محمدعلی یزدانیار؛ وقایع اسرائیلیه: دو، سه ماه پیش موعد اجرای یوروویژن 2024 بود، یک رقابت سالانه اروپایی در زمینه موسیقی که طی آن محبوبترین قطعه منتشرشده در اروپا طی سال گذشته انتخاب میشود. یوروویژن 2024 به شکل کلی متأثر ازحضور رژیم اسرائیل و حواشی مرتبط با آن بود، یوروویژنی که دیگر نمیتواند ادعا کند صرفاً یک رقابت هنری بدون جهتگیری سیاسی است.
یوروویژن اصلاً چیست؟
یوروویژن یک رقابت سالانه موسیقی است که از ۱۹۵۶ تاکنون برگزار میشود و دولتهای عضو اتحادیه پخش اروپایی در آن شرکت میکنند. این مسابقه با شعار «روح موسیقی متحد میکند»، یکی از پربینندهترین رویدادهای غیرورزشی جهان است. هر دولت با یک نماینده و ترانه اصلی در رقابت شرکت میکند و پس از اجراها، ترکیب آرای داوران ملی و تماشاگران برنده را مشخص میکند. یوروویژن فراتر از موسیقی، محلی برای نمایش فرهنگهاست، گاهی سیاسی و همیشه سرگرمکننده است؛ از اجراهای عجیب تا ترانههای بهیادماندنی. سوئیس برنده ۲۰۲۴ شد، اما حواشی حضور رژیم اسرائیل این دوره را به یکی از جنجالیترینها تبدیل کرد.
یوروویژن 2024؛ دنیایی حاشیه
یوروویژن ۲۰۲۴ به یکی از پرحاشیهترین دورههای تاریخ این مسابقه تبدیل شد که دلایل متعددی در این زمینه نقش داشت. حضور رژیم اسرائیل در این دوره درحالیکه جنگ غزه همچنان ادامه داشت، با اعتراضات گستردهای از سوی مردم، هنرمندان و فعالان حقوق بشر همراه شد. بسیاری خواستار محرومیت این رژیم از حضور در مسابقه بودند و تظاهراتی با شعارهای حمایت از فلسطین در شهر مالمو، میزبان مسابقه، برگزار شد. تهدیدات امنیتی علیه نماینده رژیم اسرائیل و اعتراضات ضد جنگ در حین پخش زنده برنامه، فضایی ملتهب ایجاد کرده بود. بسیاری معتقد بودند مسائل سیاسی بر روند رأیدهی تأثیر گذاشته است، بهویژه پس از آنکه سوئیس با نماینده خود، نمو، بهعنوان برنده نهایی معرفی شد، درحالیکه پیشبینیها حاکی از شانس بالای رژیم اسرائیل یا کرواسی بود این دوره از یوروویژن بیش از هر زمان دیگری نشان داد که چگونه یک رویداد موسیقی میتواند به صحنهای برای بازتاب بحرانهای جهانی تبدیل شود.
چرا رژیم اسرائیل را راه دادید؟
یوروویژن 2024 در حالی در شهر مالمو سوئد برگزار شد که تظاهرات گستردهای علیه حضور رژیم اسرائیل در این مسابقه شکل گرفت. هزاران نفر از مردم و فعالان حقوق بشر با تجمع در خیابانهای مالمو، با شعارهایی مانند «آزادی برای فلسطین» و «تحریم اسرائیل»، به ادامه جنگ در غزه و حضور این رژیم در مسابقه اعتراض کردند. معترضان با در دست داشتن پرچمهای فلسطین و پلاکاردهایی با تصاویر کشتهشدگان غزه، از سازماندهندگان یوروویژن خواستند تا با محروم کردن رژیم اسرائیل، موضعی روشن در قبال نقض حقوق بشر اتخاذ کنند. این اعتراضات که با حضور هنرمندان و چهرههای سرشناس همراه بود، فضای سیاسی بیسابقهای به مسابقه بخشید و نشان داد چگونه یک رویداد فرهنگی میتواند به عرصهای برای بیان اعتراضات جهانی تبدیل شود. پلیس مالمو با برقراری محدودیتهای امنیتی سعی در کنترل تظاهرات داشت، اما این تجمعات مسالمتآمیز تا پایان مسابقه ادامه یافت و بازتاب گستردهای در رسانههای جهانی پیدا کرد.
بلژیک، در عین تعجب صدای بیصدایان!
حتی همین الان که این سطور را مینویسم باورکردنش برای من سخت است که از تلویزیون ملی بلژیک با همراهی آکسفام بلژیک در حین اجرای یوروویژن یک آگهی تلویزیونی با این مضمون منتشر کردند: «اسرائیل در یوروویژن نماینده دارد، درحالیکه مردم فلسطین ندارند، ما در اینجا صدای آنها خواهیم بود.» و بعد تصاویر هنرمندان مختلفی پخش شد که حمایتشان از فلسطین را اعلام میکنند. این تبلیغ کوتاه به یکی از جنجالیترین لحظات در تاریخ یوروویژن تبدیل شد و بازخورد بسیار خوبی از گروههای حامی فلسطین دریافت کرد.
بامبی هوگ و حمایت همیشگی ایرلندیها!
