توافق آتش‌بس 60 روزه میان مقاومت لبنان و رژیم اشغالگر صهیونیست درحالی در 8 بهمن ماه امسال به پایان می‌رسد که تاکنون بیش از 1000 مورد نقض آتش‌بس در جنوب لبنان از سوی ارتش اشغالگر ثبت شده است. این حملات با خواست دولت لبنان برای خویشتنداری نیرو‌های حزب‌الله عمدتاً پاسخی دریافت نمی‌کند. رصدکنندگان اخبار لبنان و کارشناسان نظامی با افزایش این موارد تخلف و تحرکات اشغال‌گرایانه در جنوب لبنان و مناطقی مانند عدیسه و کفرکلا، این توافق آتش‌بس را بیش از پیش شکننده می‌بینند. در این میان سکوت معنادار آمریکا به عنوان میانجی اصلی توافق در برابر رژیم صهیونیستی، از عوامل ناپایداری این توافق شکننده 60 روزه قلمداد می‌شود.
در جلسه اخیر کمیته آتش‌بس، مقامات رژیم صهیونیستی هرگونه تخلفی را انکار کرده و ادعا کردند که هیچ ضرب‌الاجل ۶۰ روزه‌ای برای عقب‌نشینی نیرو‌هایشان وجود ندارد. مقامات آمریکایی حاضر نیز هیچ اقدامی نکردند اما ممکن است به‌زودی مجبور به واکنش شوند: حزب‌الله تهدید به «مقاومت» در برابر نقض‌ها پس از پایان آتش‌بس کرده است.
تحت نظارت آموس هوکشتاین، فرستاده ویژه آمریکا و سرباز سابق رژیم صهیونیستی، بیروت و تل‌آویو در ۲۷ نوامبر به توافق آتش‌بسی رسیدند که پس از نزدیک به ۱۴ ماه درگیری شدید در سایه جنگ غزه حاصل شد. ارتش رژیم صهیونیستی تعهد کرد که ظرف ۶۰ روز پس از اجرای توافق، از قلمرو لبنان عقب‌نشینی کند.
برای اطمینان از اجرای توافق، کمیته‌ای نظارتی به ریاست ژنرال جاسپر جفرز از ایالات متحده تشکیل شد که بر توقف درگیری‌ها و اجرای کامل قطعنامه ۱۷۰۱ شورای امنیت سازمان ملل نظارت می‌کند. اما این نظارت‌ها چقدر واقعی و چقدر به نفع رژیم تل‌آویو است؟
تخلفات گسترده رژیم صهیونیستی
رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از انعقاد، این آتش‌بس را نقض کرد و تنها در ماه اول، حدود ۱۰۰۰ تخلف مرتکب شد. علاوه بر این، نیرو‌های اشغالگر به‌طور مداوم مانع استقرار ارتش لبنان در نقاط کلیدی جنوب کشور شده‌اند و طرح‌هایی را افشا کرده‌اند که نشان می‌دهد تل‌آویو قصد دارد کنترل مناطق استراتژیک لبنان را حفظ کند. گزارش‌ها حاکی از تلاش رژیم صهیونیستی برای ایجاد منطقه حائل امنیتی از عباد تا روستا‌های العدیسه و کفرکلا است.
از آغاز آتش‌بس، حزب‌الله به دولت لبنان اطمینان داد که در طول دوره ۶۰ روزه توافق واکنش نشان نخواهد داد و کاملاً به مفاد توافق پایبند خواهد ماند تا فرصت لازم برای رسیدگی دولت و ارتش به تحریکات روزانه رژیم صهیونیستی فراهم شود. این آتش‌بس در نتیجه فشار‌های شدید داخلی و بین‌المللی بر مقاومت برای توقف نبرد با رژیم صهیونیستی به دست آمد؛ به‌ویژه زمانی که رژیم صهیونیستی به‌طور خطرناکی دامنه اهداف بمباران خود را در سراسر کشور گسترش داد. هم‌زمان، رژیم صهیونیستیی-که در دستیابی به اهداف اعلام‌شده جنگی خود ناکام مانده و روزانه متحمل تلفات نیرو در تهاجم زمینی‌شان می‌شدند – به‌شدت برای آتش‌بس تلاش کرد و استدلال کرد که باید از تشدید درگیری که می‌توانست به بیروت گسترش یابد و منجر به تلفات گسترده غیرنظامیان شود، جلوگیری کرد.
