سام آلتمن بودن هم عالمی دارد. از زمان راه‌اندازی ChatGPT در نوامبر سال 2022، رئیس شرکت OpenAI و خالق این نرم‌افزار هوش مصنوعی به یک سوپراستار جهانی تبدیل شد و حالا دیگر کم‌تر کسی است که او را نشناسد. نرم‌افزاری که امروز عصای دست جوان‌ها شده و هر سؤال کوچک و بزرگی که به دستشان می‌رسد از آن می‌پرسند و جواب می‌گیرند. به‌عبارتی در این دوره و زمانه، با وجود هوش مصنوعی دیگر هیچ سؤالی نیست که بی‌پاسخ بماند. او هم محبوب دل‌های یقه آهارزده‌های داووس و هم ژولیدگان آرمان‌شهر فناوری یعنی سیلیکون‌ولی است. او با همه قشری معاشرت می‌کند؛ از خواننده‌های مطرح گرفته تا دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به‌گونه‌ای که حتی در سفر اخیر ترامپ به عربستان هم او را همراهی می‌کرد. همین تفاوت در نوع معاشرت‌ها و رفتارهای اوست که از آلتمن یک فرد متفاوت ساخته و باعث شده اقشار متعددی به او و کارهایی که در حوزه فناوری انجام می‌دهد، اعتماد کنند. 

پدر ChatGPT چگونه درآمدزایی می‌کند؟ 
شرکت OpenAI در سال 2015 توسط گروهی از نوابغ عرصه فناوری ازجمله سام آلتمن و ایلان ماسک با مأموریت بلندپروازنه تضمین منفعت هوش مصنوعی برای تمام بشریت تأسیس شد. در ابتدا این شرکت یک سازمان غیرانتفاعی بود اما در سال 2019، با اتخاذ مدل «سود محدود» برای جذب سرمایه‌گذاری‌های لازم برای پژوهش‌های هوش مصنوعی در مقیاس بزرگ، مسیر خود را تغییر داد. این دگرگونی، فصل جدیدی را در تاریخ این شرکت رقم زد و توسعه هوش مصنوعی پیشرفته را با استراتژی‌های تجاری برای حفظ عملیات و تأمین مالی پروژه‌های پیشگامانه ترکیب کرد.
 OpenAI برای حفظ اهداف بلندپروازانه خود، به چند جریان درآمدی متکی است. خدمات اشتراکی، ستون اصلی‌اند و محصولاتی مانند ChatGPT هم در سطوح رایگان و هم در سطوح پولی ارائه می‌شوند. اشتراک ویژه ChatGPT Plus ویژگی‌های بهبودیافته، زمان پاسخ سریع‌تر و دسترسی اولویت‌دار به‌روزرسانی‌های جدید را ارائه داده و طیف وسیعی از کاربران از افراد گرفته تا شرکت‌ها را پوشش می‌دهد. یکی دیگر از منابع قابل‌توجه قراردادهای صدور مجوز است. شرکت‌های مختلف در صنایع متعدد، مدهای این شرکت ازجمله GPT و Codex را برای بهبود برنامه‌های خود ادغام می‌کنند. این مشارکت‌ها OpenAI را قادر می‌سازد تا از نوآوری‌های خود کسب درآمد و درعین‌حال به کسب‌وکارها نیز کمک کند از هوش مصنوعی برای ساده‌سازی فرایندها و بهبود تجربیات کاربران استفاده کنند. 

