نشست فصلی شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ظهر دیروز کار خود را آغاز کرد و تا جمعه ادامه دارد. این اولین جلسه فصلی شورای حکام آژانس پس از هدف قرار گرفتن تأسیسات هستهای صلحآمیز ایران از سوی آمریکا در اول تیر و طی جنگ تحمیلی رژیم صهیونیستی است. مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در یک نشست خبری با اشاره به اینکه گفتوگوهای دیدبان هستهای سازمان ملل با ایران در مسیر درست قرار دارد، خواستار احیای بازرسیها در ایران شد. گروسی در پاسخ به سؤال خبرنگار المیادین گفت: «خوشبین هستم که به توافقی با ایران برای ازسرگیری همکاری و بازگشت بازرسان نزدیک شدهایم. ما تنها چند روز و شاید چند ساعت سرنوشتساز تا رسیدن به نتیجهای احتمالی فاصله داریم. موفق شدم گفتوگو با وزیر خارجه ایران را از سر بگیرم.»
او البته تأکید کرد: «نمیتوانم بگویم به هدف نهایی رسیدهایم؛ ما در حال نزدیک شدن هستیم و امیدوارم دشواری تازهای پدیدار نشود.» ابراز امیدواری در مورد رسیدن به یک توافق با ایران بر سر ازسرگیری بازرسیها تنها اظهارنظر مدیرکل آژانس نبود و او برخی اظهارات را مطرح کرد که نشان میداد گروسی حتی پس از جنگ تحمیلی 12 روزه از رویکرد وقیحانه در مقابل ایران دست نشسته است. مواجهه بعضا تهدیدآمیز او در برابر ایران این الزام را برای وزارت خارجه به وجود میآورد که در مذاکره با آژانس رفتار گروسی را لحاظ کرده و پرهیز از تکرار مشروعیتبخشی به حملات نظامی و همچنین توقف ادبیات تهدیدآمیز را نیز پیش از هرگونه توافق احتمالی مطالبه کند.
عکس یادگاری برای دبیرکل شدن
رافائل گروسی در نشست خبری خود با اشاره به اینکه زمانبندی خاصی درباره سفر او به تهران وجود ندارد، گفت: «امیدوارم بهعنوان بخشی از برنامه عادیسازی روابط، به ایران سفر کنم.» گروسی درحالی تمایل برای سفر به ایران دارد که سفرهای پیشینش هیچ کارکردی برای تهران نداشته و به نظر میرسد گروسی از چنین سفرهایی به دنبال عکس یادگاری گرفتن و ساختن رزومهای برای تصدی دبیرکلی سازمان ملل باشد. گروسی هر بار که در ایران حضور یافته علیرغم ابراز امیدواری در مورد همکاری در رویهای تکراری پس از بازگشت مواضعی کاملاً علیه ایران اتخاذ کرده و اتهامزنی به فعالیتهای هستهای ایران را در دستور کار قرار میدهد.
به علت این «تغییرات مهم» هم اشاره کنید
مدیرکل آژانس در پاسخ به سؤالی درباره «خطرات ناشی از شکست احتمالی آژانس در مذاکرات با ایران در موضوع از سرگرفته شدن بازرسیها» افزود: «بازرسیهای آژانس با پذیرفته شدن پیمان عدم اشاعه تسلیحات هستهای یا همان انپیتی، الزامی است و ایران از لحاظ حقوقی موظف است این اقدام را انجام دهد.» مدیرکل آژانس این اظهارات را درحالی مطرح میکند که ایران پیش از جنگ تحمیلی 12 روزه بیشترین همکاری را داشت و نسبت به هرکشور دیگری تأسیسات هستهایاش بیشتر بازرسی میشد اما مدیر کل آژانس ضمن نیافتن هیچ سندی که غیرصلحآمیز بودن فعالیت هستهای ایران را تایید کند، مدعی شد اورانیوم غنی شده ایران برای ساخت 6 تا 7 بمب کفایت میکند تا به این طریق برای حملاتی که پس از آن به ایران صورت گرفت مشروعیتزایی کرده و آن را پیشاپیش توجیه کرده باشد.
