علی دهقانی، عضو ستاد استانداردسازی ورزشگاههای فوتبال ایران در گفتوگو با «فرهیختگان» آخرین وضعیت ورزشگاههای کشور را بررسی کرد. دهقانی درباره محدودیتها و برنامههای رفع مشکلات از رختکنها و زیرساختها در شهر قدس گرفته تا چالشهای ایمنی در فولاد آرهنا و وضعیت پیچیده ورزشگاه آزادی، توضیحات مبسوطی داده که در ادامه مشروح آن را از نظر میگذرانید.
با وجود زحمات زیادی که برای آمادهسازی ورزشگاه پارس شیراز کشیده شده است، درنهایت دیدار اخیر فجرسپاسی بدون تماشاگر برگزار شد. دلیل این اتفاق چه بود؟
محرومیت تماشاگران هیچ ارتباطی با حادثه اخیر در ورزشگاه نداشت. کمیته انضباطی پیشتر حکمی صادر کرده بود مبنی بر اینکه به دلیل مسائل مربوط به مجوز حرفهای باشگاه، تیم فجرسپاسی باید دو دیدار خانگی خود را با ۵۰ درصد ظرفیت سکوها برگزار کند. با این حال، در هر دو مسابقه تعداد تماشاگران از این میزان فراتر رفت و ورزشگاه بیش از حد مجاز پر شد؛ یکبار حدود ۷۰ درصد و بار دیگر نزدیک به ۸۰ درصد از ظرفیت ورزشگاه استفاده شد. به همین دلیل، کمیته انضباطی رأی به برگزاری بازی بعدی بدون حضور تماشاگر داد و این موضوع هیچ ارتباطی با سقوط وسیله از سقف ورزشگاه نداشت.
یعنی این اتفاق ارتباطی با محرومیت نداشت؟
خیر، هیچ ارتباطی نداشت. بعد از آن حادثه، مجوز ایمنی ورزشگاه بهطور موقت لغو شد تا بررسیهای لازم انجام شود، اما پس از بازبینی و تأیید مجدد کمیتههای تخصصی، مجوز ایمنی دوباره صادر شد. وقتی این مجوز صادر میشود، یعنی تمام نهادهای مسئول ایمنی و امنیت، وضعیت ورزشگاه را تأیید کردهاند و مسئولیت آن را پذیرفتهاند. بنابراین از نظر ایمنی، مشکلی برای برگزاری مسابقه وجود نداشت و برگزاری بدون تماشاگر به آن حادثه ربطی نداشت. متأسفانه یکی از گلایههای ما از رسانهها همین بود که بلافاصله بعد از حادثه، تیتر «ریزش سقف ورزشگاه» را منتشر کردند، درحالیکه چنین اتفاقی رخ نداده بود. ماجرا مربوط به درپوشهای گالوانیزهای بود که روی داکتهای کابلکشی برق، سیستم صوت و دوربینهای مداربسته قرار دارند. این درپوشها پس از انجام کابلکشی مجدد بسته نشده و موقتاً روی سقف رها شده بودند تا در صورت نیاز بعدی، به راحتی باز شوند. وزش باد باعث شد تعدادی از این درپوشهای بستهنشده از سقف جدا و به پایین پرتاب شوند.
در حال حاضر مجوز ایمنی ورزشگاه پارس صادر شده است؟
بله، مشکل برطرف شده و مجوز ایمنی ورزشگاه مجدداً صادر شده است. ورقهای گالوانیزه سقف که در حادثه اخیر باعث نگرانی شده بودند، بهگونهای اصلاح شدهاند که دیگر نیازی به باز و بسته شدن مکرر آنها وجود ندارد و احتمال خطر بهطور کامل برطرف شده است. در عین حال، سازمان لیگ بلافاصله پس از این حادثه به سه ورزشگاه مسقف لیگ برتر شامل نقش جهان اصفهان، فولاد آرهنا اهواز و امام رضا مشهد (که فعلاً مورد استفاده قرار نمیگیرد) نامهای ارسال کرد تا بررسیهای مشابهی انجام دهند و اگر در هر یک از آنها احتمال خطر مشابهی وجود دارد، اقدامات پیشگیرانه لازم انجام شود.
