فرهیختگان: بعد از خروج بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی از ایران، تروئیکای اروپا، درخواست مذاکره با ایران را مطرح کردند، همزمان تهدید فعالسازی ماشه از جانب تروئیکا اوج گرفت. روشن بود که اوج گرفتن این تهدیدها بلافاصله بعد از توقف جنگ، یعنی حالا اروپاییها بهعنوان بازوی کمکی آمریکا برای اعمال فشار وارد شدند. کارشناسان میگویند قرار گرفتن ایران، ذیل فصل 7 منشور ملل متحد و بازگشت قطعنامهها علیه ایران، فضا را برای شیطنت و اعمال تجاوز علیه ایران هموارتر میکند.
برای جلوگیری از فعالسازی ماشه تا مهرماه، چند راه و گزینه پیش روی ایران قرار دارد؛ گزینه مذاکره با اروپاییها که در حال حاضر در جریان است، یکی از راهحلهاست. گزینه دیگر که ایران بارها تهدید آن را مطرح کرده، خروج از انپیتی است اما از آنجا که به لحاظ حقوقی این خروج چندماهی زمان میبرد، ایران میتواند برای استفاده از این تهدید پیش از فعالسازی ماشه فرایند حقوقی آن را آغاز کند. گزینه سوم خروج از ساختار حقوقی برجام است، به این معنی که ایران پیش از فعالسازی ماشه از برجام خارج شود تا عملاً قابلیت و امکان فعالسازی اسنپبک خنثی شود.
برخی کارشناسان این گزینه را مطرح میکنند که اگر با توجه به مواضع و رفتارهای کشورهایی مثل انگلیس و فرانسه که عضو برجام هستند، ایران این گزینه را اثبات کند که علاوه برآمریکا آنها نیز به برجام پایبند نبودند، بنابراین برجام از اعتبار ساقط میشود و اگر همزمان ایران، روسیه و چین از توافق برجام خارج شوند، میتواند یک روزنه حقوقی - سیاسی برای جلوگیری از فعالسازی ماشه ایجاد کند، اما به لحاظ حقوقی این موضوع حق وتوی آنها در شورای امنیت را نیز تحتتأثیر قرار میدهد.
بر این اساس، لازم است دو کشور بر مبنای استدلالهای حقوقی این موضوع را مطرح کنند که امکان حق وتوی آنها سلب نشده و این موضوع نیازمند تدوین قطعنامهای است. با این حال تمام گزینهها در قالب گمان و احتمال مطرح است. در مورد اینکه در شرایط فعلی کدام یک از این گزینهها امکانپذیر است و آیا ایران میتواند با خروج از برجام، مانع فعالسازی ماشه شود با کارشناسان حقوق بینالملل گفتوگو کردیم که در ادامه مشروح آن را از نظر میگذرانید:
محمداسماعیلی، کارشناس حقوق بینالملل در گفتوگو با فرهیختگان: تعلیق همکاری با آژانس؛ گزینه مناسبتر