این توافق، اگرچه برای هیچ‌یک از طرفین ایدئال نبود، اما قابل اجرا به نظر می‌رسید. رژیم صهیونیستی موفقیت‌هایی ملموس به دست آورد اما نتوانست حزب‌الله را سرکوب یا به‌عنوان یک سازمان نابود کند. برای حزب‌الله، اولویت پایان دادن به جنگ برای جلوگیری از ویرانی بیشتر بود. در نتیجه، هر دو طرف به توافقی دست یافتند که حزب‌الله آن را تأییدی بر قطعنامه ۱۷۰۱ دانست. برخلاف تبلیغات مخالفان، این توافق، نه نشانه تحقیر و نه شکستی برای حزب‌الله به شمار می‌رود. از منظر اخلاقی، حزب‌الله تصمیم گرفت جبهه‌ای حمایتی محدود باز کند و اهداف خود را به‌وضوح تعریف کرد: فرسایش ارتش رژیم صهیونیستی و فشار بر آن برای متوقف کردن حمله به غزه.
وقتی جبهه حمایتی به جنگی تمام‌عیار تبدیل شد، حزب‌الله اعلام کرد هدف آن توقف درگیری است. زمانی که رژیم صهیونیستی درخواست توقف خصومت‌ها را مطرح کرد، حزب‌الله تحت شرایطی قابل قبول، موافقت کرد. در نهایت، پس از بیش از یک سال درگیری که با عملیات «طوفان الاقصی» به رهبری حماس آغاز شد، حزب‌الله و رژیم صهیونیستی به توافقی ۱۳ ماده‌ای دست یافتند که با میانجی‌گری آمریکا و فرانسه به نتیجه رسید. تل‌آویو با عقب‌نشینی از قلمرو لبنان ظرف ۶۰ روز موافقت کرد، اما اقداماتش در طول آتش‌بس نشان‌دهنده تلاش بی‌امان برای دستیابی به اهداف نظامی‌ای بود که در طول جنگ محقق نشده بود.
تخریب خانه‌ها و شهر‌های لبنان در ماه نخست آتش‌بس در بعضی مناطق جنوب لبنان، به‌تنهایی از خسارات وارده در طول جنگ بیشتر بوده است؛ به‌طوری‌که روستا‌هایی مانند بنی‌حیان، مرکبا، شاما، البیاضه و وادی‌الحجیر به‌شدت آسیب دیده‌اند. نقض‌های آشکار رژیم صهیونیستی تنها به شهر‌های مرزی محدود نمی‌شود. این نقض‌ها شامل عملیات ممنوعه پهپاد‌های جنگی بر فراز بیروت و حومه جنوبی آن و حملات نظامی گسترده در روستا‌های دره بقاع شرقی است.
آمریکا چشم خود را می‌بندد
کمیته نظارت بر آتش‌بس، که توسط نزدیک‌ترین متحدان تل‌آویو هدایت می‌شود، با چالش‌های جدی مواجه شده است؛ چالش‌هایی که عمدتاً ناشی از امتناع رژیم صهیونیستی از پایبندی به مفاد توافق آتش‌بس است. به نقل از المیادین برخی منابع آگاه اطلاع داده‌اند که تاکنون دو نشست در مقر نیرو‌های موقت سازمان ملل در لبنان (یونیفل) در شهر ناقوره در جنوب لبنان، با حضور افسران رژیم صهیونیستی برگزار شده و نشست سوم نیز با حضور نخست‌وزیر لبنان، نجیب میقاتی، اما بدون مشارکت رژیم صهیونیستی‌ها انجام شده است. به گفته این منابع، نخستین جلسه تنها ۴۰ دقیقه به طول انجامید و به بحث‌های مقدماتی پیرامون موضوعات اصلی محدود شد. اما دومین جلسه با اختلافات جدی همراه بود، زیرا طرف رژیم صهیونیستی از اجرای تعهدات پیشین خودداری کرد.
