در چهار دهه گذشته، دانشگاه آزاد با اتکا به ظرفیتهای مردمی و بدون بهرهگیری از بودجه دولتی، نقشی بیبدیل در گسترش آموزش عالی، تربیت نیروی انسانی متخصص، تولید علم و توسعه فناوری در کشور ایفا کرده است. محمدعلی نادی، معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد، در گفتوگو با «فرهیختگان»، با اشاره به این نقشآفرینی، تأکید میکند که اگر دانشگاه آزاد را از منظومه علمی کشور حذف کنیم، ساختار فعلی آموزش عالی و رتبه علمی کشور دچار فروپاشی خواهد شد. او در این گفتوگو ضمن تشریح برنامههای این معاونت، بر هدفگذاری دانشگاه برای تربیت معلمان توانمند، توسعه مدارس الگوی سما، تقویت مهارتآموزی و ایجاد پیوند مؤثر میان علم و بازار کار تأکید کرد.
او در ابتدای سخنان خود با اشاره به اثرگذاری دانشگاه آزاد اسلامی در رشد علمی کشور در طول چهار دهه گذشته گفت: «از ابتدای تأسیس دانشگاه تا الان، دانشگاه آزاد با چند جریان در فرایند رشد علمی کشور مؤثر بوده است. دانشگاه آزاد بیشترین کمک را در حوزه دانشی، آموزش و تربیت نیروی انسانی برای کشور انجام داده و جریان دانشی تبلور یافته، متأثر از دانشگاه آزاد، در قالب نیروهای انسانی تربیتشده برای کشور خودش را نشان داده است.»
او افزود: «در درجه اول هدف این بود که نیروی انسانی مورد نیاز کشور تربیت شود. در درجه دوم، مانع از مهاجرت جمعیت جوان برای ادامه تحصیل شود، چراکه سیستم دانشگاهی دولتی پاسخگوی حجم متقاضیان نبود و توان لازم برای پوشش کامل این تقاضا را نداشت.»
او در ادامه اظهار کرد: «در بخش آموزش، از دهه دوم فعالیت دانشگاه آزاد، با افزایش رشتههای تحصیلات تکمیلی و رسیدن به مرحلهای از پختگی و بلوغ درک مسائل پژوهشی، دانشگاه توانست بخش بزرگی از معضلات کشور را در قالب طرحهای پژوهشی بروندانشگاهی و رسالههای دکتری پیگیری و حلوفصل کند.»
نادی تأکید کرد: «در دهه چهارم تأسیس، این روند به شکل پختهتری ادامه یافت و اکنون دانشگاه آزاد در قالب برنامههای علمی که تعریف کرده، به ارتباط با صنایع و سازمانها و چالشهای پیرامونی کشور ورود کرده و با بررسیهای آمایشی در استانها و شهرهای مختلف، برنامههای علمی منطقهمحور را دنبال میکند.»
او با اشاره به دو نوع خروجی پژوهشی دانشگاه گفت: «نخست، دانش کاربردی که پاسخگوی نیازهای داخلی کشور است و دوم، دانش مرزشکن که در سطح بینالمللی تولید میشود. دانشگاه آزاد در نظام رتبهبندی پژوهشگران در سالهای اخیر عملکرد قابل توجهی داشته و بخش زیادی از محققان طراز اول کشور، که در میان یک درصد و دو درصد دانشمندان برتر جهانی هستند، متعلق به این دانشگاهاند.»
معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد خاطرنشان کرد: «اگر بخواهیم دانشگاه آزاد و تولیدات علمی آن را از جریان علمی کشور حذف کنیم، وضعیت کنونی علمی کشور، آنگونه که هست، نخواهد بود. جامعه دانشگاهی که بیش از ۴۰ درصد جریان دانشجویی کشور را در اختیار دارد، قطعاً در حوزه تولید دانش نیز نقشی کلیدی دارد و حذف این اثرگذاری، بر رتبهبندی علمی کشور در سطح منطقه و جهان تأثیر منفی خواهد داشت.»
نادی ادامه داد: «نکته مهم دیگر مرجعیت علم و تولید دانش بنیادی در دانشگاه آزاد است. امروزه، دانشگاه آزاد در دهه چهارم فعالیتش، دانشی را تولید میکند که منجر به استنادات بینالمللی و کارهای علمی محققان دانشگاه شده، در تولید محصولات فناورانه جدید نقش دارد و مبنای بسیاری از نوآوریهاست. برخی از این اقدامات از یک دهه قبل آغاز شدهاند؛ مثلاً در حوزه بذر، فناوریهایی داریم که تنها در چند کشور جهان وجود دارد.» معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: «این پیشرفتها هم در علوم انسانی هم در فنیومهندسی و هم در حوزه پزشکی دیده میشوند.»
