یک هفته از آتشبس غزه سپری شد. در این مدت حملات دوطرف به یکدیگر متوقف شده، رژیم صهیونی از برخی مناطق توافق شده عقبنشینی کرده و در ازای آزادی اسرای زنده و اجساد چند تن دیگر از این رژیم، هزاران فلسطینی زندانی به همراه اجساد شهدا از تلآویو تحویلگرفته شدهاند. اوضاع در غزه آرام و روبهبهبود است. محاصره مانند آنچه از سال 2005 به بعد وجود داشته همچنان برقرار است؛ اما مانند 6 ماه گذشته نیست که ورود سوخت، کالا و تجهیزات به صورت قطرهای انجام میشد. برای صهیونیستها رکود در جنگ باعث توقف فرسایش قوای زمینی شده؛ اما آرامش برقرار نشده است. تلآویو کماکان در شوک 7 اکتبر است و نتوانسته خود را از تبعات روانی و مادی آن خارج سازد. بخش بزرگی از دولت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونی - که تندروتر از دیگران به شمار میروند - مخالف سرسخت آتشبس است و بر طبل جنگ میکوبد. حزب لیکود به رهبری وی پس از آتشبس با افزایش اقبال رأیدهندگان به خود مواجه شده؛ اما اقبال به احزاب نزدیک به او کاهش داشتهاند. خطر نزدیکتر، حرکت این احزاب به سرنگونی دولت است.
ارزیابی اوضاع غزه
یک هفته سپریشده از آتشبس فضای مناسبی برای بررسی اوضاع فراهم کرده است. تحولات رخداده از جمله ادامه عملیاتهای نظامی حماس، معیارهای خوبی برای قضاوت به دست میدهند.
1. فرصت پاکسازی گروههای شبهنظامی مزدور
جنگ، تحرک نیروهای حماس در غزه را با محدودیت مواجه کرد؛ نقاط استقرار پلیس شهری بمباران میشدند، رهبران سیاسی و نظامی حماس برای پنهان ماندن از دید دشمن تحرک کمتری داشتند و سلاحها برای مبارزه با دشمن صهیونی ذخیره شدند.
علیرغم تمام این مشکلات، آزادی عملی که گروههای قبایلی و اوباش پیدا کرده و با اتصال به رژیم صهیونی فعالیت میکردند، باعث شد مقاومت در اوج مشکلات وارد مبارزه با این گروهها شود. با توقف جنگ و استفاده تلآویو از اوباش برای تداوم بیثباتی در غزه بدون قبول مسئولیت و پایهگذاری ورود نیرو از خارج منطقه به آن، حماس را به جنگ پاکسازی کشاند. در سال 2007 و در جریان اخراج تشکیلات خودگردان از غزه، حماس یکبار قبایل و اوباش خودسر را سرکوب کرده بود و حالا در حال تکرار آن در سال 2025 است. با سرکوب این گروهها، امکان نفوذ تشکیلات خودگردان کاهشیافته و با کشتهشدن عناصر مزدور، کار رژیم در دور بعدی درگیری سخت خواهد شد. این سرکوبها در روایتسازی از طرف پیروز و شکستخورده جنگ مؤثرند. در شرایطی که حماس پس از آتشبس در حال قلعوقمع گروههای مزدوری است که صهیونیستها پس از استفاده از آنها حاضر نشدند به این گروهها پناهندگی بدهند، روایت پیروزی مقاومت در حال شکلگیری است. تأکید تلآویو بر خلع سلاح مقاومت و برکناری از حکومت نیز درحال مخدوششدن است. به همین دلیل ترامپ ادعا کرد این آمریکا بوده که به حماس اجازه داده برای آنکه اوضاع آرام شود، با اوباش مقابله کند. ادعای ترامپ برای اثرگذاری بر روایت در حال شکلگیری بود؛ اما اظهارات خشمگینانه بعدی او واقعیت را آشکار ساخت؛ جایی که او حماس را به دلیل سرکوب این گروهها به واکنش تهدید کرد.
2. آرامش مردم و ارزیابی اوضاع
طی جنگ در 24 ساعت روز، برای یک ساعت نیز بمبارانها و انفجارها متوقف نمیشدند. محاصره، تخریب و صداهای مداوم امان مردم را بریده بودند. توقف موقت درگیریها به ساکنان غزه اجازه میدهد برای مدتی آرامش را تجربه کنند. بااینحال آنها همزمان با آرامش و آتشبس، فرصتی برای ارزیابی تحولات مییابند. آنها در این مدت بار دیگر به نظاره خواهند نشست که آیا دشمن صهیونی حاضر به رهاکردن آنهاست یا به درگیری تمایل دارد. اگر در دوره آتشبس که حماس به آن احترام میگذارد، تنشها با هدف ضربه به مردم برای تخریب نهایی و اخراج ساکنان ادامه یابند، تابآوری ساکنان غزه با وجود مشکلات افزایشیافته و مقاومت آماده دور جدید درگیریها میشود.
