شاگردان امیر قلعه‌نویی در سومین مرحله مقدماتی جام‌جهانی 2026، فارغ از نقاط ضعف دفاعی‌شان که بارها در رسانه‌های مختلف مورد نقد قرار گرفته، دارای یک توانمندی جذاب نیز بوده‌اند. تیم ملی ایران در 8 دیدار گذشته‌اش در مسیر صعود به بیست‌وسومین دوره جام‌جهانی موفق شده 16 مرتبه دروازه رقبا را فرو بریزد و به نظر می‌رسد اگر مشکلات دفاعی یوزها حل شود، ایران می‌تواند در جام‌جهانی پیش‌رو به توفیقاتی برسد که در حضورهای گذشته‌اش تجربه نکرده است.

تیم ملی کشورمان در حالی پیش از برگزاری دیدارش مقابل قطر و کره شمالی 16 گل به ثمر رسانده که در پایان مقدماتی جام‌های جهانی 2014، 2018 و 2022 به ترتیب در مقابل تعداد گل‌های زده‌اش اعداد 8، 10 و 15 نوشته شده بود. براساس آمارها، خط آتش ایران با حضور مهره‌هایی مثل طارمی، آزمون، محبی، قایدی و چند مهره دیگر روزهایی را از سرگذرانده که فوتبال‌دوستان کمتر نظیر آن را در عملکرد تیم ملی کشورشان دیده‌اند. در ادامه به بررسی آمار خطوط حمله تیم ایران در ادوار گذشته انتخابی جام‌جهانی می‌پردازیم.

  8 گل برای کاهش عمق فاجعه
تیم ایران جام‌جهانی‌های 1982، 1986 و 1990 را به دلایل مختلف از دست داد و خیلی امیدوار بود مقدماتی جام‌جهانی 1994 را به پشتوانه ستارگان جوانی مثل علی دایی و مهره‌های باتجربه‌ای مثل مرفاوی، درخشان و نامجومطلق با موفقیت پایان برساند، اما این اتفاق رخ نداد. تیم تحت هدایت پروین در مسیر کسب بلیت حضور در آمریکا با تیم‌های کره جنوبی، ژاپن، عراق، کره شمالی و عربستان سعودی دیدار کرد و مجموعاً 8 گل به ثمر رساند. اما زور درخشش دایی به مشکلات دفاعی و واکنش‌های ضعیف غلامپور درون دروازه تیم ملی نرسید و ایران با وجود 3 مرتبه فرو ریختن دروازه عربستان و به ثمر رساندن 2 گل به هرکدام از تیم‌های ژاپن و کره شمالی، نتیجه‌ای بهتر از کسب 2 برد و 3 شکست به دست نیاورد.

  گلزن‌های پرنوسان
تیم ایران در گروه A مرحله دوم مقدماتی جام‌جهانی 1998 با به ثمر رساندن 13 گل، خط حمله جذاب‌تری نسبت به دیگر تیم‌ها داشت. شاگردان مایلی‌کهن 2 مرتبه در این مرحله موفق شدند به تیم چین 4 گل بزنند و دروازه قطری‌ها را 3 مرتبه گشودند. ایرانی‌ها در 3 دیدار پایانی خود در دور گروهی نتوانستند توپ را از خط دروازه عربستان، کویت و قطر عبور دهند و به دلیل ضعف‌های دفاعی به سختی و معجزه‌وار راهی جام‌جهانی 1998 شدند. تیم کشورمان در روزهای نشستن والدیر ویرا روی نیمکتش برابر ژاپن و استرالیا نیز ثابت کرد قدرت خوبی در خط حمله دارد و آمارش در مراحل پایانی شانزدهمین دوره جام‌جهانی، حضور در 11 دیدار و 18 مرتبه گلزنی بود.

  انتقام‌گیری‌های تلخ
شاگردان میرسلاو بلاژویچ در مسیر صعود به جام‌جهانی 2002 شاید به اندازه هم‌گروهی‌شان یعنی عربستان گل به ثمر نرساندند، ولی درمجموع در دیدار رفت و برگشت مقابل سعودی‌ها 4 مرتبه دروازه مهم‌ترین رقیب آن سال‌هایشان را فرو ریختند و با 2 مرتبه برد 2 بر یک روبه‌روی عراق، انتقام ناکامی‌هایشان را از همسایه غربی گرفتند. تیم ملی ایران کارش را در مرحله دوم جام‌جهانی با 10 گل زده به پایان رساند و در ادامه مسیر برابر امارات به پیروزی‌های 3 و یک گله رسید. در پلی‌آف برگزار شده میان نماینده آسیا و اروپا در دوبلین، خط دفاعی ایرلند پرستاره را تحت فشار قرار داد، ولی درنهایت به جام‌جهانی صعود نکرد.

