خصوصیسازی استقلال و پرسپولیس که قرار بود نقطه پایانی بر سالها مدیریت دولتی در این دو باشگاه باشد، همچنان با ابهام و حاشیه همراه است. در حالی که وعدههای زیادی درباره سرنوشت 5 درصد سهام باقی مانده و عرضه آن به پیشکسوتان دو باشگاه داده شد، این روزها شاهد آن هستیم که بخش دیگری از سهام این دو تیم در فرابورس عرضه میشود؛ اقدامی که پرسشهای تازهای درباره حق پیشکسوتان و نحوه اجرای قانون ایجاد کرده است.
برهمین اساس زهره عالیپور، رئیس سازمان خصوصیسازی چندی پیش در گفتوگویی درباره واگذاری سهام استقلال و پرسپولیس اعلام کرده بود: «زمانی که سهام این دو باشگاه عرضه شد سهمی هم برای پیشکسوتان در نظر گرفته شده بود اما استقبالی صورت نگرفت. او تأکید کرد اکنون دولت مصوب کرده است که سهام باقی مانده به صورت مزایده عرضه شود.» طبق گفتههای عالیپور سهم 3.1 درصدی استقلال و سهم 4.6 درصدی پرسپولیس بهزودی در بازار سرمایه عرضه خواهد شد.
این در حالی است که بر اساس اطلاعیه سازمان خصوصیسازی، در تاریخ 9 شهریور 1404 تعداد 483 میلیون و 690 هزار و 690 سهم پرسپولیس معادل 4.6 درصد به ارزش پایه 833 میلیارد ریال و به صورت صددرصد نقد واگذار میشود. همچنین 3.1 درصد سهام استقلال شامل بیش از 334.5 میلیون سهم به ارزش پایه 51.8 میلیارد تومان روز سهشنبه 11 شهریور از طریق کارگزاری بانک صنعت و معدن عرضه خواهد شد.
وعدههایی که فراموش شدند
اردیبهشت 1403 دولت اعلام کرد که 85 درصد سهام استقلال و پرسپولیس رسماً به بخش خصوصی واگذار شده است. در آن مقطع شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس و شرکتهای تابعه آن سهام استقلال را خریداری کردند و شش بانک بزرگ کشور سهام پرسپولیس را در اختیار گرفتند. 10 درصد از سهام دو باشگاه نیز پیشتر در سال 1400 به هواداران عرضه شده بود و استقبال خوبی از آن شد. در همان زمان وعده داده شد که 5 درصد سهام باقی مانده هم به پیشکسوتان برسد تا پرونده خصوصیسازی کامل شود. وزیر وقت ورزش یعنی کیومرث هاشمی در مراسم واگذاری تأکید کرده بود که وزارت ورزش تیمدار نیست و دیگر نقشی در مدیریت دو باشگاه نخواهد داشت. او به صراحت گفته بود 5 درصد سهام پیشکسوتان هم واگذار خواهد شد تا دولت کاملاً از مالکیت فاصله بگیرد.
اما حالا پس از گذشت بیش از یک سال خبری از اجرای این وعده نیست. نه تنها 5 درصد سهام پیشکسوتان منتقل نشده بلکه سهم باقی مانده هم قرار است به فرابورس برود. این موضوع نشان میدهد که تعهدات دولت و وزارت ورزش در این زمینه فراموش شده است.
انتقاد به نقض آییننامه سهام ترجیحی
طبق آییننامه سهام ترجیحی، حداکثر 5 درصد از سهام واگذاری باید به کارکنان و مدیران شاغل با بیشتر از یک سال سابقه بیمه یا بازنشسته همان مجموعه که میتواند شامل پیشکسوتان یک باشگاه ورزشی باشد نیز به قیمت روز عرضه تخصیص یابد. این سهم میتواند به صورت اقساط پنج ساله واگذار شود و پرداخت اقساط هم از محل سود انجام شود. حتی اگر سودی وجود نداشت افراد میتوانند از محل شخصی خود این مبلغ را پرداخت کنند. این قانون به روشنی میتوانست شامل پیشکسوتان استقلال و پرسپولیس هم بشود.
با وجود این صراحت قانونی، دولت امروز میخواهد همین مقدار باقی مانده سهام را هم در بازار عرضه کند. به این ترتیب حقی که برای پیشکسوتان در نظر گرفته شده بود عملاً از بین میرود. این در حالی است که قیمت سهام هم نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کرده و ارزش آن پایینتر است. به طور مثال در حالی که استقلال یک سال پیش سهامش را حدود 304 تومان فروخت، حالا نیمی از آن قیمت مبنا قرار گرفته است. بنابراین خرید در این شرایط حتی میتواند زیانآور باشد و جذابیت اقتصادی را به همراه نداشته باشد اما اصل موضوع حق پیشکسوتان است که پایمال میشود.
