درگیر جنگ خونینی با ارتش سودان بودهاند؛ جنگی که تاکنون دهها هزار کشته و بیش از ۱۲ میلیون آواره برجای گذاشته است.
این نیروها روز یکشنبه، پس از ۱۷ ماه محاصره، آخرین سنگر ارتش در دارفور یعنی شهر الفاشر را تصرف کردند.
دولت سودان روز چهارشنبه اعلام کرد که از زمان سقوط شهر تاکنون دستکم دو هزار نفر در الفاشر کشته شدهاند. سازمانهای امدادی هم گفتهاند گزارشهای معتبری از جنایات گسترده دریافت کردهاند. از جمله اعدامهای میدانی، حمله به غیرنظامیان در مسیرهای فرار و یورش خانهبهخانه.
همچنین گزارشهایی از خشونت جنسی، به ویژه علیه زنان و دختران در شهر منتشر شده است.
سقوط الفاشر باعث شد نیروهای واکنش سریع تقریبا کنترل کامل بر منطقه وسیع دارفور را به دست بگیرند و نگرانیها از تجزیه دوباره سودان را بیش از یک دهه پس از استقلال سودان جنوبی برانگیزند.
دولت همپیمان با ارتش سودان روز چهارشنبه نیروهای واکنش سریع را متهم کرد که در جریان تصرف اخیر شهر به غیرنظامیان در مساجد حمله کرده است.
مونا نورالدائم، بیش از ۲۰۰۰ غیرنظامی در جریان مسئول کمکهای بشردوستانه در دولت سودان گفت که کسانی که در یورش نیروهای واکنش سریع به الفاشر کشته شدند؛ داوطلبانی بودند که در مساجد و جمعیت هلالاحمر بودند.
ویدئوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی توسط نیروهای واکنش سریع نشان میدهد که نیروهای آنان به سمت غیرنظامیانی که تلاش میکردند فرار کنند، تیراندازی میکنند. جدیدترین و تکان دهندهترین ویدئو نشان میدهد که نیروها در راهروهای بیمارستان سعودی در شهر الفاشر پرسه میزنند و بیماران را اعدام میکنند.
بازماندگانی که از شهر گریختهاند گفتند دستکم ۵۰۰ نفر در این بیمارستان پناه گرفته بودند. به گفته خبرنگاران، در میان کشته شدگان کادر درمان هم حضور داشتند.
تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیرکل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که بیش از ۴۶۰ نفر در بیمارستان زایمان سعودی کشته شدهاند. او گفت سازمان جهانی بهداشت از این گزارشها به شدت شوکه و متاثر شده است.
شبکه پزشکان سودان گفت نیروهای واکنش سریع روز سه شنبه همه افرادی را که در بیمارستان سعودی یافتند، از بیماران گرفته تا همراهان و سایر افراد حاضر در بخشها، به طرز بی رحمانهای کشتند.
نگرانی منطقهای
عربستان سعودی، مصر، قطر، ترکیه و اردن جنایات نیروهای واکنش سریع در سودان را محکوم کردهاند.
عربستان سعودی از نگرانی عمیق خود نسبت به نقض فاحش حقوق بشر سخن گفت و از نیروهای واکنش سریع خواست از غیرنظامیان محافظت کنند. مصر خواستار آتش بس فوری بشردوستانه شد و وعده داد به تلاشهای خود برای کمک به سودان جهت عبور از بحران ادامه دهد.
ترکیه توقف فوری درگیریها در الفاشر و فراهم شدن مسیر امن برای ارسال کمکهای بشردوستانه را خواستار شد و در عین حال جنایات علیه غیرنظامیان را محکوم کرد و خواستار گفتوگو برای یافتن راه حل مسالمتآمیز شد. قطر هم اقدامات هولناک را محکوم و از مذاکره برای پایان دادن به درگیری حمایت کرد.
مصر، ترکیه و قطر بار دیگر بر حمایت خود از وحدت و حاکمیت سودان تاکید کردند. اردن هم خشونتها را محکوم و بر ضرورت خویشتنداری و آتش بس فوری برای حفاظت از غیرنظامیان تاکید کرد.
نیروهای واکنش سریع از دل شبه نظامیان بدنام جنجوید آمدت که در جریان درگیریهای دارفور در دهه ۲۰۰۰ مرتکب نسل کشی شدند.
خشونت بی سابقه
به طور جداگانه، در روز سه شنبه، آزمایشگاه تحقیقات بشردوستانه ییل گزارشی مبتنی بر تصاویر ماهوارهای منتشر کرد که نشان میدهد نیروهای واکنش سریع پس از تصرف الفاشر دست به کشتار جمعی گسترده زدهاند.
ناتانیل ریموند، مدیر اجرایی این مرکز، خشونت در الفاشر را بیسابقه توصیف کرد و گفت: «بعاد این جنایت عظیم است. از خاکریزها و دیوارهایی که اکنون اطراف الفاشر را فرا گرفتهاند تا محلههای خاصی مانند داراجا اولا، تا بیمارستانها و مراکز امدادرسانی. ما در تصاویر ماهوارهای با وضوح بالا اجسامی میبینیم که بین ۱.۵ تا ۲ متر طول دارند یعنی برابر با اندازه بدن انسان، که به صورت افقی روی زمین افتادهاند.
او افزود: این اجسام ۳۶ تا ۴۸ ساعت پیش در آنجا نبودند. اما اکنون سراسر شهر را دیده میشوند.
ریموند هشدار داد که این کشتارها پیش نمایشی از آن چیزی است که ممکن است در دیگر مناطق دارفور و استان کردفان شمالی رخ دهد، چون نیروهای واکنش سریع پس از سقوط الفاشر در حال پیشروی به سمت شرق کشور هستند.
احمد ابراهیم، از کارکنان پیشین دولت انتقالی سودان در دوران نخست وزیری عبدالله حمدوک، گفت نیروهای واکنش سریع قرار بود در ارتش ملی ادغام شود، اما به دلایل ژئوپلیتیکی و اختلافات داخلی این امر محقق نشد.
او گفت: بسیاری از بازیگران روی نیروهای واکنش سریع حساب باز کرده بودند تا منابع کشور را در اختیار بگیرد، جای ارتش ملی را بگیرد و کنترل کامل کشور را به دست آورد.
به گفته ابراهیم، زمان بندی این ادغام و رهبری جدید نیروهای واکنش سریع، نقاط اصلی اختلافی بودند که به آغاز این جنگ انجامیدند.
او افزود: جنگ در حالی جریان دارد که مواد معدنی نادر سودان و خط ساحلی طولانی آن در دریای سرخ برای صادرات دام و سایر منابع به کشورهای شرق آفریقا مورد استفاده قرار میگیرد؛ تلاشی برای غارت منابع ملی سودان.
ابراهیم گفت: این فقط نزاعی بر سر قدرت میان دو ژنرال نیست. این بخشی از تلاشی ژئوپلیتیکی برای بازچینش ساختار منطقه است.