فرهیختگان: فغانی که بهعنوان یکی از بهترین داوران فوتبال جهان شناخته میشود به دلیل موفقیت حرفهای خود همواره در کانون توجه و تشویق جامعه ایران قرار داشته است. بااینحال، رفتارهایی که با او در داخل کشور شد از جمله حذف نامش از لیست داوران بینالمللی به بهانه سن بالا او را به سمت مهاجرت به استرالیا سوق داد. فغانی در شرایطی ایران را ترک کرد که هنوز میتوانست در بالاترین سطح داوری در کشور فعالیت کند. این خروج در زمینهچینی تصمیمهای بعدی او مؤثر بود که بعدها جنجالآفرین شدند.
البته این توضیح به معنای تأیید اقدام اخیر او در انتشار تصویر همراهی مطلق با ترامپ نیست و در مورد تصمیم به داوری زیر پرچم استرالیا جای این توضیح وجود دارد که فغانی 2 سال قبل از آنکه اجازه داوری با پرچم ایران از او سلب شود به استرالیا مهاجرت کرده بود و چه بسا بستر چنین تصمیمی را نیز مهیا کرده بود؛ اما به هرحال تا کنون از او تصاویر رادیکالی در تقابل با ایران منتشر نشده بود. در جریان حوادث سال 1401 که تیم ملی تحت فشارهای سیاسی و رسانهای شدید قرار داشت او از اظهارنظرهای صریح علیه کشور خودداری کرد و سعی داشت حرفهای عمل کند. همین عملکرد حرفهای فغانی در سالهای اخیر باعث شده بود تا پس از اعلام خبر سپرده شدن قضاوت فینال جامجهانی باشگاهها در آمریکا به او موجی از همراهی و تشویق برایش در داخل ایران شکل بگیرد.
سپردن بازی فینال به فغانی که سن زیادی دارد همزمان با خبر حضور ترامپ در مراسم اختتامیه این ابهام را به وجود آورد که چهبسا مسئولان برگزاری مسابقات در ادامه سناریو سیاسیسازی ورزش که همواره بهظاهر آن را تکذیب کردهاند برای یک شیطنت کوچک رسانهای نیز زمینهچینی کرده باشند. به همین دلیل هم توقع میرفت تا فغانی در همراهی با مردم کشورش پس از جنگ تحمیلی اخیر تا حد ممکن از بهانه دادن به جریان رسانهای غربی خودداری کند؛ اما او نهتنها در اینباره اقدامی نکرد؛ بلکه کاملاً معکوس گام برداشت.
او ابتدا درحالیکه بقیه تیم داوری خیلی خنثی روی صحنه اهدای جام حضور داشتند تصمیم گرفت همزمان با ترامپ دستش را به علامت «اوکی» بالا بیاورد و در ادامه هم 4 عکس نخست منتشرشده از مراسم اختتامیه در صفحه اینستاگرامش را به خوش و بش با رئیسجمهور آمریکا اختصاص داد. او حتی عکس لایک نشان دادن کنار ترامپ و تعظیم در برابر او را هم عامدانه منتشر کرد تا دیگر جای هیچ شک و شبههای باقی نماند که او نیز به طراحی یک سناریوی رسانهای بیمیل نبوده است.
در پروتکلهای فیفا، داوران در مراسم اهدای جوایز حضور دارند و ممکن است بهعنوان بخشی از تشریفات، از کنار مقامات یا چهرههای سیاسی عبور کنند. اگر فغانی تنها به این پروتکل عمل کرده بود و بهسادگی از کنار ترامپ عبور میکرد، شاید این اقدام کمتر موردتوجه قرار میگرفت. اما تصمیم او برای نشاندادن علامت «لایک» و سپس انتشار آلبومی از عکسهای تعامل با ترامپ شیطنتی واضح و بیتوجهی به جنایاتی محسوب میشود که آمریکا و اسرائیل طی 12 روز در ایران انجام دادند.
درسهایی برای انسجام ملی
ماجرای فغانی نمونهای روشن از این است که چگونه تصمیمهای فردی میتوانند تأثیرات گستردهای بر افکار عمومی و انسجام ملی داشته باشند. در شرایطی که ایران با چالشهای متعدد داخلی و خارجی روبهرو است، انتظار میرود که چهرههای شناختهشده، بهویژه آنهایی که در سطح بینالمللی فعالیت میکنند، با دقت بیشتری عمل کنند.
انسجام ملی نهتنها به سیاستگذاریهای کلان حاکمیت وابسته است، بلکه به رفتارهای مسئولانه افراد در جامعه نیز نیاز دارد. حفظ انسجام ملی نیازمند همکاری دوجانبه بین حاکمیت و جامعه است. حاکمیت باید با بازتعریف معیارهای همبستگی فضایی برای مشارکت همه بخشهای جامعه ایجاد کند و نخبگان و سلبریتیها نیز باید با درک مسئولیت اجتماعی خود، از اقداماتی که به احساسات ملی آسیب میزند، پرهیز کنند و به این درک برسند که انسجام ملی بهعنوان مهمترین عامل بازدارنده در مقابل تهاجم به کشور تنها با همکاری و درک متقابل بین همه بخشهای جامعه ممکن است.
چهرههای مشهور جامعه همچنین باید این نکته را درک کنند که اولاً بخش زیادی از ادراک ایجادشده از جامعه ایران در ذهن سیاستمداران سلطهجو جهان از طریق رصد مواضع آنها صورت گرفته و بخش زیادی از سناریوها برای تحتتأثیر قراردادن بدنه عمومی جامعه نیز به امید عبور از پل صفحات مجازی آنها طراحی میشود. در چنین فضایی یک سلبریتی تنها در مقابل نظر شخصی خود مسئولیت ندارد؛ بلکه باید در مورد آسیب کلانی که هر موضع او میتواند به کشور بزند پاسخگو بوده و دقت نظر به خرج دهد.