پیشگامی OpenAI از ۲ غول فناوری دنیا
با موفقیتی که مدیر این غول فناوری در قالب شرکتی با درآمد 300 میلیارددلاری کسب کرده، در دور بعدی سرمایه‌گذاری عظیم استارتاپی خود می‌تواند دو غول فناوری دنیا یعنی SpaceX و «بایت دنس» را پشت سر بگذارد. این شرکت با این سرمایه‌گذاری بزرگ می‌تواند به باارزش‌ترین شرکت دنیا تبدیل شود. این شرکت مدعی است که از چت‌بات خود میلیاردها دلار درآمد کسب می‌کند و انتظار دارد در سال‌های آینده درآمد بیشتری هم کسب کند. این نابغه هوش مصنوعی به‌تازگی در مصاحبه‌ای که با «فایننشال تایمز» داشته، عنوان کرده شغلی که امروز دارد، شاید بی‌تردید جالب‌ترین و مهم‌ترین شغل تاریخ باشد. «سارا فرایر» بودن هم خیلی جالب نیست. او که از سال 2024 به‌عنوان مدیر مالی OpenAI مشغول به کار شده، به‌عنوان یک زن ایرلندی دو وظیفه اصلی در این شرکت بر عهده دارد؛ یکی از این وظیفه‌ها اطمینان از این موضوع است که درآمد شرکت افزوده شود. وظیفه دوم هم این است که سرمایه‌گذاران را متقاعد کند در میلیاردها دلار سرمایه این شرکت که برای آموزش و اجرای مدل‌های هوش مصنوعی هوشمندتر مشارکت کنند. البته گاهی به سود «فرایر» تمام می‌شود، به‌طوری‌که به نظر می‌رسد آن دسته از پولدارانی که درگیر جنون هوش مصنوعی شده‌اند، زیاد به متقاعد کردن هم نیاز ندارند و خودخواسته به سمت مشارکت با این شرکت جلب می‌شوند و حتی به پیشنهاد خودشان روی OpenAI سرمایه‌گذاری هم می‌کنند.
 «سافت بانک» به‌عنوان قلک فناوری ژاپن در سیزدهم می2025، اعلام کرد 30 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری آن در این شرکت تحت‌تأثیر تصمیم اخیر OpenAI مبنی بر خلاص‌شدن از ساختار حاکمیتی عجیب آن قرار نگرفته است. یک هیئت غیرانتفاعی کنترل بازوی انتفاعی آن را در دست خواهد گرفت. این مسئله از آنجایی خوب به نظر می‌رسد که همراهی با جریان اشتیاق سرمایه‌گذاران، به مدیرمالی زمان بیشتری برای رسیدگی به سایر مسئولیت‌هایش می‌دهد. زمانی هم که وقت ترسیم مسیری برای سودآوری از راه می‌رسد، مدیر دانشگاه آکسفورد در خلاف جهت حرکت می‌کند. 

هیچ‌چیز جلودار OpenAI نمی‌شود
دیپ‌سیک تازه‌وارد همچنین کدهای مدل خود را کاملاً به طور رایگان در دسترس کاربران و همه قرار داد و با این کار موانع ورود برای تبدیل شدن به مدلی پیشرفته را به حداقل رساند. این اقدام دیپ‌سیک، مزیت رقابتی OpenAI را در حوزه فناوری‌های نوظهور ویران کرد که به لطف دسترسی به قدرت محاسباتی عظیم شریک قدرتمند خود یعنی مایکروسافت به آن دست پیدا کرده بود. این کار همچنین توانایی این شرکت را برای افزایش مداوم قیمت‌ها به‌منظور استفاده از مدل‌هایی محدود می‌کند که تا 200 دلار در ماه به ازای هر مجوز قیمت دارند. البته رقابت، نیروی حیاتی برای رشد فناوری است. آنچه مسلم است، هیچ‌چیز نمی‌تواند OpenAI را حتی با اتخاذ برخی ایده‌های دیپ‌سیک از ساخت مدل‌هایی کارآمدتر بازدارد. مشکل اینجاست که اقتصاد کشورها نیز به شیوه‌های بنیادی‌تری در حال تغییروتحولند. 