در این نشست مشخص شد درحالی‌که ارتش لبنان برنامه استقرار نیرو‌های خود را در محور‌های غربی، مرکزی و شرقی نهایی و تصویب کرده است، صهیونیست‌ها از ارائه هرگونه برنامه خروج خودداری کردند. در عوض، آن‌ها با متهم کردن ارتش لبنان به «کندی در استقرار»، ادعا کردند که مهلت ۶۰ روزه تعیین‌شده برای آتش‌بس صرفاً نمادین است و تعهدی برای خروج نیرو‌های رژیم صهیونیستی ایجاد نمی‌کند، بلکه تنها به خروج نیرو‌های حزب‌الله از جنوب رودخانه لیتانی مربوط می‌شود. نمایندگان رژیم صهیونیستی حتی مدعی شدند که ارتش لبنان قصدی برای اجرای مفاد توافقنامه، به‌ویژه در خصوص خروج حزب‌الله از جنوب لیتانی ندارد.
در جریان مذاکرات، ژنرال لبنانی، ادگار لوندز پس از بروز تنش‌های شدید با طرف رژیم صهیونیستی که حملات مکرر خود به لبنان را کم‌اهمیت جلوه می‌داد و از طبقه‌بندی آن‌ها به‌عنوان نقض توافق خودداری می‌کرد، جلسه را ترک کرد. هیئت رژیم صهیونیستی مشخصاً ادعا کرد استفاده آن‌ها از پهپاد‌ها در حریم هوایی لبنان نقض آتش‌بس محسوب نمی‌شود و اعلام کردند این نقض‌ها بدون محدودیت ادامه خواهد یافت. در ادامه، مقام ارشد آمریکایی – یک ژنرال – لوندز را به جلسه بازگرداند و تلاش کرد مذاکرات را در فضایی رسمی‌تر ادامه دهد. پس از پایان جلسه، تماس‌های سطح بالایی میان اعضای مختلف کمیته برقرار شد. در همین راستا، نخست‌وزیر موقت لبنان، نجیب میقاتی، افسران فرانسوی و آمریکایی و فرمانده یونیفل را گرد هم آورد تا بر لزوم احترام رژیم صهیونیستی به توافقنامه تأکید کند؛ توافقی که بر اساس آن ارتش رژیم صهیونیستی باید در مهلت مقرر از خاک لبنان خارج شود. در این میان، ژنرال آمریکایی تأیید کرد که فرستاده ویژه آمریکا، آموس هوکشتاین، در نشست بعدی کمیته که قرار است در ۶ ژانویه برگزار شود، شرکت خواهد کرد تا مسائل مبهم را بررسی کند. او همچنین با همتایان لبنانی خود توافق کرد اقدامات رژیم صهیونیستی نقض آتش‌بس به شمار می‌رود.
تل‌آویو به واشنگتن؛ در جنوب می‌مانیم!
