سید علی زیدی؛ وقایع اسرائیلیه: در ماه اخیر که یمنیها حسابی پنجهشان را روی گلوی بابالمندب سفت کردهاند و با چند تصویر از عملیاتهایشان رعب مطلوبی را در دل اعوان اقتصادی و نظامی و... رژیم در کشورهای مختلف دنیا انداختهاند. کاغذ بخش اقتصادی وقایع را جوهری کردیم تا چندخطی حول یکی از بنادر رژیم صهیونیستی بنویسیم، بندری که شاید به لحاظ آمار و ارقام اقتصادی محل توجه نباشد؛ اما به لحاظ موقعیت جغرافیایی اهمیت بسزایی دارد؛ چرا که تنها راه دسترسی مستقیم رژیم صهیونی به آب دریای سرخ را فراهم میآورد.
اگر الان نقشه تلفن همراهتان را در وضعیت آنزوم بکشانید به سمت دریای سرخ و آفریقا، مشخصاً مشاهده میکنید که دریای سرخ با ورودی بابالمندب و خروجی کانال سوئز بسان لولایی بهراحتی میتواند سمت شرقی نقشه را به سمت غربی نقشه متصل کند. در این میان در سمت بالای سوئز رژیم از طریق سواحل مدیترانهایاش به دریا متصل است و از طریق این اتصال بهراحتی میتواند با اروپا ارتباطات تجاری و... برقرار کند. اما در سمت شرق بهترین راه اتصالیاش از باریکهای در دریای سرخ که منتهی به بندر ایلات میشود، فراهم میشود.
برای مثال فرض کنید که از بندر موندرا یا بمبئی در هند قرار است یک کانتینر محصولات کشاورزی عازم رژیم شود. بهراحتی این کشتی از طریق بابالمندب وارد دریای سرخ میشود و سپس در ایلات پهلو میگیرد. اما این قید «بهراحتی»، تا پیش از مصوبات انصارالله در یمن کارکرد داشت و حالا و طبق مصوبات اخیر نیروی مسلح یمن، همین کشتی که بهراحتی خودش را به ایلات میرساند، باید برود از زیر جنوبیترین نقطه آفریقا دور بزند و بالا بیاید و در شمال آفریقا از بین مراکش و اسپانیا رد شود و جبل طارق را زیارت کند تا به مدیترانه برسد. حال اگر بنا بر اقتضائات تجاری یا الزامات مصوب مقصدش ایلات باشد، باید 800 هزار دلار صرفاً برای عبور از سوئز پیاده شود که البته پرداختش بین واردکننده، مدیریت بندر و رژیم صهیونی تقسیم میشود.
این اتفاق البته تنها آمار اقتصادی رژیم را به هم نمیریزد؛ بلکه از ایلات متروکهای خالی از تراکنش میسازد که تنها برای جاخوشکردن در موزه کارکرد مییابد. حال این موضوع و وضعیت نابسامان ایلات مسئولان رژیم را در یک وضعیت اضطراری و مشوش قرار داده است.
بندر ایلات سومین بندر بزرگ اسرائیل است و نقطه ورود مهمی برای کالاهایی است که از کشورهایی مانند چین، هند و استرالیا به اسرائیل وارد میشوند. طبق گفتهٔ اداره بنادر اسرائیل، واردات اصلی شامل خودرو، نفت و دام زنده هستند و صادرات این بندر بیشتر شامل کود شیمیایی و مواد معدنی میشود. این بندر همچنین به کشتیهای مسافری و کروز نیز خدمات میدهد. حدود ۵۰درصد از واردات خودرو از طریق بندر ایلات انجام میشود. این بندر همچنین دروازهای به خاور دور برای صادرات فسفات و پتاس است که عمدتاً توسط شرکت شیمیایی اسرائیل (ICL) انجام میشود.
مقامهای تنها بندر سرزمینهای اشغالی در دریای سرخ قریب دو هفته پیش به دولت هشدار دادند که این بندر در صورت نبود کمک مالی، در معرض تعطیلی کامل قرار دارد. آنها دلیل این وضعیت را تأثیر اقتصادی ماهها حملات نیروهای انصارالله یمن به کشتیهای تجاری در این منطقه اعلام کردند.
نیروهای انصارالله حملات خود به کشتیها در دریای سرخ و مناطق دیگر را در همبستگی با مردم غزه از همان ابتدای جنگ هفتم اکتبر و تجاوز رژیم به غزه آغاز کردند، حال در این مقیاس زمانی شاید عبارات بند قبلی شفافتر معنا شوند که دو سال تشنج حاکم بر بابالمندب چه بلایی بر سر این بندر آورده. بر اساس گفتههای مدیر اجرایی بندر، گیدئون گولبر فعالیت بندر ایلات در جنوب سرزمینهای اشغالی از آن زمان تاکنون ۹۰ درصد کاهش یافته است.
با یک مقایسه بین سه سال از 2023 تا اکنون به صورت واضح، تعطیلی رسمی بندر روشن میشود. در سال ۲۰۲۳، ۱۳۴ کشتی از این بندر بازدید کردند و تقریباً ۱۵۰هزار وسیله نقلیه در آنجا تخلیه شد. در سال ۲۰۲۴، این تعداد به طرز چشمگیری کاهش یافت و به تنها ۶۱ کشتی رسید و از دل این 61 کشتی هیچ خودرویی به ایلات نرسید و در نهایت در سال 2025 تا ماه مه، تنها ۶ کشتی از بندر بازدید کردند.