سالانه 4 دلار هزینه اجرای GPT-4 می‌شود
مدل 03 «دیپ‌سیک» و GPT-4 متعلق به OpenAI را با یکدیگر مقایسه کنید، مدلی که ChatGPT را در سال 2023 قدرتمند کرد و نیز مصرف انرژی را بخش اعظم هزینه‌ها در نظر بگیرید. OpenAI در مورد عدد و رقم درآمدی خود بسیار محتاط عمل می‌کند. اما طبق برآوردهای انجام شده و طبق میزان ترافیک فعلی OpenAI، به‌ازای هر یک‌دلاری که این شرکت صرف آموزش می‌کند، سالانه 4 دلار صرف اجرای مدل GPT-4 می‌شود. برای مدل 03 که استدلال آن بسته به قدرت محاسباتی بیشتر در مرحله تداخل پس از آموزش است، این نسبت می‌تواند بیشتر از یک به 100 برسد. در این میان طبق اسناد، تقریباً 10 میلیون کاربر ChatGPT ماهیانه 20 دلار به این شرکت پرداخت می‌کنند و این غول فناوری انتظار دارد این قیمت طی پنج سال آینده به 44 دلار افزایش یابد که طبیعتا درآمد شرکت را چندبرابر خواهد کرد. 

پیش‌بینی افزایش سه‌برابری درآمد OpenAI در 2025
بررسی‌های اسناد مالی این شرکت نشان می‌دهد که درآمد ماهیانه OpenAI در آگوست 2024 حدود 300 میلیون دلار بوده که از ابتدای سال 2023 حدود 1700 درصد رشد داشته است. هزینه‌های عملیاتی سرسام‌آور، می‌تواند تشریح‌کننده ضررهای چشمگیر OpenAI باشد. به‌رغم سه‌برابر شدن فروش این شرکت و رسیدن به رقم سه‌میلیارد و 700 میلیون دلاری در سال 2024، این شرکت همچنین پس از پرداخت هزینه‌های مربوط به اداره خدمات خود و سایر هزینه‌ها شامل حقوق کارمندان و اجاره دفتر قریب به پنج‌میلیارد دلار هم ضرر مالی داشته است که از این میزان، جبران خسارت مبتنی بر سهام را باید کسر کرد. با این اوصاف انتظار می‌رود درآمد این غول فناوری در سال جاری بار دیگر سه برابر شده و به چیزی بالغ بر 13 میلیارد دلار برسد و نیز هزینه‌های استنتاج مدل‌ها نیز با نرخ مشابهی رشد خواهد کرد به‌طوری‌که به رقم 6 میلیارد دلار می‌رسد. 
این شرکت اسناد مربوط به یک دور سرمایه‌گذاری به همراه سرمایه‌گذاران بالقوه را به گردش درآورده است که می‌تواند هفت میلیارد دلار برای آن آورده مالی به همراه داشته باشد و ارزش شرکت را تا 150 میلیارد دلار برساند که یکی از بالاترین ارزش‌های ثبت شده برای یک شرکت فناوری خصوصی محسوب می‌شود. ساختار هزینه متغیر نیز قیمت‌گذاری محصولات و برنامه‌ریزی بودجه را برای شرکت دشوار کرده است.
 یک هزینه اشتراک ثابت که در عصر GPT-4 منطقی به نظر می‌رسد، برای مدل 03 «دیپ‌سیک» غیرمنطقی است. شما می‌توانید حق اشتراک را برای نسخه‌های قدیمی‌تر و پیش پاافتاده‌تر حفظ و نیز هزینه استفاده مناسب را نیز برای استنتاج- استدلال‌های سنگین با مدل‌های هوش مصنوعی اضافه کنید. اما آنچه در این بین مطرح می‌شود، این است که چند نفر برای بهره‌مندی از یک فناوری منسوخ شده هزینه پرداخت خواهند کرد؟ و این که چه مدت زمانی طول می‌کشد تا مدل بعدی منجر به تجدیدنظر کامل درباره این مدل شود؟ 