شبکه پخش اسرائیل گزارش داد انتظار می‌رود اسرائیل به ایالات متحده اطلاع دهد که پس از مهلت ۶۰ روزه تعیین‌شده در توافق آتش‌بس بین اسرائیل و حزب‌الله، که از ۲۷ نوامبر گذشته اجرایی شده، از لبنان عقب‌نشینی نخواهد کرد. روزنامه هاآرتص در پایان دسامبر گذشته تأیید کرد ارتش اسرائیل عملاً برای احتمال باقی ماندن در جنوب لبنان پس از دوره ۶۰ روزه برنامه‌ریزی می‌کند. این روزنامه به نقل از منابع ارتش گزارش داد نیرو‌های اسرائیلی قصد دارند پس از پایان دوره دوماهه در ۲۷ ژانویه جاری، در صورتی که ارتش لبنان نتواند تعهدات خود در توافق برای گسترش کنترل بر کل جنوب را انجام دهد، در منطقه باقی بمانند. این منابع اضافه کردند که در این صورت، نیرو‌های اسرائیلی در مناطقی که هم‌اکنون در کنترل دارند باقی خواهند ماند. طبق گزارش هاآرتص، ارتش اسرائیل در حال حاضر در تمام روستا‌های لبنانی نزدیک به حصار مرزی حضور دارد و زیرساخت‌هایی را برای ایجاد پایگاه‌های نظامی در طول مرز شمالی آغاز کرده است. همچنین قصد دارد برخی از این پایگاه‌ها را در طرف لبنانی مرز ایجاد کند.
شایان ذکر است ارتش لبنان در تعدادی از شهر‌هایی که نیرو‌های اسرائیلی اخیراً از آن‌ها عقب‌نشینی کرده‌اند، ازجمله شهر الخیام در منطقه مرجعیون واقع در استان نبطیه مستقر شده است. نخست‌وزیر لبنان، نجیب میقاتی، از کمیته ناظر بر توافق آتش‌بس خواسته است اسرائیل را تحت فشار قرار دهد تا سریعاً نیرو‌های خود را از مناطق اشغالی خارج کند. اما پرسش اینجاست که قدرت دولت ورشکسته لبنان در برابر زیاده‌خواهی‌های رژیم تل‌آویو در جنوب که از سوی آمریکا حمایت می‌شود چقدر است و ایالات متحده تا کجا می‌تواند نقش تسهیلگر تخلفات رژیم صهیونیستی را در دوره آتش‌بس لبنان بازی کند.
دائمی شدن اشغال؟
در سایه بی‌عملی دولت لبنان، تسهیلگری ایالات متحده در امر اشغالگری رژیم صهیونیستی و نقض‌های مکرر آتش‌بس، بیم آن وجود دارد که مناطقی در جنوب لبنان مانند عدیسه و کفرکلا مانند جولان اشغالی نقطه ادعای جدید رژیم اشغالگر بر اراضی کشور‌های مجاور باشد. در این زمینه، علی ابی رعد، کارشناس نظامی و استراتژیک، در مصاحبه‌ای تصویری به الجزیره می‌گوید: «گزارش‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه اسرائیل قصد دارد برخی نقاط را که بر مرز‌های جنوبی نظارت دارند، حفظ کند. آن‌ها حتی شروع به ساختن حصار و دیوار بتنی مسلح از مرکز العبّاد به العدیسه و کفَرکلا کرده‌اند، یعنی دقیقاً روی نوار مرزی.» این سرتیپ بازنشسته هشدار داد اسرائیل به دنبال پیاده‌سازی همان الگویی است که در جولان سوریه انجام داده است: نفوذ و الحاق. او افزود: «این وضعیت درحالی اتفاق می‌افتد که منطقه دچار تنش است و اسرائیل می‌خواهد بیش از ۶۰ روز در این مناطق باقی بماند. چیزی که دولت لبنان، مقاومت و مردم جنوب آن را نمی‌پذیرند.» او پرسید: «چرا رژیم تل‌آویو مأموریت ارتش لبنان را مختل می‌کند؟ نقش آمریکا و فرانسه به‌عنوان حامیان اعلام آتش‌بس چیست؟» او ادامه داد: «اسرائیل امروز وارد مناطقی می‌شود که در طول جنگ نمی‌توانست وارد شود، مانند شمع، البیاضه و وادی‌الحجیر. حزب‌الله برای اثبات اینکه توافق را نقض نمی‌کند، پاسخی به این تخلفات نمی‌دهد و این موضوع را به دولت و ارتش لبنان واگذار کرده است.»
