وقتی دانشگاهها هنوز در تئوری غرقاند و صنعت به دنبال راهحلهای عملی است، شکاف میان آموزش و نیاز واقعی بازار به بزرگترین چالش آموزش عالی بدل میشود. دانشگاه آزاد برای رفع این چالش تلاش کرده تا با اجرای مدلهای نوآورانه، مرزهای سنتی کلاسهای دانشگاهی را شکسته و آموزش را مستقیماً به دل کارخانهها و محیطهای صنعتی ببرد. مدل دانشکدههای مقیم در محیط واقعی کار، نمونهای موفق از این رویکرد است؛ جایی که دانشکدهها در کارگاهها و کارخانههای کوچک تأسیس میشوند و دانشجویان با یادگیری مستقیم در خط تولید، مهارتها و دانش فنی مورد نیاز بازار کار را کسب میکنند. تجربهای که در واحدهای یزد و اراک اجرا شده، با استقبال صنایع همراه بوده و قرار است در واحدهای دیگر دانشگاه آزاد نیز پیاده شود. جزئیات نحوه اجرای این ایده را میتوانید در ادامه گزارش بخوانید.
از لجور تا قطعهسازی مهارت؛ تجربههای متفاوت آموزش در محیط کار
دانشگاه آزاد واحد اراک یکی دیگر از واحدهایی است که در مسیر نزدیکتر کردن دانشگاه و صنعت گامهای اساسی برداشته است. 21 آذرماه سال 1403 بود که یک دانشکده در شرکت لجور افتتاح شد. شرکتی که با تولید جرثقیلهای متحرک تا ۶۰ تن، جکهای هیدرولیکی صنعتی و دستگاههای خط گرم، فضایی حرفهای و پویا برای آموزش فراهم کرده بود. این اقدام بخشی از اجرای سند تحول تعالی دانشگاه بود و هدف آن، فراهم کردن فضایی واقعی برای آموزش مهارتهای صنعتی و حرفهای دانشجویان محسوب میشد. ۱۲ دانشجوی رشته کاردانی «ساخت و تولید» برای نخستین بار تجربهای متفاوت از یادگیری را آغاز کردند؛ تجربهای که در آن کلاس درس و محیط کار با هم تلفیق شده بود. نکته مهم این بود که تمام دروس اصلی و تخصصی توسط نیروهای خود شرکت تدریس میشد و دانشجویان میتوانستند آموختههای تئوریک را بلافاصله در محیط کار به کار ببرند.
پیشبینی پذیرش 45 دانشجو در سه رشته
البته همزمان با افتتاح دانشکده در شرکت لجور تفاهمنامهای هم میان دانشگاه و شرکت لجور به امضا رسید. این تفاهمنامه، همکاریها را در حوزههای مختلف از آموزشهای کوتاهمدت و بلندمدت گرفته تا کارورزی، طرح پویش، فعالیتهای آزمایشگاهی و پژوهشی و طرحهای برون دانشگاهی تثبیت کرد و چهارچوبی روشن برای ادامه مسیر ایجاد کرد.
آموزش 15 دانشجوی مکانیک در شرکت قطعهسازی
در گام بعدی، دانشگاه با شرکت قطعهسازی مهارت همکاری خود را گسترش داد. این شرکت، تولیدکننده بوش سیلندر برای خودروهای سبک و سنگین، ادوات راهسازی، لکوموتیو، کشتی و موتورهای ویژه است و با جذب ۱۵ دانشجو در رشته کارشناسی مکانیک، فرصت دیگری برای آموزش در محیط واقعی صنعت ایجاد کرد. دانشجویان این رشته میتوانستند همزمان با حضور در کارخانه، دانش تخصصی و مهارتهای عملی لازم را کسب کنند و تجربه یادگیری را مستقیم در محل تولید پیاده کنند.
امکان پذیرش پویشی 100 دانشجوی دانشگاه آزاد فراهم میشود
این تجربه نهتنها به رشد علمی و مهارتی دانشجویان کمک کرد، بلکه نشان داد که دانشگاه و صنعت میتوانند در کنار هم به توسعه نیروی انسانی متخصص دست پیدا کنند. پیشبینی میشود طی دو سال آینده حدود ۱۰۰ دانشجو در قالب طرح پویش در شرکت قطعهسازی مهارت تحصیل کنند و تعداد رشتهها از یک رشته به سه رشته و تعداد دانشجویان از 15 دانشجو به 45 دانشجو برسد. این حرکت، الگویی موفق از پیوند دانشگاه و صنعت است که میتواند مسیر تربیت نیروی کار ماهر و آماده برای محیط واقعی تولید را هموار سازد و آیندهای روشن برای دانشجویان و صنعت استان مرکزی رقم بزند.
شهرک صنعتی حاجیآباد؛ هدف بعدی
البته دانشگاه آزاد اراک در حال بررسی سه طرح دیگر برای تأسیس دانشکده در محل است؛ شهرک صنعتی حاجیآباد با ظرفیت حدود ۲۰۰ دانشجو در رشتههای ریختهگری، مکانیک، ابزار دقیق، حسابداری، ایمنی صنعتی و برق؛ مجتمع هستهای خنداب با ظرفیت حدود ۱۰۰ دانشجو در رشتههای حسابداری، مدیریت، ایمنی صنعتی و آتشنشانی؛ و شرکت پتروشیمی امام خمینی(ره) شازند که در مرحله رایزنی اولیه برای ایجاد دانشکده و بررسی ظرفیت جذب دانشجو قرار دارد.
معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد به «فرهیختگان» خبر داد
دو واحد صنعتی در بندرعباس و کیش میزبان دانشکدههای دانشگاه آزاد
محمدعلی نادی، معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد، درباره اهداف پیادهسازی مدلهای جدید آموزشی با مشارکت صنایع گفت: «هدف اصلی، دسترسی به آموزشهای مهارتی و تحقق عدالت آموزشی است. بسیاری از مخاطبان ما امکان حضور در کلاسهای دانشگاهی در ساعات معمول را ندارند؛ چون از صبح تا عصر سر کار هستند و تازه بعد از ساعت چهار یا پنج بعدازظهر آزاد میشوند. وقتی محیط آموزشی با محل کار فاصله داشته باشد، معمولاً ترجیح میدهند وارد محیط دانشگاهی نشوند و از تحصیل منصرف شوند که این موضوع در کوتاهمدت به کیفیت خدمات و محصول تولیدشده آسیب میزند، زیرا توانمندی پایینتری دارند و در بلندمدت نیز به توسعه کشور آسیب میزند.»
صفر تا صد آموزش در محل یک کارخانه
ایفاسرام در ابتدا میزبان سه رشته شد. دانشجویان مستقیماً در محل کارخانه ثبتنام کردند و و محل تشکیل کلاس در داخل کارخانه شکل گرفت. رئیس دانشگاه آزاد استان یزد این اقدام را نقطهعطفی در تعامل دانشگاه و صنعت دانسته و میگوید: «مدیرعامل کارخانه قول داد چنانچه دانشجویان مهارتهای مورد نیاز او را بیاموزند، استخدام آنان تضمین شود.»
تضمین دکتر طهرانچی برای آموزش منطبق بر نیاز صنایع
یکی از جذابترین ویژگیهای این طرح برای صنایع، انعطاف و پاسخگویی واقعی به نیازهایشان بود. رئیس واحد یزد در این باره میگوید: «در بازدیدی که دکتر طهرانچی از کارخانه داشتند، به مدیران گفتند: «اگر دروس و رشتهها مطابق نیاز شما طراحی شده است آموزش ادامه پیدا کند، اما اگر لازم شد سرفصلها تغییر کند، این اختیار را دارید.» نکتهای که بیش از همه برای صنایع هیجانانگیز بود، وعده تأسیس رشتههای کاملاً جدید بر اساس نیاز واقعی آنها بود. به عبارت دیگر، اگر صنعتی نیاز به مهارتی داشت که در هیچ رشتهای ارائه نمیشد، دانشگاه با همکاری آن صنعت، سرفصلها را طراحی میکرد و دکتر طهرانچی تضمین داد که شورای گسترش مجوز تأسیس آن رشتهها را صادر خواهد کرد.
گام اول با 120 دانشجو برداشته شد
در همان سال نخست اجرای طرح «دانشکده در محل»، حدود ۱۲۰ نفر در این طرح ثبت نام کردند. رئیس واحد یزد توضیح میدهد: «بخشی از این افراد کارمندان و کارگران کارخانه بودند و بخشی دیگر از بیرون به این طرح پیوستند. آموزش در سه رشته آغاز شد و تدریس توسط ترکیبی از اساتید دانشگاه و کارخانه انجام میگرفت که این اساتید کد تدریس را دریافت کرده بودند. در نهایت کلاسها با نظارت ما تشکیل شد.
6 رشتۀ مورد نیاز صنعت کاشی که توسط دانشگاه تدوین شد
در طول دو سال بعد، نزدیک به ۶ رشته جدید که پیشتر وجود خارجی نداشتند، با همکاری صنایع طراحی و تدوین شد. رئیس واحد یزد در این باره میگوید: «سرامیک – آزمایشگاه، سرامیک - خط تولید، مکاترونیک، الکتروتکنیک، سفال و سرامیک و امور اداری 6 رشتهای بودند که اضافه شدند. ما سرفصلهای این دروس را تدوین کردیم و سپس در شورای گسترش تهران به تصویب رسید و برای نخستین بار در کشور کلید خورد. رشتههای ترمیم بدنه خودرو کاردانی معدن و سنگشناسی در مقطع کاردانی نیز رشتههایی هستند که درحال تصویب سرفصل آنها هستیم.»
بورسیۀ کامل دانشجویان توسط صنعت
اقدام دیگر کارخانه ایفاسرام در حمایت از این طرح نیز بسیار اثرگذار بود. همه دانشجویان این رشتهها بورسیه شدند؛ یعنی هیچ شهریهای پرداخت نکردند و کارخانه هزینهها را به طور کامل متقبل شد. به گفته دهقانیاشکذری این مسئله برای کارگران و دانشجویان بسیار جذاب بود، چراکه هم امکان رشد علمی داشتند و هم میتوانستند همزمان در محیط کار خود تحصیل کنند.
گسترش آموزشها در محل صنعت با رشته نساجی
به گفته رئیس دانشگاه آزاد استان یزد تاکنون حدود ۱۵۰ نفر در قالب این طرح بورسیه شدهاند و صنایع دیگری نیز به این مسیر پیوستهاند، از جمله شرکت سیرنگ نساجی که رشته نساجی را احیا کرد و نزدیک به ۶۰ نفر از کارگران آن کارخانه مشغول تحصیل در این رشته شدند. به تدریج، کارگاههای معین در کارخانههای کوچکتر نیز شکل گرفتند و زمینه آموزش کاربردی در محیط واقعی کار فراهم شد.
گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.