او بدون اشاره به علت تغییر نحوه همکاری ایران با آژانس و شرایط کنونی، ادعا کرد: «زمانی که تغییرات مهمی برای ذخایر هستهای کشوری رخ میدهد، این کشور باید اقدامات مشخصی را اتخاذ کند. محدوده زمانی عادی برای این اقدامات تعریف شده است.» گروسی درحالی این اظهارات را مطرح میکند که تأسیسات هستهای ایران به دلیل حمله آمریکا هماکنون امکان بازدید ندارد اما گروسی بدون اشاره به علت فنی انسداد بازرسیها و بدون محکومیت حملات آمریکا از عبارت «تغییرات مهم برای ذخایر هستهای» استفاده میکند تا تلویحاً به ماجرای ادعای مفقودی 400 کیلوگرم اورانیوم غنی شده ایران اشاره کرده و ایران را تحت فشار بازه زمانی قرار داده و مطالبه ازسرگیری همکاری داشته باشد.
چطور برجام را به خود مرتبط میدانستید اما عوارضش را نه؟
گروسی پس از پرداختن به مسئله مواد غنی شده ادعایی در مورد مکانیسم ماشه این را از نظارت خود خارج دانست و گفت: «ما نیاز به ازسرگیری بازرسیها داریم چون این وظیفه آژانس است و علت آن نباید مکانیسم ماشه یا موضوعات دیگر باشد. سیاست، حوزه من نیست و تصمیمگیری درباره مکانیسم ماشه به سه کشور اروپایی بازمیگردد و آنها درحال انجام مذاکرات خود با ایران هستند که از آژانس جدا است.»
او درحالی چنین ادعایی میکند که اروپا به عنوان ضلع مذاکرهکننده با ایران بازگشت بازرسان آژانس را به عنوان یکی از شروط برای عدم فعالسازی مکانیسم ماشه مطرح کرده و قطعاً چنین شرطی بدون هماهنگی با آژانس نبوده است اما گروسی برای اینکه ضمن بازگذاشتن مسیر اعمال فشار به ایران توسط اروپا و مکانیسم ماشه خود را از این ماجرا مبرا دانسته و از پاسخگویی بگریزد، مدعی است که این موضوع در حوزه اختیارات او نیست. گروسی درحالی مدعی است مکانیسم ماشه در حوزه اختیارات او نیست که پیش از این بارها از ایران مطالبه کرده بود نظارتهای فراپروتکلی در برجام را مجدداً بازگرداند. این رویکرد دوگانه که او یک بار در برجام دخالت میکند و یک بار میگوید به او ربطی ندارد تقابل سیاسی او با ایران را کاملاً آشکار میکند.
کشور غیرعضو در NPT را محکوم نمیکنم اما کشور عضو را بلی!
گروسی در پاسخ به سؤالی درباره عدم محکومیت ترور شدن دانشمندان هستهای ایران که ناقض قوانین بینالمللی و پادمانهای آژانس است، ادعا کرد: «من یک دیپلمات هستم. من به قوانین بینالمللی و مذاکره برای حل مسائل باور دارم. در همین راستا، من هرگز هیچ نوع اقدام خشونتبار را محکوم یا تشویق نمیکنم. به باور من این وظیفه مدیرکل آژانس نیست.» او درحالی چنین ادعایی میکند که ممنوعیت حمله به تأسیسات هستهای نیز جزء قوانین بینالمللی است و آژانس برای اجرای آن هیچگونه اقدامی انجام نداده و گروسی نیز صریحاً اعلام میکند تعهدی در اینباره روی دوش خود احساس نمیکند. او در ادامه مدعی شد: «در موقعیتهای بسیاری به من فرصت محکوم کردن این اقدامات داده شده اما هدف این کار، مقصر نشان دادن دیگر کشورهاست و همواره از این اقدام جلوگیری کردهام. من همیشه قانون را بیان میکنم اما من شغلی دارم که باید آن را انجام دهم. ورود به درگیریهای سیاسی و اشاره رفتن به سوی دیگر کشورها، وظیفه من نیست.»
