زمانی «تئودور آدورنو» از فلاسفه نئومارکسیست «مکتب فرانکفورت» گفته بود که پس از آشوویتس شعر سرودن عملی وحشیانه و بربرمنشانه است، زیرا این کار، فرهنگی را به نمایش میگذاشت که نتوانست جلوی نسلکشی یهودیان و مخالفان نازیها را بگیرد. هیچ معلوم نیست که اگر آدورنو زنده بود در مورد فجایعی که صهیونیستها بر سر مردم فلسطین، بهویژه غزه میآورند چه میگفت؟ آیا مانند هموطن خود، «یورگن هابرماس» در زمین نتانیاهو و شرکای قاتلش بازی میکرد یا سمت حق و حقیقت را میگرفت؟ نمیدانیم. اما باید این را گفت که سرودن شعر در زمانهای که نظم غربی هرچه دلش میخواهد بر سر مردم بیدفاع میآورد عمل بیهوده و عبثی نیست، چون از چند میلیارد جمعیت کره زمین، تنها چند میلیون نیروی نظامی وجود دارد که آنها نیز به فراخور دستور مقامات بالای کشورها و براساس منافع ملی دست به اسلحه میشوند تا علیه دشمنان اقدام کنند.
مردم و هنرمندان معتقد به اسلام راستین برای همدردی با فلسطینیان و ساکنان غزه تنها میتوانند با سلاح شعر، موسیقی، سینما، رسانه و... وارد کارزار شوند و علیه دشمنان خدا و انسان موضع بگیرند. حال اگر این کار را هم انجام ندهند نهتنها خویش را شریک جرم و جنایت نیروی نیابتی آمریکا در منطقه قرار دادهاند، بلکه حق اظهارنظر در مورد مسائل کماهمیتتر را از خود سلب کردهاند. از زمان شروع عملیات طوفانالاقصی تا به حال، آثار متعددی از هنرمندان بینالمللی در خصوص جنایت صهونیستها در غزه و کرانه باختری تولید شده، ولی سهم هنرمندان خاورمیانهای، بهخصوص اعراب در این میان کمتر از حد تصور است. با این وجود قصد داریم به واکنش هنرمندان خارجی در رابطه با غزه بپردازیم و این سؤال را با ذکر نمونه مطرح کنیم که چرا هنرمندان همخون و هممسلک عرب آنطور که شایسته است نسبت به اقدامات ددمنشانه صهیونیسم جهانی آرایش جنگی نگرفته و به میدان نیامدهاند؟
غوغای جوکر علیه نتانیاهو
در میان بازیگران مطرح هالیوودی، «خاویر باردم» و «سوزان ساراندون» در صف اول انتقاد جدی علیه اقدامات وحشیانه صهیونیستها در قبال ساکنان واقعی فلسطین قرار داشتند و با هر وسیلهای تلاش کردند تا نگاه مخاطبانشان را به سمت غزه جلب کنند. در تازهترین واکنش، یک بازیگر اسکاری دیگر، یعنی «واکین فینیکس» هم موضع سختی در قبال جنایات رژیم صهیونیستی گرفت و از روح عاصی و انقلابی خود خبر داد. فینیکس در اینباره با اشاره به گرسنگی مفرط مردم در محاصره غزه گفت: «گرسنگی دادن به کودکان تا سرحد مرگ هیچ توجیهی در پی ندارد. مسئله بسیار ساده و سرراست است. شما برای درک واقعیتی که در حال وقوع است هیچ احتیاجی به شناخت جغرافیای سیاسی منطقه ندارید. حتی لازم نیست که در این رابطه اطلاعات خاصی داشته باشید تا درد مردم آنجا را درک کنید. برای من بسیار تکاندهنده و دردناک است که نمیتوانیم در مورد این مصیبت بدون ترس حرف بزنیم. به نظرم این اقدامی دلاورانه است که در مورد جنگ غزه سخن بگوییم، چون حقوق بشر برای مردم غزه هم باید رعایت شود.»