3. بازسازی مقاومت
با تحویل همه اسرای زنده، اهرم اسرا علیه رژیم صهیونی تمام شده، از سوی دیگر دشمن برخی مناطق را تخلیه کرده، بمبارانها متوقف و تحرکات آسانتر شدهاند. این موارد به مقاومت اجازه میدهد دست به بازآرایی و هماهنگی میان نیروهای خود بزند. آنچه در این دوره خطرناک ارزیابی میشود، آشکار شدن ناگزیر برخی تحرکات نیروها و فرماندهان است که میتواند منجر به جمعآوری اطلاعات از یگانهای مقاومت شود. رژیم صهیونی در این مدت از چند جنبه تلاش میکند که بازسازی را متوقف سازد. این رژیم به گروههای مزدور وابسته به خود دستور داده بود به مردمی که در حال بازگشت به مناطق سابق محل زندگی خود بودند، شلیک کنند تا این روند متوقف شود. از سوی دیگر این گروهها با تیراندازی تعدادی از اعضای مقاومت و خبرنگاران مشهور غزه را به شهادت رساندند. صهیونیستها درحالیکه غزه به ورود روزانه دستکم هزار کامیون تجهیزات و کالا نیاز داشت، در توافق 500 مورد را پذیرفته و در اجرا عملاً آن را به 400 مورد محدود کرده است. از سوی دیگر حملات نیز مانند لبنان به صورت جسته و گریخته ادامه دارند.
4. تداوم فضای تهدید
در حوزه سیاسی، ارکان سیاسی و نظامی رژیم صهیونی و آمریکا به تهدیدها ادامه دادهاند. اسرائیل کاتس، وزیر جنگ رژیم صهیونیستی به فرماندهان ارتش دستور داد تا «طرحی جامع برای شکست حماس در غزه» تهیه کنند؛ چراکه در صورت امتناع این جنبش از اجرای طرح ترامپ، جنگ علیه غزه ازسرگرفته خواهد شد. شخص ترامپ نیز حماس را رها نکرده و میگوید احتمال دارد بهسختی به حماس حمله کند.
نکات
در خصوص قضایای مرتبط با آتشبس نکات ذیل حائز اهمیتند.
1. ازسرگیری جنگ محتمل است. با هربار توقف جنگ، سرعت اختلافات در رژیم و ساختار سیاسی و نظامی آن بالا رفته و اوضاع به انفجار نزدیک میشود. راهکار توقف این روند، از سرگیری جنگ در غزه است.
2. حماس با ورود نیروهای نظامی خارجی به غزه مخالف بوده و روشن کرده با آنها مانند اشغالگران برخورد میکند، از سوی دیگر زمینههای حضور مجدد تشکیلات خودگردان با سرکوب اعضای وابسته به آن طی روزهای اخیر تضعیف شده است.
نیروهای خارجی اگر با مخالفت حماس روبهرو شوند، برای فائق آمدن بر این مخالفت وارد جنگ نخواهند شد و وظیفه جنگ همچنان برعهده رژیم صهیونی باقی خواهند ماند. برایناساس، مسئله ورود نیروهای خارجی تهدیدی جدی تلقی نمیشود.
اسامی کشورهای مختلفی برای اعزام نیرو مانند آذربایجان و اندونزی مطرح شده است. این کشورها اگر با مبارزان حماس روبهرو شوند، بر ورود به غزه اصرار نخواهند کرد، از سوی دیگر فاصله زیاد و مخالفتهای مردمی امکان ورود به جنگ را به آنها نمیدهد.
3. آمریکا تاکنون از استقرار مستقیم نظامی در فلسطین اشغالی سر باز زده بود. استقرار قوای آمریکا در منطقه با دو هدف صورت میگرفتند؛ اول دسترسی به موقعیتهای مناسب نظامی، مانند استقرار در پایگاه هوایی اینجرلیک ترکیه که به ایران، قفقاز و جنوب روسیه دسترسی دارد و دوم به دعوت دولتها و برای حفاظت از امنیت آنها مانند دولتهای بسیار کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس. در برخی پایگاههای ایجاد شده، هردو هدف پیگیری میشدند.
تاکنون چنین اهدافی در داخل سرزمینهای اشغالی به وجود نیامده بودند. آمریکا در دریای مدیترانه دارای پایگاه در کشورهای عضو ناتو است، از ناوگان خود شامل ناوهای هواپیمابر بهره میبرد و در داخل محیط فلسطین اشغالی، ارتش رژیم از نفرات و تجهیزات کافی بهره میبرد. مستقر شدن قوای آمریکا در داخل جغرافیای فلسطین به بهانه نظارت بر آتشبس غزه، بناگذاری حضور نظامی مستقیم واشنگتن در سرزمینهای اشغالی است. ناتوانی رژیم صهیونی از مدیریت امور مرتبط با فلسطین اشغالی آمریکا را به استقرار در این سرزمین کشانده است؛ آمریکا به همراه دیگر اعضای ناتو در سه عملیات وعده صادق به کمک رژیم صهیونی آمدند تا بتواند از خود در برابر موشکها و پهپادهای ایران محافظت کند. از سوی دیگر سیل تسلیحات برای تلآویو ارسال شدند تا قادر به بمباران مداوم غزه باشد. صهیونیستها حتی در قوای زمینی مشکل داشته و برای طراحی و اجرای عملیاتهای ویژه، نظامیان آمریکایی وظایف اصلی را برعهده داشتند.
4. نتانیاهو از فشار اعتراضات خانواده اسرا که برای توقف جنگ به او فشار میآوردند، راحت شده؛ اما این به معنای توقف کامل اعتراضات خیابانی نخواهد بود. پیش از جنگ اعتراضات خیابانی علیه نخستوزیر در مخالفت با تصمیمات او برای ایجاد تغییرات در دستگاه قضائی جریان داشتند و طی جنگ این اعتراضات حول بازگشت اجرا ادامه یافتند. با توقف جنگ و اتمام مسئله اسرا، مخالفان بار دیگر حول موضوعات پیشین و یا مقصرسازی از نتانیاهو به دلیل وقوع 7 اکتبر ادامه مییابند.