پیش‌بینی درآمد 129 میلیارددلاری تا چهارسال آینده
هرگونه پیش‌بینی درآمدی و هزینه در چندماه پیش رو، فرضیاتی قهرمانانه محسوب می‌شود. گمانه‌زنی‌ها حکایت از آن دارد که ممکن است در آینده‌ای نزدیک پیش‌بینی‌هایی نسبت به فروش 125 میلیارددلاری و رقم 12 میلیارددلاری در جریان نقدینگی OpenAI در سال 2029 مطرح شود؛ نه به این دلیل که این پیش‌بینی‌ها خیلی خوش‌بینانه است، بلکه بیشتر تظاهر به ‌یقین می‌کند. با فرض اینکه درآمد این شرکت در چهار سال آینده به 129 میلیارد دلار برسد، این درآمد تقریباً با فروش سالانه فعلی نستله یا تارگت برابری خواهد کرد. همین امر در مورد درآمد 300 میلیارددلاری آن نیز صدق می‌کند؛ این مبلغ در مقایسه با استانداردهای استارتاپی بسیار ناچیز به نظر می‌رسد اما در قیاس با یک هزار و 400 میلیارد دلار ارزش سهامی که مایکروسافت از زمان همکاری با OpenAI در اواخر سال 2022 ایجاد کرد، هم ناچیز محسوب می‌شود.
 این شکاف کار را برای «فرایر» برای کسب سرمایه بیشتر تسهیل می‌کند. با این حال این موضوع عدم قطعیت در مورد ارزش واقعی شرکت او و مقیاس چالش حسابداری او را نیز برجسته می‌کند. در آگوست 2024، درآمد OpenAI نسبت به سال 2023 بیش از سه‌برابر شد و حدود 350 میلیون نفر تا ژوئن 2024 در مقایسه با 100 میلیون نفر کاربر در ماه مارس آن سال، از خدمات این شرکت بهره‌مند می‌شدند. شواهد نشان می‌دهد پس از اینکه ChatGPT به کاربران خود اجازه داد بدون ایجاد حساب کاربری یا ورود به سیستم از این سرویس استفاده کنند، تعداد کاربران این نرم‌افزار رشد چشمگیری پیدا کرد. اما در این میان، OpenAI نیز مانند بسیاری از استارتاپ‌های فناوری برجسته در دهه‌های اخیر تلاش کرده هزینه‌های خود را کنترل کند. بزرگ‌ترین هزینه آن، قدرت محاسباتی است که اتفاقاً اصلی‌ترین سرمایه‌گذار این غول فناوری به شمار می‌رود. مایکروسافت بیش از 13 میلیارد دلار به این شرکت تزریق کرده اما OpenAI بخش زیادی از این سرمایه را صرف سیستم‌های محاسبات ابری مایکروسافت می‌کند که میزبان محصولات این شرکتند.
 OpenAI همچنین ساختارهای معاملاتی غیرمعمولی را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهد. به‌عنوان‌مثال شرکت «ترایو کپیتال» 750 میلیون دلار در یکی از دورهای تأمین مالی OpenAI سرمایه‌گذاری کرده است. این شرکت علاوه بر سرمایه‌گذاری پول خود، از یک ابزار مالی با هدفی ویژه برای جمع‌آوری 450 میلیون دلار مازاد از سایر سرمایه‌گذاران استفاده می‌کند. این شرکت سرمایه‌گذار که به‌عنوان سرمایه‌گذار اصلی این معامله محسوب می‌شود، یک مزیت غیرمعمول نیز دارد و آن، گزینه سرمایه‌گذاری تا سقف یک میلیارد دلار بیشتر در OpenAI با همان ارزش 150 میلیارددلاری تا سال 2025 است. با توجه به‌سرعت افزایش ارزش OpenAI به 150 میلیارد دلار که نسبت به 30 میلیارد دلار در سال 2023 افزایش یافته است، این امر می‌تواند برای شرکت «ترایو کپیتال» هم بسیار سودآور باشد. 

گزارش کامل را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.