استفاده از بستر‌های آنلاین برای تسهیل فعالیت‌ها چه در حوزه‌های آموزشی و چه پژوهشی، کارویژه‌ای است که دانشگاه‌ها طی سال‌های اخیر به شکل جدی در دستور کار قرار داده‌اند. مسیری که بعد از همه‌گیری کرونا لزوم تقویت آن در دانشگاه‌های کشور بیش از پیش احساس شده بود.
واقعیت آن است که امروز تکنولوژی‌های موجود در فضای مجازی این امکان را فراهم کرده که بتوان بدون نیاز به حضور فیزیکی افراد، از توانایی‌های نخبگان چه اساتید و چه دانشجویان در عرصه‌های مختلف علمی استفاده کرد. در این میان دانشگاه آزاد به دلیل فعالیت واحد الکترونیکی، پتانسیل بالایی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم و همچنین استفاده بهینه از این حوزه دارد. مقوله‌ای که مسئولان دانشگاه آزاد و این واحد دانشگاهی، به آن واقف بوده و همه تلاش خود را نیز برای توسعه این حوزه می‌کنند.
این واحد با راه‌اندازی سامانه‌های مختلف برخط نه تنها امکان تحصیل از راه دور را برای دانشجویانی که بنا به دلایل مختلف شرایط حضور در کلاس‌های درس را ندارند، فراهم کرده، بلکه اخیراً تمرکز ویژه‌ای برای تحقق مأموریت شبکه‌ای شدن در حوزه پژوهش و فناوری را سرلوحه کار خود قرار داده است. اقدامی که نتیجه آن طراحی و ایجاد سکوی «شماره» شد. این پلتفرم که امکان مدیریت ارتباطات کارکنان را فراهم می‌کند، قرار است به‌تدریج تمام اساتید و دانشجویان دانشگاه آزاد امکان دسترسی به آن را داشته باشند.
عزیز نجف‌پور آقابیگلو، رئیس این واحد دانشگاهی معتقد است شبکه‌سازی اولویت اصلی این دانشگاه بوده و برنامه‌ریزی‌های جدی هم برای تحقق آن در دستورکار قرار گرفته است. در روز‌های هفته گذشته که فضای آموزشی به واسطه آلودگی، بارش برف و برودت هوا و ناترازی انرژی در بسیاری از استان‌ها به شکل غیرحضوری دنبال شد، بیش از ۴۸۰هزار نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد با کمک سامانه آموزش مجازی دانشگاه «وادانا» در کلاس‌های درس حاضر شدند. عزیز نجف‌پور آقابیگلو، رئیس واحد الکترونیکی و دبیر شورای فضای مجازی دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با «فرهیختگان» برخی از تحولات مهم این روز‌های دانشگاه را مرور کرده که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
دبیر شورای فضای مجازی دانشگاه آزاد در ابتدای سخنان خود درخصوص ورود دانشگاه در حوزه فناوری و کسب‌وکار‌ها و تأثیر آن در کشور گفت: «امروزه به پیشرفت و اقتصاد دانش‌بنیان بیشتر توجه می‌شود و در این موضوع ظرفیت علمی و فناورانه ما در دانشگاه‌های مختلف کشور ازجمله دانشگاه آزاد بسیار بالا است. اینکه این توانایی را داشته باشیم تا این ظرفیت‌ها را بسیج و ساماندهی کرده و در حوزه‌های مختلف اقتصادی و کسب‌وکاری به ارائه خدمات و محصولات فنی-اقتصادی برسیم، اقدامی است که باید مورد توجه دانشگاه‌های امروز قرار بگیرد و اولویت بیابد.»
وی افزود: «درواقع توانمندسازی در بخش اقتصاد و کسب‌وکار دانش‌بنیان، اقدامی است که دانشگاه‌ها باید انجام دهند و دانشگاه آزاد هم با درک درست و کامل از این مسئله، تلاش کرده تا در دوره اخیر جدید مدیریتی، علاوه بر ارتقای کیفیت امور دانشی و علمی، ظرفیت‌های خود را به سمت رویکرد‌ها و اقدامات انضمامی در حوزه فناوری و کسب‌وکار هدایت کرده و سعی کند ظرفیت‌های علمی دانشگاه را به سوی توسعه کسب‌وکار دانش‌بنیان سوق دهد.»
