تصور کنید یک داوطلب جوان، پشت میز پر از جزوههای کنکور نشسته و به آینده فکر میکند. اولین چیزی که ذهنش را مشغول میکند، تصویر دوستانی است که با داشتن مدرک دانشگاهی آن هم از یک دانشگاه معتبر، هنوز دنبال کار میگردند. دغدغه شهریه و فشار مالی به ذهنش میرسد و بلافاصله تصور دوری خانواده و سختیهای زندگی در شهری غریب به نگرانیهایش اضافه میکند. از سوی دیگر مدام میشنود که دانشگاهها آموزششان سنتی است و مهارت واقعی به دانشجو نمیدهند. سؤالات زیادی پشت سر هم ذهن او را مشغول میکند: «کدام دانشگاه راه بهتری برای رسیدن به آرزوهایم است؟» اینجا دقیقاً همان نقطهای است که دانشگاه آزاد به سؤالات و دغدغههای او پاسخ و مسیر را برای او روشن میکند؛ مسیری که تحصیل را از یک جاده پر از ابهام، به جادهای روشن و پر از فرصت تبدیل میکند.
در این مسیر، اشتغال نه یک احتمال دور، بلکه برنامهای از همان روز اول است. دغدغه مالی با مجموعهای از وامها، تخفیف شهریه، تسهیلات و طرحهای حمایتی سبک میشود. آموزش، حتی در روزهای بحران یا برای کسانی که امکان حضور ندارند، بدون وقفه ادامه دارد. فرصتی بر اینکه دانشجو درست در شهر و استان خودش درس بخواند، رشتهای انتخاب کند که با نیازهای واقعی منطقه هماهنگ است و حتی پایاننامهاش را برای حل مشکلات همان جامعه بنویسد. در نهایت، دانشگاه آزاد فقط به آموزش نظری بسنده نمیکند؛ بلکه زیستبومی گسترده از سراهای نوآوری، مراکز رشد، آزمایشگاهها، مراکز تحقیقاتی و پژوهشگاه مرکزی ساخته تا هر دانشجو بتواند ایدهاش را پرورش دهد و مهارتهایش را تقویت کند. در این گزارش تلاش کردهایم مسیری که دانشگاه آزاد اسلامی در سالهای اخیر ساخته تا تحصیل برای جوان ایرانی به معنای واقعی «پلی به آینده» باشد را روایت کنیم.
اشتغال خود را تضمین کنید
خیلی از دانشجویان هنگام انتخاب رشته و دانشگاه، نگران آینده شغلی خود هستند. آنها دنبال جایی میگردند که تحصیل تنها محدود به کلاس و کتاب نباشد و بتواند مسیر ورود به بازار کار را برای آنها هموار کند. دانشگاه آزاد این مسیر را با مجموعهای از برنامهها و طرحهای عملی و منسجم به شکلی طبیعی برای دانشجویان فراهم کرده است؛ مسیری که تجربه واقعی صنعت را با یادگیری مهارتهای کاربردی تلفیق میکند و دانشجو را از همان روزهای تحصیل آماده ورود به بازار کار میکند. سهگانه کارورزی- کاربینی و کارآموزی همان قطعهای است که در دانشگاه آزاد به صورت جدی دنبال میشود تا اشتغال دانشجویان را تضمین کند. نمونه آن دانشگاه تعلیم و تربیت است که این زیستبوم در آن شکل گرفته است. تصور کنید دانشجویی تازه وارد دانشگاه شده است، پر از انگیزه و آرزو، اما نگران روزهایی که بعد از فارغالتحصیلی باید وارد بازار کار شود. همان دغدغهای که نسلهای گذشته با آن دست و پنجه نرم کردهاند؛ فارغالتحصیلانی با دانش نظری اما بدون تجربه عملی. دانشگاه آزاد تصمیم گرفت این چرخه را تغییر دهد. الگویی الهامگرفته از آموزش پزشکی را برای دانشکدههای تعلیم و تربیت اسلامی خود پیاده کرد؛ الگویی که به آن «مدل عرصه-پایه» میگویند. در این مدل، دانشجو فقط پشت نیمکتهای کلاس نمینشیند و فقط کتابها را مطالعه نمیکند. او از همان ترمهای ابتدایی، پا به مدارس و مراکز آموزشی واقعی میگذارد، پروژهها و فعالیتهای عملی انجام میدهد و مهارتهای واقعی را تجربه میکند. بنابراین نظام عرصه و پایه اولین ایستگاه در این مسیر است. مشابه مسیر آموزش پزشکی که دانشجویان در بیمارستانها آموزش میبینند، دانشجویان دیگر رشتههای دانشگاه آزاد نیز از همان ترمهای نخست در محیط واقعی کار حضور دارند، پروژهها و چالشهای عملی را تجربه میکنند و مهارتهای کاربردی خود را تقویت میکنند.
آموزش بدون وقفه چه حضوری، چه مجازی
دانشجو امروز دنبال دانشگاهی است که فقط روی نیمکت کلاس و ساعتهای محدود درس خلاصه نشود؛ او میخواهد یادگیریاش پویا، منعطف و همراه با مهارتهای دیجیتال باشد. درست به همین دلیل، دانشگاه آزاد آموزش ترکیبی را راهاندازی کرد؛ مدلی که حضور در کلاس را با امکانات فضای آنلاین ترکیب میکند. از بهمن ۱۴۰۱، دروس زبان انگلیسی در مقاطع کاردانی و کارشناسی به همین شیوه ارائه شدند. این طرح به دانشجویان کمک میکند تا همزمان با آموزش حضوری در بسترهای آنلاین هم مهارتهای دیجیتال و زبانی خود را ارتقا دهند. نتیجه این است که نسلی مجهز به سواد مجازی تربیت میشود که میتواند نرمافزار طراحی کند، پروژههای عملی انجام دهد و مهارتهایی بیاموزد که بازار کار به آن نیاز دارد.