در دیدار پرسپولیس و ملوان، ویدئویی از رختکن ورزشگاه شهر قدس منتشر شد که وضعیت نامناسبی داشت، اما چند روز بعد برای دیدار استقلال در آسیا شرایط کاملاً تغییر کرد. در این باره توضیح میدهید؟
ما از ابتدا برنامه مشخصی با مسئولان ورزشگاه شهر قدس داشتیم تا سطح رختکنها را تا پیش از برگزاری دیدار آسیایی استقلال ارتقا دهیم و به استانداردهای بینالمللی نزدیک کنیم. واقعیت این است که شرایط اولیه رختکنها برای میزبانی مسابقات بینالمللی مناسب نبود و نیاز به بازسازی جدی داشت. از طرف دیگر، به دلیل فشردگی مسابقات و نبود زمین جایگزین برای برگزاری دیدارهای لیگ، تصمیم گرفتیم عملیات نوسازی همزمان با ادامه بازیها انجام شود. این موضوع با هماهنگی و اطلاع کامل باشگاهها صورت گرفت و همه تیمها میدانستند که پروژه بازسازی در جریان است. با این حال، پس از دیدار پرسپولیس و ملوان، برخی اظهارنظرها و گلایهها در فضای میکسدزون مطرح شد که از نظر ما منصفانه نبود. در شهر قدس نیروها بهصورت سهشیفت و ۲۴ ساعته کار میکردند. روز مسابقه باید تمام تجهیزات از رختکن خارج و محل تمیز میشد تا شرایط میزبانی فراهم شود و بلافاصله پس از بازی، عملیات عمرانی دوباره ادامه پیدا میکرد. طبیعی است که این روند تا حدودی سرعت کار را کاهش میداد، اما با همکاری همه، پروژه طبق برنامه پیش رفت و درنهایت برای دیدار استقلال در لیگ قهرمانان2 آسیا، رختکنها کاملاً نوسازی شدند. درواقع، انتشار آن ویدئو و برخی اظهارنظرها بیانصافی بود.
چرا از ظرفیت ورزشگاه تختی تهران بهخوبی استفاده نمیشود؟
مهمترین مسئله مربوط به زمین چمن این ورزشگاه بود که خوشبختانه وعده داده شده تا بهزودی ترمیم شود، اما چالش اصلی ورزشگاه تختی به جنبه بصری آن برمیگردد. در ضلع روبهروی جایگاه دوربین اصلی، تماشاگران حضور ندارند و آن بخش از ورزشگاه فاقد سکو است. به همین دلیل در پخش تلویزیونی، ورزشگاه خالی به نظر میرسد و از منظر تصویری، امتیاز لازم را برای میزبانی بازیهای بینالمللی کسب نمیکند. از سوی دیگر، امکان جابهجایی جهت دوربین و چیدمان تبلیغات هم وجود ندارد؛ چون اگر دوربینها به سمت مقابل منتقل شوند تا سکوهای پر از تماشاگر در تصویر دیده شوند، باید تابلوهای تبلیغاتی از مقابل نیمکتها جابهجا شوند که در آن صورت مسیر رفتوآمد فنی تیمها و عوامل مسابقه مختل خواهد شد. درواقع، اگر در ضلع روبهروی دوربین، سکوهای تماشاگر ساخته شود، بخش زیادی از مشکلات بصری و ساختاری ورزشگاه تختی برطرف خواهد شد و این ورزشگاه میتواند دوباره در فهرست گزینههای اصلی میزبانی مسابقات بینالمللی قرار گیرد.
به نظر میرسد بیشتر تیمها بهدلیل وضعیت چمن ورزشگاه تختی تمایل دارند در شهر قدس بازی کنند.
بله، احتمالاً همینطور است. اصلیترین مشکل ورزشگاه تختی، کیفیت نامناسب چمن آن است. وقتی این مسئله برطرف شود، سایر موارد ازجمله نبود سکو در ضلع روبهروی جایگاه هم میتواند در دستور کار قرار گیرد. البته باید توجه داشت که زیرسازی زمین این ورزشگاه مربوط به ۲۰ تا ۳۰ سال پیش است و طبیعتاً دیگر پاسخگوی استانداردهای امروز نیست. برای مقایسه، بد نیست اشاره کنم که سیستم زیرسازی ورزشگاه آزادی نیز حدود ۲۲ سال پیش و توسط متخصصان آلمانی اجرا شد. با این حال، آن زیرسازی همچنان کیفیت بسیار خوبی دارد و در حال حاضر فقط نیاز است لایه چمن روی آن تعویض شود، نه کل بستر زمین. در مقابل، زیرسازی ورزشگاه تختی فرسوده شده و اگر قرار است بهصورت پایدار مورد استفاده قرار گیرد، باید بازسازی اساسی انجام شود.
