فرهیختگان: احسان کیانی، کارشناس مسائل بینالملل تأکید دارد ترامپ در شرایط دشوار داخلی نمیتواند دستاورد داخلی ملموسی ارائه دهد و بنابراین تمرکز خود را بر سیاست خارجی گذاشته است. او با اشاره به پروندههایی مانند اوکراین، توافق ابراهیم و جنگ تجاری با چین میگوید موفقیت ترامپ بیش از هر چیز به بازنمایی رسانهای اقداماتش و توانایی او در کسب دستاوردهای قابلارائه در کوتاهمدت بستگی دارد. در ادامه متن کامل گفتوگوی «فرهیختگان» با احسان کیانی را از نظر میگذرانید.
فرصتها و محدودیتهای ترامپ در شرق
احسان کیانی، کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به موقعیت دشواری که ترامپ در عرصه داخلی با آن دستوپنجه نرم میکند گفت: «بهتدریج از زمستان امسال رقابتهای کنگره آغاز میشود و در حال حاضر، وضعیت برای جمهوریخواهان مناسب نیست. بعید است ترامپ بتواند در «کوتاهمدت» دستاورد داخلی خاصی ارائه دهد برای مثال در موضوع تورم، هزینههای مسکن و درمان، اشتغال و حتی مهاجرت؛ در کوتاهمدت قادر به حل این مسائل نخواهد بود؛ حتی موضوع دیوار جنوبی نیز از همین جنس است. بنابراین، بهتر است یک دستاورد خارجی ایجاد کند که از نظر زمانی در کوتاهمدت قابلارائه باشد؛ چیزی شبیه یک توافق یا پیوستن کشوری به ائتلافی با آمریکا. در این حوزه، سه پرونده در دستور کار قرار دارد؛ جنگ اوکراین، پرونده عربستان و توافق ابراهیم و جنگ تجاری با چین. ازاینرو، تمام تمرکز سیاست خارجی بر این سه پرونده قرار گرفته تا بتواند آنها را در بازه شش تا 9 ماه آینده به سرانجام برساند و موقعیت حزب جمهوریخواه را در رقابتها ارتقا دهد. محدودیتها نیز مشخص است؛ در حوزه جنگ اوکراین، سرسختی روسیه وجود دارد؛ در حوزه توافق ابراهیم، پیامدهای جنگ بر وجهه اسرائیل و آمریکا سنگینی میکند و در حوزه جنگ تجاری، چین امتیازاتی مطالبه میکند که اعطای آنها باید برای فضای داخلی سیاستگذاری آمریکا قابلتوجیه باشد تا کنگره و افکار عمومی آن را بپذیرند.»
چین هم میخواهد از فشارهای امنیتی بکاهد
کیانی با اشاره به اینکه ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود، با طرح تعرفهها، در پی جلب رضایت پایگاه اجتماعیاش بود، توضیح داد: «این پایگاه معتقد بود بازار آمریکا در حال ازدسترفتن است و با جنگ تعرفهای میتوان تولید داخلی را تقویت و واردات از چین را محدود کرد. اما مشکل اینجاست محدودیتهایی که آمریکا و در واقع، ترامپ به دنبال آن است، با همراهی کامل دیگر کشورها مواجه نیست؛ حتی اروپا نیز هماهنگی لازم را ندارد. به همین دلیل این انزوا و تکروی ترامپ در این زمینه میزان موفقیت او را کاهش داده است. بر همین اساس، اکنون به دنبال نوعی تعامل برای دستیابی به توافق تجاری است. چین نیز در پی آن است که با کاهش تعرفههای صادراتی خود، هم بازار آمریکا را حفظ کند و هم از شدت فشارها در مسائل امنیتی نظیر تایوان و هنگکنگ بکاهد؛ بهویژه در موضوع تایوان. این نکته حائز اهمیت است، زیرا نظرسنجیهای اخیر نشان میدهد مردم چین هنوز همراهی لازم را برای اقدام تهاجمی علیه تایوان ندارند. ازاینرو، چین تمایل دارد موضوع تایوان را «فریز» کند. به نظر نمیرسد ترامپ نیز با فریز شدن مسئله تایوان مخالفتی داشته باشد، اما باید بتواند یک دستاورد اقتصادی در حوزه داخلی برای خود رقم بزند. به نظر میرسد احتمال توافق با چین چندان بالا نیست، اما اندک هم نیست؛ میتوان گفت حدود پنجاهپنجاه است. این امر بستگی دارد به میزان سرسختی ترامپ و توانایی او در ارائه رسانهای این موضوع؛ چراکه اهمیت این مسئله در نحوه نمایش و فاکتور کردن آن در فضای رسانهای بیش از ماهیت واقعی توافق است.»
قطر آلترناتیوی جز پذیرش ترامپ به آن شکل نداشت
کیانی درباره حضور امیر قطر در هواپیمای ترامپ گفت: «نکته اول اینکه اصلاً آیا طرف عربی این رفتار را تحقیرآمیز میداند یا نه؟ ما معمولاً از زاویه دید خودمان قضاوت میکنیم. یعنی از پس ذهن خودمان میگوییم قطر تحقیر شد. بله، مثلاً اگر ترامپ چنین کاری با ما میکرد، حتماً میگفتیم ما را تحقیر کرده است یا شاید حتی بخشی از کشورهای غربی هم چنین نظری داشته باشند؛ شبیه برخی جلساتی که در کاخ سفید برگزار میشود. اما آیا رهبر عربی چنین تفکری دارد؟ به نظر من چنین تفکری ندارد؛ یعنی این رفتار را تحقیرآمیز نمیداند. چرا؟ چون میگوید من میزبان رئیسجمهور آمریکا بودم؛ رئیسجمهور مهمترین و قدرتمندترین کشور دنیا. از نظر او این رفتار تحقیرآمیز نیست. نکته دوم اینکه حتی اگر فرض کنیم این رفتار تحقیرآمیز باشد، مگر آلترناتیو دیگری دارد؟ او از نظر نظامی و دفاعی وابسته به آمریکاست و امنیت خود را مدیون چتر نظامی آمریکا میداند. درست است که با حمله اسرائیل به قطر این چتر تا حدی مخدوش شده، اما بههرحال باز هم آلترناتیو دیگری ندارد. نه چین، نه روسیه و نه هیچ بازیگر دیگری آن سطح از پشتیبانی دفاعی را که آمریکا به کشورهای عربی میدهد، ارائه نمیکند. به جز در مورد تهدید اسرائیل، در قبال سایر تهدیدات این چتر دفاعی هنوز کار میکند. به همین خاطر آنها مجبورند به این رفتار ادامه دهند.»