در هر صورت با این عرضه جدید قانون خصوصیسازی اصل 44 دارد نقض میشود چراکه قرار بود این مقدار سهم به پیشکسوتان دو باشگاه تعلق بگیرد؛ اما امروز همه این سهم در حال فروش است. بنابراین به نظر میرسد باید وزیر ورزش پای این قضیه بایستد و از سازمان خصوصیسازی وضعیت سهام باقی مانده را مطالبه کند.
نکته این که در تفسیر ماده 6 مکرر آییننامه نحوه واگذاری سهام ترجیحی میتوان این طور برداشت کرد که اگر کارکنان یا بازنشستگان یک شرکت (پیشکسوتان استقلال و پرسپولیس) در زمان فروش سهام مشمول دریافت سهام ترجیحی بودهاند اما آن موقع سهمی نگرفتهاند، میتوان از مانده سهام واگذار نشده تا سقف 5 درصد برایشان سهم در نظر گرفت.
پاسخ وزارت ورزش
حال اینکه چرا وزارت ورزش این موضوع را مورد مطالبه قرار نمیدهد به نظر میرسد این امر به سیاستهای جدید وزارتخانه در زمان وزارت دنیامالی مربوط باشد. در همین زمینه یکی از مدیران وزارت ورزش در پاسخ به پرسشی درباره چرایی اجرا نشدن این وعده گفته است: «در زمان وزارت کیومرث هاشمی این موضوع مطرح شد اما بعداً پیگیری نشد.» او دلیل این اتفاق را نبود سازماندهی پیشکسوتان دو باشگاه دانست. اما این توجیه چندان منطقی به نظر نمیرسد. در هر صورت هیئت امنای پیشکسوتان استقلال به تازگی تشکیل شده و پرسپولیس هم سالهاست یک شرکت رسمی برای پیشکسوتان دارد. بنابراین بهانه نبود سازماندهی پذیرفتنی نیست و بیشتر شبیه پاک کردن صورت مسئله است.
انتقاد پیشکسوتان دو باشگاه!
امیر عابدینی، پیشکسوت پرسپولیس در گفتوگو با «فرهیختگان» درباره این موضوع گفت: «هر دو باشگاه تشکیلاتی برای پیشکسوتان دارند و حتی مراسم بزرگداشت برگزار میکنند. اما وقتی نوبت به حق و حقوق واقعی میرسد کسی توجهی نمیکند. پیشکسوتان مثل هواداران حق دارند و باید سهمشان را بگیرند. اینکه گفته میشود آنها سازماندهی ندارند درست نیست. مشکل اصلی بیثباتی مدیریتی است. مدیران میآیند و میروند بدون اینکه پاسخگو باشند و هیچ وقت کارنامهای هم ارائه نمیدهند. به همین دلیل وعدهها محقق نمیشود و نمونه بارز آن همین واگذاری ناقص سهام است.»
وی درباره اینکه چرا باید این مسئله نقض شود، گفت: «به این دلیل است که مدیران تغییر میکنند و نظام مدیریتی ما هم ثبات ندارد. بدون برنامه هم میآیند و برنامههایشان هم هیچ موقع تعریف و تأیید عمومی ندارد. آن وقت کارنامه هم نمیدهند که بفهمیم چند مرده حلاج بودهاند و همه گرفتاریها در این است. حرفهایی برای خوش آمدن میزنند و یکهو میبینید که 40 سال استادیوم آزادی هنوز مرمت نشده است.»
همچنین بهتاش فریبا، پیشکسوت استقلال نیز نظر مشابهی دارد. او تأکید میکند سهام باقیمانده حق مسلم پیشکسوتان است و کسی حق ندارد آن را در بازار عرضه کند. او میگوید: «وقتی حق ماست چطور میخواهند آن را بفروشند؟ این کار نقض قانون است. ما هیئت امنا را با رأیگیری تشکیل دادیم و انتخابات شفاف هم برگزار کردیم. بنابراین حرفهایی که درباره نبود سازماندهیزده میشود اصلاً درست نیست. این تناقض در وعدههاست و نشان میدهد برخی مدیران فقط برای پاک کردن صورت مسئله صحبت میکنند. نمیدانم چرا دارند حرف خود را پس میگیرند اما هرچه هست خلاف قانون است. حرف این است که حق پیشکسوتان استقلال و پرسپولیس نباید خورده شود. پیشکسوتان استقلال و پرسپولیس روی وعده مسئولان حساب باز کرده بودند اما حالا میبینیم همه چیز برعکس شده است. اگر این روند ادامه یابد اعتماد عمومی پیشکسوتان و حتی هواداران هم از بین میرود.»
وی درباره اینکه گفته میشود پیشکسوتان دو باشگاه سازماندهی ندارند، گفت: «چرا سازماندهی ندارد؟ ما هیئت امنا را با رأیگیری تشکیل دادیم و رئیس، نایب رئیس و دبیر آن مشخص است و انتخابات با حضور 200 پیشکسوت و با رأی آنها برگزار شده و همه اینها مستند هستند. پس ما ساز و کار خود را داریم و این حرفهایی که زده میشود درست نیست.»