گروه موسیقی «مسیو اتک» علیه اسرائیل
«مسیو اَتک» یک گروه موسیقی تریپهاپ انگلیسی است که سیوهفت سال پیش کارش را در بازار موسیقی اروپا آغاز کرد. پنج آلبوم استودیویی این گروه، بیش از 13 میلیون نسخه در سراسر جهان به فروش رفته و آنها توانستند در نزدیک به چهار دهه فعالیت جوایز متعددی را از فستیوالهای هنری به دست بیاورند. اما مسئلهای که باعث شهرت مسیو اَتک شده، حمایت از جنبشهای سیاسی، حقوق بشری و محیط زیستی است. حمله کور و وحشیانه رژیم صهیونیستی به مردم بیدفاع فلسطین در غزه سبب شد تا آنها با وجود فشارهایی که در این رابطه وجود دارد، تشکلی را با حضور تعدادی از هنرمندان علیه نسلکشی سازماندهی کنند و مارپیچ سکوت را دور بزنند.
رپرهای ایرلندی بیخیال غزه نشدند
میگویند اظهارنظر در مورد مسائل سیاسی و اجتماعی جزء جداییناپذیر از فرهنگی هیپهاپی در جایجای کره زمین است. ما این حرف را میپذیریم و سوای خوشرقصی تعداد کمی از رپرهای فارسیزبان خارجنشین که به بهانه مخالفت با نظم سیاسی مستقر در کشور زادگاهشان عملاً تبدیل به سگ دستآموز نتانیاهو و رفیق آمریکایی دیوانهاش شدند، همصدایی باقی این هنرمندان با اهالی مظلوم و در عین حال قهرمانپرور غزه را مغتنم شمرده و ستایش میکنیم. اما فارغ از تلاشهایی که رپرهای وطندوست و مسلمان ایرانی در جهت دفاع از حق و حقیقت از خود بروز دادهاند، باید زاویه دوربین را به سمت غرب اروپا بچرخانیم تا متوجه شویم انسانیت رنگ، نژاد و آیین نمیشناسد و هر فرد و گروه آزادهای میتواند بدون آنکه عرب و مسلمان باشد، نظر بسیاری از هممسلکان خویش را به فجایعی که در حال رقم خوردن در منطقه غرب آسیاست معطوف کند.
از «تلک قضیه» تا صدای سکوت عربی
وقتی هفت اکتبر و در پی آن حملات رژیم صهیونیستی به کرانه باختری و بهویژه نوار غزه شروع شد، تعدادی از هنرمندان عرب منطقه دست به کار شدند و با تولید آثار هنری صدای اعتراضشان را به گوش جهانیان رساندند. در میان همه آن آثار، اجرای قطعه موسیقی «تلک قضیه» توسط گروه راک مصری کایروکی در اختتامیه یک جشنواره سینمایی سروصدای زیادی به پا کرد و با بازدید میلیونی در سرویسهای پخش استریم موسیقی و همینطور یوتیوب مواجه شد. مضمون اشعار در این ترانه بهگونهای بود که «سکوت» جامعه جهانی در قبال جنایات اسرائیل را نشانه میگرفت و حرف مفت دفاع از حقوق بشر در مجامع غربی-عربی را برنمیتابید.
اما هرچه از هفت اکتبر 2023 فاصله گرفتیم، سوژه فلسطین برای هنرمندان عرب -منهای آنها که به «مقاومت» ایمان دارند- بدل به یک موضوع حاشیهای شد و صدای خاص و ویژهای از سمت آنان به گوش نرسید. اگر کاریکاتورهای انقلابی امثال «مرام علی» و «کمال شرف» در ضدیت با خوی درنده دشمنان اسلام و انسایت را درنظر نگیریم، میتوان گفت اعراب با وجود نفوذ بسیار بالا در جوامع غربی و حضور چندصدمیلیونیشان در منطقه غرب آسیا قافیه را به همکاران غربیشان باختهاند و صدایی جز سکوت از آنها بلند نمیشود!