یعنی در ورزشگاه آزادی نیازی به تغییر اساسی در زیرسازی وجود ندارد؟
خیر، منظور من از زیرسازی اساسی و حرفهای، کاری است که تا عمق حدود چهار متر انجام میشود؛ اما خوشبختانه ورزشگاه آزادی چنین زیرسازی استاندارد و کاملی را دارد. در حال حاضر فقط لازم است حدود ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر از خاک سطحی که نرمتر است برداشته شود تا امکان کاشت چمن جدید فراهم شود. شرکت توسعه و تجهیز اعلام کرده قصد دارد چمن ورزشگاه آزادی را از نوع هیبرید یا چمن ترکیبی نصب کند. برای این کار نیازی به تغییر زیرساختهای عمیق نیست، بلکه با اصلاح لایههای سطحی میتوان شرایط لازم را ایجاد کرد. اما درباره ورزشگاه تختی، باید منتظر نظر کارشناسان فنی و مهندسان مربوطه بود. آنها باید بررسی کنند که آیا تعویض چمن این ورزشگاه نیازمند زیرسازی کامل و پایهای است یا میتوان با اصلاح سطحی و تقویت لایههای موجود، مشکل را برطرف کرد.
چرا با وجود مدرن بودن، در ورزشگاه امام رضا مشهد بازی برگزار نمیشود؟
ورزشگاه امام رضا با وجود مدرن بودن، مشکلات استاندارد متعددی دارد و نیازمند یک پروژه کامل بازبینی و اصلاح است. برخی محدودیتها و مسائل طراحی در زمان ساخت باعث شده که این ورزشگاه هنوز نتواند تمام استانداردهای لازم برای میزبانی مسابقات را داشته باشد. مشکلات شامل دسترسی اتوبوسها، مسیر حرکت بازیکنان به رختکنها، پلههای اضطراری و فضای رختکنهاست که همه نیازمند اصلاحات اساسی هستند. بنابراین تا زمانی که این پروژه اصلاحی انجام نشود، برگزاری مسابقات رسمی در این ورزشگاه بهطور کامل امکانپذیر نیست.
یعنی ورزشگاه امام رضا با وجود آنکه صرفاً ظاهر زیبایی دارد؛ اما از نظر استانداردها مشکلات جدی دارد؟
دقیقاً. برگزاری بازیهای بینالمللی در این ورزشگاه به دلیل مشکلات زیرساختی بسیار دشوار است. بسیاری از دسترسیها و مسیرها برای بازیکنان، تماشاگران و عوامل مسابقه باید اصلاح شوند. بهعنوان مثال، تعداد سرویسهای بهداشتی در مقایسه با ظرفیت ورزشگاه تناسب ندارد. ورزشگاه امام رضا کمتر از 100 چشمه سرویس بهداشتی دارد، درحالیکه ظرفیت آن ۲۳ هزار نفر است. طبق استانداردهای بینالمللی، برای ورزشگاههای زیر ۴۰ هزار نفر باید به ازای هر ۷۰ نفر یک سرویس بهداشتی وجود داشته باشد. این عدم تناسب باعث میشود برگزاری مسابقات رسمی و بینالمللی در این ورزشگاه دشوار باشد.
چرا مسابقات داخلی مانند سوپرجام یا فینال جام حذفی در ورزشگاه امام رضا برگزار نمیشود تا مشکلات آن مشخص شود؟
درباره برگزاری یا عدم برگزاری مسابقات داخلی، نمیتوانم نظر قطعی بدهم و این موضوع بیشتر در حیطه مسئولان سازمان لیگ و نهادهای مرتبط در استان خراسان است. با این حال از منظر استانداردهای بینالمللی، ورزشگاه امام رضا هنوز مشکلات و محدودیتهای قابل توجهی دارد که مانع میشود به سطح میزبانی بازیهای بینالمللی برسد. این مسائل شامل دسترسیها، زیرساختها و امکانات مورد نیاز تماشاگران و تیمهاست که باید اصلاح شوند تا ورزشگاه بتواند میزبان مسابقات رسمی و بینالمللی باشد.
در ورزشگاه فولاد آرهنا، بهطور مکرر شاهد پرتاب بطری و مشکلات مشابه هستیم، بهویژه در بازیهای مهم مثل استقلال، تراکتور، سپاهان و پرسپولیس با فولاد. چه اقداماتی برای حل این مشکل انجام شده است؟
خوشبختانه در بازیهای اخیر، مانند دیدار فولاد و تراکتور، این مشکل بسیار کاهش یافته است. در این زمینه جلساتی بین ستاد استانداردسازی ورزشگاهها و سازمان لیگ برگزار شده و سازمان لیگ بهطور جدی پیگیر ارتقای وضعیت ایمنی و امنیتی ورزشگاه است. اقدامات شامل جلوگیری از ورود افراد بدون بلیت و مدیریت بهتر تماشاگران است. با این حال، اجرای کامل این اقدامات نیازمند همکاری همه نهادهای ذیربط است و سازمان لیگ یا فدراسیون به تنهایی نمیتوانند این مشکل را رفع کنند. حمایت و همراهی سایر دستگاهها برای تأمین امنیت ورزشگاه ضروری است تا هم ایمنی تماشاگران و بازیکنان تضمین شود و هم امکان برگزاری مسابقات با استانداردهای بینالمللی فراهم گردد.