  صعود به پشتوانۀ درخشش مدافعان
شاگردان برانکو ایوانکوویچ در مرحله سوم مقدماتی جام‌جهانی 2006 با 7 گل زده، آمار ضعیف‌تری نسبت به ژاپن با 9 گل زده داشتند، ولی دستاوردشان پیروزی ارزشمند 2 بر یک در ورزشگاه آزادی مقابل سامورایی‌ها و برد قابل تقدیر دوگله مقابل کره شمالی در پیونگ‌یانگ بود. نکته نگران‌کننده در عملکرد تیم ملی نقش پررنگ مدافعانی مثل رضایی و نصرتی در امر گلزنی و افول مهاجمانی مثل دایی و هاشمیان بود که عدم توجه به این نقیصه باعث رقم خوردن اتفاقات تلخ در جام‌جهانی 2006 شد.

  روزهایی که تیم ملی مهاجم گلزن نداشت
یوزهای ایران در مرحله چهارم مقدماتی جام‌جهانی 2010 فقط در دیدار رفت مقابل کره شمالی که میزبانی‌اش برعهده ورزشگاه آزادی بود موفق شدند به پشتوانه درخشش مهدوی‌کیا و نکونام 2 گل به ثمر برسانند و اکثراً به سختی گل می‌زدند. دستپخت مشترک دایی و قطبی رقابت‌ها را با 8 گل زده به پایان رساند و به خاطر فقر مهاجم گلزن به هافبک‌هایی مثل نکونام، شجاعی و کریم باقری تکیه کرده بود که این نفرات نیز نتوانستند زمینه حضور فوتبال کشورمان در آفریقای جنوبی را فراهم کنند.

  تحول آمار گلزنی با حضور گوچی
تیم ملی تحت هدایت کارلوس کی‌روش نیز در مقدماتی جام‌جهانی 2014 دچار مشکل جدی در خط آتش خود بود و مهاجمانی مثل محمد قاضی و کریم انصاری‌فرد زهر لازم را برای رقم زدن اتفاقات شیرین نداشتند. اما بعد از حضور رضا قوچان‌نژاد در تیم ملی، شرایط کمی بهتر شد و شاگردان سرمربی پرتغالی با بردهای ارزشمند یک بر صفر مقابل قطر و کره جنوبی و پیروزی 4 گله مقابل لبنان به بیستمین دوره جام‌جهانی راه یافتند. یوزها در چهارمین دور مقدماتی 8 گل به ثمر رساندند و به نظر می‌رسد دلیل حضورشان در جام‌جهانی، آمار قابل قبول دفاعی و 6 کلین‌شیت آنها بود.

  بهبود شرایط هجومی با حضور 2 ستاره
تیم ایران در مقدماتی جام‌جهانی 2018 برخلاف دوره‌های گذشته از حضور مهاجمان آماده و تأثیرگذاری مثل طارمی و آزمون سود می‌برد و همین موضوع باعث شد شاگردان کی‌روش توازن مناسبی در بخش هجومی و دفاعی داشته باشند. فوتبالیست‌های ملی کشورمان به جز 2 مرتبه فرو ریختن دروازه‌شان در 10 دیدار، موفق شدند 10 بار نیز دروازه رقبا را فتح کنند و پیروزی‌های ارزشمند 2 بر صفر مقابل قطر و ازبکستان در کارنامه‌شان ثبت شد.

  مهاجمان پخته، آسیا را آزار دادند
بعد از جدایی کارلوس کی‌روش، فلسفه و استراتژی‌های سرمربی سابق رئال مادرید در تیم ملی کمرنگ شد و شاگردان دراگان اسکوچیچ با آمار دفاعی 4 گل خورده و به ثمر رساندن 15 گل جواز حضور در جام‌جهانی 2022 را کسب کردند. البته نباید فراموش کرد بلوغ فنی نفراتی مثل طارمی، آزمون، جهانبخش و قلی‌زاده نیز در بالا رفتن آمار گل‌های زده ایرانی‌ها مؤثر بود و نمی‌توان تمام اتفاقات مثبت هجومی را در حساب اسکوچیچ یادداشت کرد. شاگردان سرمربی کروات در این مسیر به پیروزی‌های سه‌گله مقابل عراق و سوریه رسیدند و فقط در دیدار برگشت مقابل کره جنوبی در امر گلزنی ناکام ماندند.