خبرنگار پرسشگر در پاسخ به اظهارات گروسی تصریح کرد: «درنتیجه همه دانشمندان هستهای سراسر جهان که شما درحال همکاری با آنها هستید، نباید به شما اعتماد داشته باشند و همواره باید مراقب خنجر پشت سرشان باشند.» این بیمسئولیتی آژانس نیز صرفاً در مقابل ایران اتفاق میافتد. کسی که حاضر نیست ترور دانشمندان ایران توسط یک دولت غیرعضو در NPT یعنی رژیم صهیونیستی را محکوم کند و حتی با رسانههای این رژیم نیز مصاحبه کرده و اقدام آنها در نپیوستن به کنوانسیون منع استفاده از سلاحهای هستهای را تلویحاً مشروعیت بخشیده، بارها از در تقابلجوییهای سیاسی با ایران گزارشهایی را به شورای حکام ارائه داده که سه کشور اروپایی بر اساس آن بتوانند علیه ایران در آژانس بیانیه صادر کرده و برای فعالسازی مکانیسم ماشه مقدمهچینی کنند.
رحمت به پینوکیو
گروسی در پاسخ به سؤالی درباره نگرانی ایران از احتمال جاسوسی آژانس از تأسیسات هستهای ایران و انتقال این اطلاعات حساس به آمریکا و رژیم صهیونیستی مدعی شد: «ایران میداند آژانس هرگز اطلاعاتی را به هیچکس منتقل نمیکند. ما درک میکنیم در چنین شرایطی و با توجه به حملات صورت گرفته، احساسات برانگیخته خواهد شد. افراد متخصص میدانند آژانس چگونه درحال پاسداری از اطلاعات محرمانه است و امیدواریم این روایت متوقف شود.» گروسی درحالی چنین اظهاراتی را مطرح میکند که اسناد هستهای ایران توسط برخی از بازرسان آژانس به سرقت رفته و پیش از حمله نظامی به ایران نیز برخی از آنها از آرشیوهای اطلاعاتی رژیم صهیونیستی سر درآورد که توسط اقدامات اطلاعاتی ایران استخراج شد. روز گذشته نیز بقایی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان در نشست خبری خود گفته بود در ماه مه ۲۰۲۵ «دو مورد» از «اسناد محرمانه مورد دسترسی» بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی در اقدامی خلاف پروتکل به وین منتقل شده بود. این اتفاقات ادعای گروسی مبنی بر اقدامات غیرجاسوسی را کاملاً رد میکند و سطح اظهارات او را از «سیاسی بازی» به «دروغگویی مطلق» ارتقا میدهد.