دغدغه اصلی مربوط به پرتاب اشیا به زمین است. چه اقداماتی برای کاهش این خطر در ورزشگاهها در نظر گرفته شده است؟
برای مدیریت این موضوع، عوامل انتظامی و یگانهای مسئول بازدید بدنی باید ورزشگاهها را مجهز به گیتهای ایکسری کنند تا تماشاگران نتوانند اشیای پرتابی مانند بطری و سایر اقلام را وارد کنند. از سوی دیگر، همکاری میزبان و مدیریت ورزشگاه نیز ضروری است. متأسفانه برخی اقلام پرتابی، مانند بطریها، از طریق بوفهها به داخل ورزشگاه منتقل میشوند. بنابراین، هم اقدامات امنیتی و فنی و هم همکاری مسئولان میزبان برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی حیاتی است.
آیا ورزشگاه آزادی تا نیمفصل دوم لیگ یا دربی و بازیهای ملی آماده خواهد شد؟
مطمئنم تا پایان سال جاری، ورزشگاه آزادی آماده بهرهبرداری برای بازیهای داخلی نخواهد شد. درباره مسابقات بینالمللی هم باید گفت ضلع جنوبی ورزشگاه که مسیر ورود تیمها به زمین و تونل دسترسی به رختکنهاست، تخریب شده و در حال حاضر هیچ مسیر استاندارد و امنی برای ورود بازیکنان وجود ندارد. همچنین اتاق VAR، اتاق کنفرانس و میکسدزون هنوز در همین حالت هستند و فضاهایی که برای برگزاری رسمی یک مسابقه ضروری هستند، در وضعیت فعلی وجود ندارند.
وضعیت سکوهای شرقی چگونه است؟ آیا تکمیل شدهاند؟
سکوهای شرقی در اولویت اصلی نیستند. مهمترین بخش، تکمیل ضلع جنوبی ورزشگاه است، زیرا تمامی امکانات حیاتی شامل مسیر ورود تیمها، سالن کنفرانس، اتاق VAR، میکسدزون، اتاق داور و ناظر، اتاق پزشکی و اتاق کنترل دوپینگ در این ضلع قرار دارند. پس از تکمیل این بخش، میتوان بهسرعت بازیهای بینالمللی را در آزادی برگزار کرد و به تبع آن، مسابقات لیگ نیز در این ورزشگاه برگزار خواهد شد.
پس امکان برگزاری دربی 106 در ورزشگاه آزادی وجود دارد؟
خیر، با وضعیت فعلی سازه، ضلع جنوبی ورزشگاه هنوز تکمیل نشده و بنابراین نمیتوان این بازی را در آزادی برگزار کرد. درباره محل برگزاری دربی، تصمیمگیری بر عهده سازمان لیگ است و من اطلاعی در این زمینه ندارم.
درباره وضعیت چمن و سیستم روشنایی ورزشگاه آزادی توضیح میدهید؟
درباره نور ورزشگاه، کابلهای برق قدیمی که مربوط به سال ۱۹۶۹ بودند جمعآوری شده و کابلهای جدید در حال نصب هستند. همچنین پروژکتورها احتمالاً با لامپهای LED جایگزین خواهند شد تا استانداردهای نورپردازی برای مسابقات داخلی و بینالمللی تأمین شود. چمن ورزشگاه هم در فاز نهایی پروژه آمادهسازی قرار دارد و بهصورت مرحلهای نصب میشود. پیشبینی میکنم برای آماده شدن کامل چمن، حدود چهار تا پنج ماه زمان لازم باشد تا استانداردهای لازم برای برگزاری مسابقات تأمین شود.
زمانبندی تکمیل ضلع جنوبی و آماده شدن ورزشگاه برای برگزاری بازیها چگونه است؟
بهرهبرداری از ضلع جنوبی ورزشگاه زمانی امکانپذیر خواهد بود که تمامی تجهیزات و فضاهای ضروری تکمیل شوند. مهلتی که پیشتر اعلام شده بود با شرایط فعلی تفاوت دارد و پروژه کمی عقب است. بخشی از این تأخیر ناشی از وقایع اخیر مانند جنگ ۱۲ روزه و مسائل مرتبط با آن بود که تقریباً دو ماه پروژه را متوقف کرد. با از سرگیری پروژه، جمعآوری و نصب تجهیزات زمانبر خواهد بود و بنابراین هنوز نمیتوان زمان دقیقی برای بهرهبرداری نهایی اعلام کرد.