وزارت امور خارجه لبنان نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد از طریق هیئت دائمی خود در سازمان ملل متحد در نیویورک شکایتی به شورای امنیت ارائه کرده است. این شکایت تأکید دارد «تخلفات اسرائیل تهدیدی جدی برای تلاش‌های بین‌المللی به منظور دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه است.» در این بیانیه آمده که تعداد تخلفات اسرائیل در بازه زمانی ۲۷ نوامبر تا ۲۲ دسامبر ۸۱۶ مورد حمله زمینی و هوایی بوده است.
نجیب میقاتی، نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور، نیز روز دوشنبه گذشته گفت تعلل در اجرای قطعنامه ۱۷۰۱ از طرف اسرائیل است و تأکید کرد باید طرفین توافق (فرانسوی‌ها و آمریکایی‌ها) این تعلل را بررسی کرده و پیش از پایان مهلت ۶۰ روزه برای اجرای کامل خروج اسرائیل از اراضی لبنانی اقدام کنند. در وضعیتی که نیرو‌های یونیفل و دولت لبنان تحت تأثیر آمریکا در برابر تداوم اشغالگری ارتش صهیونیستی در انفعال به سر می‌برند، چشم‌ها به نیرو‌های مقاومت است که دربرابر این تجاوز چگونه عمل خواهند کرد.
صبر در برابر تحریکات
در حالی که حزب‌الله تاکنون خویشتنداری نشان داده و تنها به یک حمله تلافی‌جویانه به «موضع رویسات العالم متعلق به ارتش رژیم صهیونیستی در تپه‌های اشغالی کفار شوبا در لبنان» بسنده کرده است، تحریکات رژیم صهیونیستی به‌طور روزانه ادامه داشته و مرز‌های آتش‌بس را به چالش می‌کشد. یکی از منابع نزدیک به حزب‌الله به وبسایت المیادین گفته است: «ما تا پایان مهلت ۶۰ روزه صبر خواهیم کرد و تمامی فرصت‌های دیپلماتیک را بررسی خواهیم نمود. اما پس از آن، چاره‌ای جز مقاومت نخواهد بود.» در همین راستا، وزارت امور خارجه لبنان شکایتی رسمی به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کرده و در آن به ثبت ۸۱۶ مورد نقض توافق آتش‌بس بین ۲۷ نوامبر تا ۲۲ دسامبر اشاره کرده است. نخست‌وزیر میقاتی نیز خواستار اجرای سریع و کامل قطعنامه ۱۷۰۱ شده و هشدار داده که هرگونه تأخیر ممکن است به بی‌ثباتی بیشتر منطقه منجر شود. بیروت همچنین خواستار «تقویت حمایت‌ها از یونیفل و ارتش لبنان برای تضمین حفاظت از حاکمیت کشور و ایجاد شرایط امنیتی لازم برای بازگرداندن ثبات و عادی‌سازی اوضاع در جنوب کشور» شده است.
آشکار است که رژیم صهیونیستی از موقعیت خود برای دستکاری مفاد توافق آتش‌بس استفاده می‌کند و تلاش دارد این مفاد را مطابق با اهداف استراتژیک خود تفسیر کند. این رژیم با رفتاری که نشان‌دهنده تصور نادرست از تغییر برگشت‌ناپذیر توازن قوا به نفع خود است، نه‌تنها طرف لبنانی را به چالش می‌کشد بلکه با اقدامات خود، ازجمله نقض مکرر حریم هوایی لبنان که به بهانه دفاع از خود توجیه می‌شود، به‌طور آشکار توافق را نادیده می‌گیرد. این تحریکات، همراه با تهدید به ازسرگیری درگیری‌ها و اخراج اجباری حزب‌الله، نشان‌دهنده تلاشی حساب‌شده برای ایجاد واقعیت‌های جدید در صحنه میدانی است که هرگز بخشی از توافق اولیه نبوده‌اند.