او با اشاره به تفاوتهای ساختاری دانشگاه آزاد با دانشگاههای دولتی گفت: «در کنار این سطح از تأثیرگذاری، باید توجه داشت که دانشگاه آزاد از هیچ بودجه دولتی برخوردار نیست. یعنی هیچکدام از منابع یا امکاناتی که در اختیار دانشگاههای دولتی قرار میگیرد، به دانشگاه آزاد تعلق نمیگیرد. هدف کلان دانشگاه آزاد در حوزه دانش، پیشرفت علمی کشور، توسعه کسبوکار و بهبود وضعیت مردم است. ما دانشگاهی اجتماعی هستیم که برای ارتقای وضعیت اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، تربیتی و فناورانه جامعه فعالیت میکنیم. دانشی که در دانشگاه آزاد تولید میشود، چه کاربردی و چه توسعهای، با این نگاه اجتماعی صورت میگیرد.»
نادی درباره اقدامات و برنامههای معاونت علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد نیز گفت: «ما از ابتدا چند جریان اصلی را پیگیری کردهایم. یکی از مهمترین اقدامات ما الگوسازی برای نظام تعلیم و تربیت کشور است. دانش تعلیموتربیت را وارد زیستبوم زنجیره تربیتی خود کردهایم و آن را پشتوانه مدارس سما قرار دادهایم تا الگوها، نظریهها و مدلهای تربیتی منطقی را شناسایی، تولید، خلق و مستندسازی کنیم و در اختیار نظام آموزش و پرورش کشور قرار دهیم.»
او افزود: «هدف دوم ما در این حوزه، تثبیت و تکمیل مدل عرصه و پایه، کادرسازی است. بهگونهای که کادر تربیتشده هم از نظر دانش حرفهای، هم توانایی اجرایی و هم هنرهای معلمی، آمادگی کامل برای تربیت نسل آینده را داشته باشند. ما بهدنبال تربیت معلمانی هستیم که بتوانند نسل آینده را تربیت کنند، نه صرفاً آموزشدیدگانی که مطالب گذشته را منتقل کنند.»
نادی درباره اقدامات این معاونت در حوزه مهارتی نیز گفت: «از حدود یک سال پیش طراحی دانشکدههای توسعه فناوری و کارآفرینی را آغاز کردهایم. در واقع دانشکدههای مهارت و کارآفرینی را به دانشکدههای توسعه فناوری و کارآفرینی تغییر ماهیت دادهایم. هدف کلی ما، آموزش فناوری و مهارتهایی است که منجر به توسعه فرصتهای شغلی و جریانهای کارآفرینانه فردی، گروهی و اجتماعی شوند.»
او اضافه کرد: «سال تحصیلی جدید را با همین هدف آغاز کردهایم. چون دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی در برخی استانها به مرحله بلوغ رسیده، تمرکز ما بر راهاندازی دانشکدههای فناوری و کارآفرینی است که طراحی و دستورالعمل آن تهیه شده و مصوبه اولیهاش نیز صادر شده است.»
معاون علوم تربیتی و مهارتی دانشگاه آزاد در بخش دیگری از سخنان خود درباره مدارس الگوی سما گفت: «توسعه مدارس الگویی با ویژگیهای خاص تربیتی نیز از دیگر اهداف ما در سال جدید است. این مدارس صرفاً بر کنکور و موفقیت تحصیلی متمرکز نیستند، بلکه بر تربیت انسان برای زیست آینده تمرکز دارند. تاکنون حدود ۱۰۰ مدرسه برای این طرح انتخاب شدهاند؛ در ۲۵ درصد از آنها الگو بهطور کامل تحقق یافته، در ۲۵ درصد دیگر در حال اجراست و ۵۰ درصد باقیمانده نیز پیرو هستند. در سال تحصیلی پیشرو، پذیرش در دوره متوسطه دوم مدارس سما بر اساس آزمون صلاحیتسنجی انجام خواهد شد. هدف ما افزایش کیفیت آموزشی و گزینش بر مبنای شایستگی دانشآموزان است.»
او همچنین گفت: «طراحی متفاوت مسابقات قرآنی، پاسداشت زبان فارسی و برگزاری همایشهای تربیتی نیز در دستور کار قرار دارد. برخی از این همایشها مانند نمونه برگزارشده در اصفهان با محوریت کاربست فناوری نوین در تدریس، آغاز شدهاند و تا پایان سال ادامه خواهند داشت.»
نادی در پایان با اشاره به اقدامات معاونت در حوزه توانمندسازی گفت: «همکاری نزدیک مرکز توسعه فکری و توانمندسازی با دانشکدههای فناوری و کارآفرینی منجر به برگزاری دورههای MBA و DBA و متناسب با بوم استانها خواهد شد. هدف این دورهها، ارتقای فضای کسبوکار و افزایش تأثیرگذاری دانشگاه بر جریان تولید در کشور است.»
در چهلوسومین سالروز تاسیس دانشگاه آزاد چه گذشت؟
پرونده ویژه فرهیختگان به مناسبت چهل و سومین سال تاسیس دانشگاه آزاد را در پرونده ویژه امروز «فرهیختگان» بخوانید
دکتر طهرانچی در مراسم چهل و سومین سالروز تاسیس دانشگاه آزاد اسلامی: دانشگاه آزاد در خدمت منافع ملی است
در چهل و سومین سالروز «تاسیس دانشگاه آزاد» اتفاق افتاد؛ رئیسجمهور میهمان دستاوردهای علمی دانشگاه آزاد
به مناسبت سالروز تاسیس دانشگاه منتشر شد؛ روایتی از حضور پزشکیان در دانشگاه آزاد