راهحلهای عملیاتی برای پاسخ به دغدغههای مالی
برای بسیاری از دانشجویان، نگرانی از هزینههای تحصیل و شهریه یکی از بزرگترین موانع ادامه مسیر آموزشی است. خیلیها بهخاطر فشار مالی، حتی در فکر ترک تحصیلند. دانشگاه آزاد با درک این دغدغه، شرایطی فراهم کرده است که دانشجویان بتوانند بدون نگرانی از مسائل مالی، تمرکز خود را روی یادگیری و رشد مهارتها بگذارند. یکی از ابزارهای اصلی، انواع وامهاست که به شکل متنوع طراحی شدهاند تا هر دانشجو بر اساس شرایط و توان بازپرداخت خود بهترین گزینه را انتخاب کند. دانشجویی که میخواهد بازپرداخت سریع داشته باشد، میتواند از وام کوتاهمدت استفاده کند و کسانی که در مقاطع تحصیلات تکمیلی یا رشتههای پزشکی تحصیل میکنند، میتوانند از تسهیلات میانمدت یا بلندمدت بهرهمند شوند. این تسهیلات در سامانه آموزشیار و داشبورد شخصی دانشجویان قابل مشاهده و انتخاب است و دانشجو بدون مراحل پیچیده، گزینه مناسب خود را انتخاب میکند.
فرصتهای بی پایان برای توسعه مهارتها
وقتی دانشجو وارد دانشگاه آزاد میشود، تنها وارد کلاس و درس و امتحان نمیشود؛ بلکه پایش را به دنیایی میگذارد که در آن علم به تجربه، پژوهش به عمل و ایده به ثروت تبدیل میشود. دانشگاه آزاد یک زیستبوم بزرگ از فرصتهای یادگیری و مهارتآموزی است که از نخستین روز ورود دانشجو، او را به سمت رشد و خلاقیت سوق میدهد.
اولین ایستگاه در این مسیر، سراهای نوآوری هستند. سراهایی که درست مثل بازارهای قدیمی ایران طراحی شدهاند، با این تفاوت که به جای حجرهداران، شرکتهای فناور و تیمهای نوآور در آنها مستقرند. هر دانشجو میتواند ایدههای خام خود را به این سراها بیاورد و در کنار منتورها، شتابدهندهها و مدارس کسبوکار، آن را پرورش دهد تا به محصولی واقعی و تجاری برسد. حالا تعداد این سراها به 75 مورد رسیده و هر روز هم در حال افزایش است. مراکز رشد هم یکی از مسیرهای توسعه مهارتها است؛ این مراکز همان جایی هستند که ایدهها از روی کاغذ بلند میشوند و به محصول و کسبوکار تبدیل میشوند. کارگاهها، استارتاپ ویکندها و چالشهای فناورانه، فضایی ایجاد میکنند تا دانشجو نهتنها یاد بگیرد، بلکه با دیگر هم فکرانش همکاری کند و تجربه عملی کسب کند. امروز، بیش از 172 مرکز رشد در دانشگاه آزاد فعال است و صدها هسته فناور و شرکت دانشبنیان در دل آنها فعالیت میکنند.
امکان تحصیل در محل زندگی و متناسب با بوم منطقه
خیلی از داوطلبان وقتی پای انتخاب دانشگاه به میان میآید، با یک نگرانی جدی روبهرو میشوند؛ اینکه برای تحصیل مجبور شوند از شهر و دیار خود دل بکنند و راهی شهری دیگر شوند. همین جاست که اولین چالشها شروع میشود؛ دوری از خانواده، هزینههای بالای رفت و آمد یا اجاره خوابگاه و خانه، و از همه مهمتر سختیهای فرهنگی برای کسانی که قرار است وارد یک فضای تازه و ناشناخته شوند. خیلی از دختران و حتی پسران به همین دلیل عطای تحصیل را به لقایش میبخشند و رویاهای دانشگاهیشان را نیمهکاره رها میکنند. اما دانشگاه آزاد راه دیگری پیش پای دانشجویان گذاشته است. سیاست دانشگاه در این سالها منحصر به حفظ یا افزایش تعداد واحدهای دانشگاهی در سراسر کشور نبوده و نیست؛ بلکه همه فرایندهای دانشگاه ذیل یک طرح گستردهتر به نام «آمایش و مأموریت گرایی» دنبال میشود. در این طرح، مسئولان دانشگاه آزاد هر استان را بهدقت رصد میکنند تا بفهمند آن منطقه دقیقاً به چه رشتهها و تخصصهایی نیاز دارد. مثلاً در استانی که ظرفیت بالای کشاورزی دارد، رشتههای کشاورزی و صنایع غذایی تقویت میشود. در جایی که صنایع فولاد یا معادن فعال هستند، رشتههای فنی و مهندسی اولویت پیدا میکنند. به این ترتیب، دانشجو نهتنها در شهر خودش میماند، بلکه در رشتهای تحصیل میکند که مستقیماً با آینده شغلی منطقهاش گره خورده است. با این سیاست هم هزینههای رفت و آمد و غم غربت کم میشود، هم دغدغههای فرهنگی و اجتماعی برای خانوادهها از بین میرود و هم دانشجو میداند رشتهای میخواند که آینده شغلیاش را تضمین میکند؛ بهویژه برای دختران این سیاست به معنای یک فرصت واقعی است.