باتوجهبه این روند کاهشی و قرارگرفتن در آستانۀ تعطیلی برخی مسئولان بندر واکنشهایی در مطبوعات داشتهاند. در ماه گذشته گولبر مدیر اجرایی بندر پس از دیدار با مقامهای دولتی در واکنش به عملیاتهای موفق یمنیها در بابالمندب گفت: «نمیتوان اجازه داد که مسیر دریایی را ببندند.» او افزود که به نمایندگان وزارتخانههای حملونقل، اقتصاد و دارایی گفته است اگر میخواهند به جهان نشان دهند که هیچکس نمیتواند بنادر اسرائیل را ببندد، دولت باید با مشوقهای مالی، کشتیها را مجبور به آمدن به ایلات کند.
البته اینها همه در حد حرف است و باید دید چه مشوقی شرکتهای بیمۀ کشتیرانی و تجار را قانع میکند برای این تجارت مرگبار. گولبر به آنها (مقامهای دولتی) گفته است: «شاید لازم باشد پول بیشتری پرداخت کنید. مثلاً بگویید ۵۰۰هزار دلار بهازای هر کشتی... آنوقت کارگران کار خواهند کرد.» او افزود با وجود این کاهش شدید در فعالیتها، بندر ایلات همچنان حقوق کارمندان خود و همچنین عوارض زمین و هزینههای بندری را به دولت و شهرداری را پرداخت میکند؛ وضعیتی که به گفته گولبر بدون داشتن هیچگونه فعالیت کاری «پایدار نیست.»
او گفت بندر ایلات در ۱۹ ماه گذشته، هر ماه حدود یک میلیون دلار (تقریباً ۱٬۱۹۳٬۳۰۱ دلار) زیان داده است. گولبر گفت: «به همین دلیل تصمیم گرفتیم، اگر دولت به بندر ایلات کمک نکند، آن را تعطیل خواهیم کرد.» وی در پایان اضافه کرد: «به عنوان بخشی از یک تلاش ملی، این بندر در حال حاضر برای ارائه خدمات به نیروی دریایی اسرائیل فعالیت میکند، اما به دلیل بدهیهای کلان از جمله به شهرداری ایلات، تصمیم گرفته شد که هفته آینده (اواخر ماه جولای) تعطیل شود.» به غیر از این موارد ظاهراً دولت وعدهای در ابعاد 4.5 میلیون دلار به شرکتی که حق بهرهبرداری از بندر را دارد، داده است که تاکنون صرفاً در حد وعده باقی مانده است.
کنار این شکوههای مدیر اجرایی بندر، مدیریت بندر نیز تلاشهایی را به کار بسته تا دوباره بتواند ایلات را به چرخۀ فعالیت برگرداند. مدیریت بندر در اواخر ماه پیش با درخواست بررسی پیشنهادی ملی برای راهحلی که بتواند بندر را دوباره به چرخۀ فعالیت برگرداند، از جمله توافقنامههایی بین واردکنندگان خودرو از خاور دور، مدیریت ایلات و دولت، به وزیر اقتصاد، نیر برکت مراجعه کرد. ذیل یکی از این موارد، او از وزیر درخواست کرده که وزارت اقتصاد واردکنندگان خودرو از شرق آسیا را مانند سال 2016 ملزم کند که تنها در ایلات پهلو بگیرند و بارشان را بر زمین بگذارند.
در کنار این دستوپازدنها تلاشهای ایالات متحده و دیگر متحدان رژیم نیز برای توقف حملات انصارالله از جمله اعمال تحریمها و حملات هوایی مکرر به یمن تاکنون بیاثر بوده است. به گفته کاخ سفید، از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، انصارالله بیش از ۱۴۵ حمله به کشتیهای تجاری انجام داده و بهغیراز این، حملات موشکی قابلتوجهی را در شهر بندری ایلات اجرایی کرده است.
پیشتر، بر اساس گزارش صندوق بینالمللی پول، نزدیک به ۱۵ درصد از حجم تجارت دریایی جهان از طریق کانال سوئز انجام میشد. اما از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون، بسیاری از شرکتهای بزرگ کشتیرانی به دلیل خطر حملات انصارالله عبور از دریای سرخ را متوقف کردهاند؛ تصمیمی که باعث افزایش زمان و هزینه حملونقل کالاهایی شده که پیشتر قرار بود به بندر ایلات برسند.
برای مثال در فوریه ۲۰۲۴، یک کشتی حامل تقریباً ۱۶هزار رأس گوسفند و گاو در یکی از بنادر استرالیا زمینگیر شد؛ چرا که مقامها بر سر این موضوع که آیا کشتی باید بهجای عبور از دریای سرخ، مسیر طولانیتری از طریق دماغه امید نیک (جنوب آفریقا) طی کند، در حال بحثوبررسی بودند.
حال باید منتظر ماند و دید که در سطح کلان مسئولان رژیم به ادامۀ این روند رضایت میدهند و حاضر میشوند که سومین بندر رژیم از مدار تجارت خارج شود یا با شیوهای مجدداً دسترسیشان را به دریای سرخ و اقیانوس هند برقرار میکنند؟