«اثر شلیک بر مذاکرات»؛ تیتر روز گذشته روزنامه هممیهن است که موجی از انتقاد و جنجال را در فضای مجازی به راه انداخت. تیتر به نحوی انتخاب شده که گویی موشک یمنی، نه فرودگاه بنگوریون، بلکه میز مذاکرات را هدف قرار داده است. اسرائیل، یکهتازه تنشآفرینی و دردسرسازی در منطقه، این روزها در مقابله با یمنیها، شکستهای پیدرپی را تجربه میکند. حمله یمن به تلآویو این شکست را ثابت کرد و حالا محاصره حریم هوایی اسرائیل نشان از تنگتر شدن حلقه مبارزه یمنیها با اسرائیل دارد.
در این بین واکنشهایی در داخل کشور به این حمله و اثرات آن رخ داد، جریانی که به نظر میرسد هنوز دچار ذوقزدگی افراطی برای مذاکره با آمریکاست، این حمله و اثرات آن را به پرونده مذاکرات ایران و آمریکا گره زده و به گونهای موضع گرفته که گویی این حمله میتواند روی مذاکرات ایران با آمریکا اثر منفی بگذارد. فارغ از آنکه دو موضوع مورد اشاره ارتباطی با یکدیگر ندارند و حمله یمن در قالب مبارزه با اسرائیل طبق روال یک سال گذشته صورت گرفته و ایران هم نقشی در آن نداشته، اما آنچه در اظهارنظرهای این جریان فکری عجیب به نظر میرسد، این است که روزنامه هممیهن، در حالی این اقدام را مقدمهای برای سوزاندن میز مذاکره میداند که گویی سهمی برای طرف دیگر مذاکره در سوزاندن میز مذاکره قائل نیست، درحالیکه آمریکا در مدت مذاکرات علاوه بر اعمال تحریم علیه ایران، صراحتاً از آزاد گذاشتن اسرائیل برای خرابکاری با ایران گفته و مقامات مسئول آمریکا هم در اظهارنظرهای متناقض اعلام کردهاند تعطیلی برنامه هستهای ایران را دنبال میکنند.
هر اقدام موازنهساز که مذاکره را به باد نمیدهد
تصور اینکه حمله یمن به فرودگاه، میز مذاکره را میسوزاند، در سایه نادیدهانگاری مجموع تهدیدهای آمریکا و اسرائیل علیه ایران و اثر آن بر مذاکرات، صورت میگیرد. آمریکا همزمان با شروع مذاکرات تاکنون دوبار تحریمهای تازه علیه ایران اعمال کرد. در آخرین مورد، ترامپ ساعاتی قبل از اعلام تعویق مذاکرات ایران، در پیامی در شبکه اجتماعیاش، کشورهایی که از ایران نفت میخرند را تهدید کرد و نوشت: «هرکشور یا شخصی که هرمیزان نفت یا محصولات پتروشیمی از ایران خریداری کند، فوراً مشمول تحریمهای ثانویه خواهد شد و بههیچوجه و هیچشکلی نمیتواند با ایالات متحده تجارت کند.» از آن طرف مقامات آمریکایی صراحتاً ایده تعطیل کردن فعالیت هستهای ایران را دنبال میکنند.
روبیو، وزیر خارجه آمریکا صراحتاً گفت: «ایران اگر خواهان نیروگاه هستهای برای تولید برق است، میتواند راکتور بسازد و برای سوخت آن اورانیوم غنیشده از خارج وارد کند.» از آن طرف رئیسجمهور آمریکا در اظهارنظر رسانهای در مورد احتمال حمله به ایران میگوید اگر نتانیاهو وارد جنگ با ایران شود، جلوی او را نمیگیرد و پس از آن نتانیاهو صراحتاً در صحبتهای خود ایران را تهدید به هدف قرار دادن تأسیسات هستهای میکند. در این موقعیت که رئیسجمهور آمریکا با تمام ابزارهای تهدید مقابل ایران قرار گرفته، تکرار دوباره خطای سادهسازی است اگر تصور کنیم اتفاقاتی مثل فرودگاه بنگوریون میتوانند مذاکرات را بههم بزنند. نمیتوان هراقدام موازنهساز در منطقه را که جلوی تضعیف محور مقاومت و همچنین ایران که یکی از حامیان اصلی آن است را میگیرد، تهدیدی علیه مذاکرات دانست.
همانطور که تصور اینکه شعار نوشتن روی موشکها میتواند مذاکرات با آمریکا را بههم بزند، نگاهی کوتهبینانه و از موضع ضعف است، ادعای اینکه حمله یمن به اسرائیل میتواند میز مذاکره با ایران را هوا کند هم تحلیلی از موضع ضعف است. در شرایطی که غربیها از تمام ابزارهای تهدید همزمان با ادامه مذاکره با ایران استفاده میکنند، شاید تحلیل دقیقتر آن باشد که نوک پیکان حمله را متوجه طرف آمریکایی بدانیم که با اعمال فشار و تهدید به حمله جنگی، زمینه بههم زدن مذاکرات را فراهم میکند. در این موقعیت، حمایت ایران از اقداماتی که مقاومت را در منطقه تقویت میکند، حتی میتواند به ایران در مذاکره دست برتر را بدهد و اجازه زیادهخواهی به طرف آمریکایی ندهد.