بامبی هوگ، نماینده جسور ایرلند با اجرای ترانه «دومزدی بلو» در یوروویژن ۲۰۲۴ حاشیههای متعددی آفرید. نخستین جنجال، اعتراض صریح او به حضور رژیم اسرائیل در مسابقه بود که بارها در طی رقابتها اعلامش کرد و این موضعگیری خشم مقامات اسرائیلی را برانگیخت. دومین حاشیه مربوط به سانسور پیام سیاسی روی لباسش در نیمهنهایی بود؛ خطی به زبان ایرلندی با مضمون «آتشبس، آزادی» که تیم تولید برنامه آن را تخطی از قوانین ضدسیاسی یوروویژن دانست و بامبی با عصبانیت این اقدام را «نقض هنری» خواند. او مانند دیگر هنرمندان ایرلندی مهمترین حامی مردم فلسطین در میان اروپاییان است.
اصلاً چطور شد که رژیم اسرائیل دوم شد؟ واقعاً اینقدر خوب بودند؟
دقیقاً دقایقی پیش از آنکه یووال رافائل به نمایندگی از رژیم اسرائیل در فینال مسابقه آواز یوروویژن روی صحنه برود؛ بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر این رژیم در پیامی به 1.5 میلیون دنبالکننده اینستاگرامش فراخوانی عمومی صادر کرد. پست او با شعار «به شماره ۰۴ رأی دهید - طلوع روزی نو» همراه بود و تأکید میکرد: «تا ۲۰ بار رأی دهید!» که اشارهای روشن به حداکثر تعداد آرای مجاز هر بیننده تحت قوانین مسابقه بود. این در حالی بود که در همان روز، ارتش رژیم اسرائیل به پیشروی خود در غزه ادامه میداد و مذاکرات آتشبس با حماس در جریان بود. موضعگیری نتانیاهو درباره یک رقابت پاپ در چنین شرایطی اقدامی غیرمنتظره تلقی میشد، این اقدام در واقع بخشی از یک پویش بزرگ دولتی و رسانهای برای حمایت از نماینده رژیم عبری در مسابقات یوروویژن بود. هواداران یوروویژن معمولاً با انگیزههای متفاوت و گوناگونی رأی میدهند، اما درخواست مستقیم نتانیاهو بخشی از تلاش گستردهتر دولت و گروههای حامی رژیم اسرائیل برای جلب پشتیبانی از نماینده این رژیم بود؛ کمپینی که از طریق پستهای شبکههای اجتماعی، پویشهای ایمیلی و تبلیغات یوتیوب پیش برده میشد. در فینال مسابقه یوروویژن که در شهر بازل سوئیس برگزار شد، رژیم اسرائیل بیشترین آرای مردمی را به دست آورد و این موضوع باعث شد پایانی نفسگیر برای مراسم رقم بخورد. رژیم اسرائیل تا دقیقه آخر شمارش آرا در آستانه پیروزی به نظر میرسید، چیزی که قدرت این پویش را نشان میدهد، اما در نهایت قافیه را به سوئیس واگذار و به رتبه پنجم اکتفا کرد.
انتقادات به دخالت دولت عبری در یک مسابقه هنری
درحالیکه حساب رسمی اینستاگرام اسرائیل روز فینال ۱۰ بار پست منتشر کرد و از 1.5 میلیون دنبالکنندهاش خواست تا ۲۰ بار به رافائل رأی دهند، از میان ۲۵ دولت دیگر حاضر در فینال، هیچ دولتی از حسابهای رسمی مشابه برای جمعآوری رأی به این شکل استفاده نکرد، اگرچه وزارت خارجه لیتوانی و اوکراین هر کدام یک درخواست واحد در این برنامه منتشر کردند؛ بدون اینکه درخواست رأیهای مکرر از هموطنان خود داشته باشند. همچنین رهبران لهستان، لتونی و استونی نیز در پلتفرم ایکس اقدام مشابهی انجام دادند، جایی که برخی مقامات یا حسابهای رسمی دولتی صرفاً برای شرکتکنندگان خود آرزوی موفقیت کردند. این حجم از دخالت دولت عبری در یک مسابقه هنری پاپ و عمومی با انتقاد گسترده مواجه شد. دنیل لوی، رئیس اندیشکده «پروژه خاورمیانه/آمریکا»، اظهار داشت که دولت اسرائیل «بهشدت در تلاش است تا عرصههایی برای قدرت نرم بیابد» و یوروویژن یکی از معدود فرصتهای باقیمانده برای آنهاست. مایکل کوپلو، تحلیلگر «انجمن سیاست اسرائیل» در نیویورک، خاطرنشان کرد یوروویژن از نظر روانی نیز برای اسرائیلیها اهمیت فزایندهای یافته است. وی افزود اگر یک خواننده اسرائیلی در مسابقهای که با رأی عمومی تصمیمگیری میشود عملکرد خوبی داشته باشد، «این امید را ایجاد میکند شاید اسرائیل به اندازهای که به نظر میرسد از نظر سیاسی در جهان و بین افکار عمومی منزوی نباشد.»
سخن آخر
آخرین یوروویژن نشان داد که رژیم اسرائیل تا چه حد در فشار مقبولیت عمومی تقلا میکند. آنها گرچه هر صدای مخالفی را به یهودستیزی متهم میکنند؛ اما تشنه موفقیتهایی از این دست هستند. موفقیتهایی که آنها را یک تعداد آدم عادی، که رفتاری عادی دارند نشان میدهد، چیزی که برای آنها لقمه زیاد بزرگی به نظر میرسد، حداقل نه تا وقتی که یک نسلکشی جلوی چشم ما حی و حاضر است.