تهدید تلویحی به حملهٔ نظامی
گروسی در پاسخ به سؤال دیگری درباره چگونگی متوقف شدن حملات مشابه به تأسیسات هستهای در ایران و دیگر نقاط جهان با توجه به اقدامات انفعالی آژانس» مدعی شد: «تصمیمات داخلی کشورها به خودشان مربوط است. من به عنوان مدیرکل آژانس فقط باید قوانین بینالمللی را مطرح کنم. ما به دیپلماسی و اقدامات فنی باور داریم. این پیام را همواره اعلام کردهام. باور دارم در صورت موفقیت آژانس و از سر گرفته شدن بازرسیها در ایران، تهدیدات نظامی کاهش پیدا خواهد کرد.» گروسی در اینباره نیز بدون اینکه حتی در حد محکومیت حمله به یک تأسیسات هستهای اظهار نظر کند تلویحاً ایران را تهدید به حمله نظامی مجدد کرده و کاهش تهدیدات نظامی را منوط به از سر گرفته شدن بازرسیها دانسته است. او درحالی چنین ادعایی میکند که نظارت حداکثری بر تأسیسات هستهای ایران نتوانست مانع از حمله آمریکا و رژیم صهیونیستی به ایران شده و این دولتها با بهانه کردن فعالیتهای هستهای در حین مذاکراتی که به طور غیرمستقیم با آمریکا در جریان بود به ایران حمله کرده و در ادامه نیز تلاش برای براندازی ساختار حکومت را رسما اعلام کردند. این اتفاقات نشان میدهد که ادعاها علیه برنامه هستهای صرفاً بهانهجویی است و بهانهجویی نیز با نظارت رفع نمیشود. حتی در صورت واقعی بودن ادعای نگرانی در مورد فعالیتهای هستهای ایران نیز برخلاف ادعای گروسی نظارتهای حداکثری آژانس به عنوان عامل بازدارنده عمل نکرده و دستاوردی نداشته است.
پایبندی به NPT مشروط باشد نه قطعی
گروسی در پاسخ به سؤالی درباره احتمال خروج ایران از انپیتی در پی رفتارها و اقدامات آژانس و اینکه شاید «با توجه به عدم تضمین امنیت تأسیسات هستهای از سوی آژانس و انپیتی، دیگر کشورها نیز از این پیمان خارج شوند» ادعا کرد: «کشورها باید عضو این پیمان باشند. حتی کشورهایی که عضو این پیمان نیستند، باید به آن بپیوندند، زیرا این پیمان مزایای بسیاری دارد.
گروسی درحالی مدعی است این پیمان مزایای بسیاری دارد که تاکنون ایران بیشترین ضربه را از فعالیتهای جاسوسی آژانس دیده است. مدیرکل آژانس که خواهان پیوستن سایرین به این پیمان است باید به این سؤال پاسخ دهد که او برای وادار کردن رژیم صهیونیستی به این اقدام تاکنون چه کرده است؟ اینکه مدیرکل آژانس اقدامات تهاجمی اسرائیل را محکوم نکرده و همزمان با رسانههای رژیم صهیونیستی نیز مصاحبه کند، باعث میشود که این پیام به این رژیم منتقل شود که بدون نگرانی میتواند از عدم حضور در پیمان NPT بهره برده و به اقدامات تهاجمی خود ادامه دهد. گروسی در ادامه مدعی شده: «موضع رسمی ایران این است که این کشور در انپیتی باقی خواهد ماند. هرچند صداهای داخلی مختلفی وجود دارد. امیدوارم ایران عضو انپیتی باقی بماند.» او درحالی چنین ادعایی میکند که اولاً هنوز توافقی بین ایران و آژانس نهایی نشده و در صورت توافق نیز اگر آژانس به اقدامات ضدایرانی خود ادامه دهد دلایلی برای تداوم پایبندی وجود ندارد. این پیام باید از جانب تیم مذاکرهکننده ایرانی به آژانس منتقل شود که با توجه به سابقه بد مدیرکل آژانس و بازرسان این نهاد، ایران هیچگونه تعهدی برای یک توافق دائمی مبنی بر ماندن در NPT ندارد و در صورت تداوم رویکردهای ضدایرانی ازجمله ادبیات توجیهگر حمله به ایران توسط مدیرکل این نهاد، ایران میتواند تعلیق همکاری با آژانس را حداقل تا پایان دوره مسئولیت گروسی ادامه داده و حتی به خروج از یک پیمان بدون منفعت نیز بیشتر بیاندیشد. پیمانی که تاکنون نپیوستن برخی دولتها به آن صرفه سیاسی و فنی بیشتر برایشان داشته است.
متن کامل گزارش علی مزروعی، خبرنگار گروه سیاست را در روزنامه فرهیختگان بخوانید