سیدحسن نصرالله تنها یک چهره کلیدی برای محور مقاومت نبود. اثرگذاری او روی مردم لبنان و محبوبیت بالای او در کشور کوچک و متکثر لبنان، وحدت و یکپارچگی را برای این کشور به همراه آورد. سیدحسن نصرالله علاوه برآنکه حامی جدی برای محور مقاومت بود، نقش مؤثری هم در تقویت جهان شیعه در منطقه و در سطحی کلانتر، تقویت جایگاه اسلام در جهان داشت. او را میتوان یکی از ستونهای فکری در جهان اسلام دانست که نقشی تمدنساز به عهده داشته است. در گفتوگو با اللهکرم مشتاقی، دیپلمات سابق ایران در لبنان، به ویژگیهای شخصیتی او و جنس روابط ایران و حزبالله پرداختیم که در ادامه از نظر میگذرانید.
سیدحسن معتقد بود ما یک گام تا جهانی شدن تمدن اسلامی فاصله داریم
سیدحسن نصرالله جدای از آنکه رهبری کاریزماتیک در لبنان و محور مقاومت به شمار میرفت، شخصیتی تمدنساز در جهان اسلام بود. اللهکرم مشتاقی در توضیح این ویژگی شخصیتی سیدحسننصرالله گفت: «اگر فصل نوین تمدن اسلامی را در عصر حاضر به چهار مرحله تقسیم کنیم، عبارتند از دوران تنضیج که از اواخر قرن 19 میلادی با تلاشهای سیدجمالالدین اسدآبادی و علمای بزرگ اسلامی و ایرانی و عربی شکل گرفت که ما از این مرحله عبور کردیم. مرحله بعد، دوران تأسیس است که البته دوران تأسیس فصل نوین تمدن اسلامی منظور است؛ چراکه پیش از این تمدنهای اسلامی، در سدههای مختلف بعد از ظهور اسلام رشد کردند. این مرحله از نگاه سیدحسن نصرالله با پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شده است. از نگاه سیدحسن ما در مرحله سوم تمدن نوین اسلامی بودیم، یعنی مرحله تثبیت. یک مرحله قبل از مرحله ترویج و جهانی شدن. به گمان من سیدحسن باور داشت که ما در مرحلهای قرار داریم که باید تمدنی که توسط انقلاب اسلامی و با پیشینه مبارزه اسلامی مستمر تأسیس شده است، تثبیت پیدا کند. تثبیت نیازمند مؤلفههای رفتاری خاصی است که ایبسا در دوران تأسیس و تنضیج، آن مؤلفهها باید متفاوت باشند. به این معنی که کسی که در مرحله تنضیج انقلاب اسلامی بود و کسی که در مرحله تأسیس تمدن اسلامی است، ای بسا رفتارش متفاوت از شخصیت و رهبری است که در مرحله تثبیت تمدن نوین اسلامی است. همچنان که اگر در سالهای آینده ما به مرحله ترویج تمدن اسلامی برسیم ای بسا تاکتیکها و کنشها متفاوت خواهد بود.»
عقلانیت؛ ستون فکری سید شهدای مقاومت
سیدحسن نصرالله، آیینه تمامنمایی از مواجهه عقلانی با رویدادهای مختلف جهان اسلام و محور مقاومت بود. مشتاقی در توضیح این ویژگی خاص سید گفت: «اگر وجوه متفاوت سید را تحلیل و تجزیه کنیم، شاید به بالای صد خصلت میرسیم که برخی خاص سیدحسن هستند و برخی عام، فردی و دینی است. اما جامع این خصوصیات در حوزه استراتژیک، در سیدحسن عبارت بود از عزت، حکمت، مصلحت. این خصوصیات در حوزه استراتژیک سه ستون فکری سید شهدای مقاومت بود و در حوزه شخصی هم سه خصلت شجاعت، بصیرت و صبر. عصاره این شش خصلت، میشود عقلانیت انقلابی. به این معنی کسی میتواند صفت عقلانیت انقلابی را به شخصی بدهد که در حوزه استراتژیک و شخصی در آن شخص وجود داشته باشد. این مثلث یک قاعده است کسی نمیتواند بگوید بر مبنای عزت رفتار میکنم و حکمت و مصلحت را کنار بگذارد. این سه با یکدیگر هستند. بعضاً این را اشتباه تفسیر میکنیم.»
4 اصل روابط ایران و حزبالله
مشتاقی در مورد اینکه روابط ایران و لبنان بر چه مبنایی پیش میرود، توضیح داد: «اساس روابط ایران و حزبالله مثل یک روابط دوطرفه است که هر دو ملت و هر دو کشور از آن سود میبرند. این روابط اصولی دارد؛ عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر مثل ائتلاف محترمانه دو کشور که در امور داخلی امر و نهی نمیکنند. ممکن است از یکدیگر مشورت بگیرند اما امر و نهی در کار نیست. در جلساتی که در محضر سیدالشهدای امت بودیم، ابداً در مسائل داخلی کشور ما دخالت نمیکرد و میلی هم به دخالت نداشت و سعی میکرد اگر بحثی پیش میآید به سرعت عبور کند، درحالیکه سید نگاه فیلسوفانهای داشت که در همه موضوعات صاحبنظر بود اما در این موضوعات که مسئله داخلی بود عبور میکرد و ما هم همین رفتار را داشتیم. یکی از دلایلی که ایران در نگاه مؤتلفینش محترم است این است که هیچ زمان امری و چکشی برخلاف کشورهای منطقه رفتار نکرده است. اصل دیگر این بود که ملاحظه ملی یکدیگر را داشتیم. ایران واقف بود که با حزباللهی تعامل میکند که حزبالله لبنان است. با مقاومت یمنی گفتوگو میکند که مقاومت یمن است. درواقع لبنانی بودن و یمنی بودن در نگاه جمهوری اسلامی محترم است. اصل دیگر سعادت جمعی است. زمانی که ایران با حزبالله کار میکرد نیمنگاهی به کل لبنان داشت به این معنا که اینگونه نباشد که حزبالله سود ببرد و لبنان ضعیف شود، یا اینکه انصارالله سود ببرد و یمن بهمرور ضعیف شود. اصل دیگر همراهی در سختی و آسانی با گروههای مؤتلف است. به این معنی که ما در موقعی که حزبالله پیروز است حمایت کنیم اما زمانی که ضربه میخورد، عقبنشینی نکنیم. در بقیه کشورها نیز همینطور است. نگاه ما همراهی کامل است.»