رئیس واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد اسلامی در بخش دیگری از این گفت‌وگو به نمایشگاه هفته پژوهش نیز اشاره کرد و گفت: «امسال در بیست‌وپنجمین دوره نمایشگاه هفته پژوهش با توجه به آن چیزی که در نمایشگاه می‌بینیم مشخص است متخصصان، اساتید، دانشجویان و جوانان خلاقی در کشور ایران داریم که می‌توانند در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان کمک کرده و نقش تأثیرگذاری را ایفا کنند. معتقدم این موضوع منجر به پیشرفت کشور و ارتقای زیست عمومی جامعه ایرانی خواهد شد.»
او با بیان اینکه یکی از معضلات این روز‌ها در حوزه فناوری، عدم تمایل بعضی از اساتید برای ورود به مقولۀ صنعت است تصریح کرد: «به زعم بسیاری از اساتید مسیر ارتقای بیشتر از طریق ارائه مقاله است نه ارتباط با صنعت. درواقع آن چیزی که اساتید را ارتقا می‌دهد بیشتر میزان دانشجویان ارشد و دکترایی است که در حال فارغ‌التحصیل شدنند و مقالات بین‌المللی این اساتید را ارائه می‌دهند. شاید به همین دلیل است که بسیاری از اساتید از صنعت فاصله زیادی دارند و تمایلی به ارائه ایده‌های خود ندارند. این درحالی است که دانشگاه آزاد از سال 98 به سمت فناوری روی آورده اما باز هم گا‌هی شاهدیم تعداد کمی به این سمت حرکت کرده‌اند.»
نجف‌پور در سخنان خود به این مهم نیز اشاره کرد و در این باره گفت: «این وضعیت در دوره جدید مدیریتی دانشگاه آزاد در حال تحول است و رویکرد‌های فناورانه و کسب‌وکاری پررنگ‌تر شده و ورود اساتید و بدنه علمی در فرایند تحول از آموزش و پژوهش صرف، به سمت تبدیل علم به ثروت، فناوری و کسب‌وکار، در دانشگاه آزاد شروع شده و ما شاهد این موج تغییر در دانشگاه آزاد و حضور هرچه بیشتر اساتید هستیم.»
البته دبیر شورای فضای مجازی دانشگاه آزاد معتقد است این حضور باید ارتقا پیدا کند ولی با این اوصاف تأکید دارد آنچه در واحد‌های مختلف دانشگاه آزاد و کشور شاهد آنیم، روند قابل قبول و قابل دفاعی است. او در این باره افزود: «در سال‌های آینده، شاهد افزایش روند اعضای هیئت‌علمی در فرایند حل مسئله و توسعه فناوری‌ها و کسب‌وکار‌ها خواهیم بود. اخیراً نشستی با دبیران هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاهی دانشگاه آزاد واقع در مشهد داشتیم. در این نشست بر ضرورت حل مسئله، تولید فناوری و ورود استادان به حل مسائل حکمرانی کشور و توسعه کسب‌وکار‌ها تأکید شد. مهم‌ترین چشم‌انداز و برنامه‌های اولویت‌دار شبکه هم‌اندیشی در چند سال آینده، ورود به مسائل انضمامی جامعه ایران، حل مسئله، توسعه محصولات و کسب‌وکار‌ها بوده و در آینده نزدیک ثمره زحماتشان را خواهیم دید.»
«وادانا» هفته پیش میزبان ۴۸۰ هزار دانشجو بود
وضعیت برگزاری کلاس‌ها و ارائه خدمات آموزش مجازی در دانشگاه آزاد بخش دیگر گفت‌وگوی ما با رئیس واحد الکترونیکی دانشگاه آزاد است. به گفته او دانشگاه آزاد یکی از مجموعه‌های پیشرو در ارائه خدمات دانشگاه هوشمند است و هیچ مانعی باعث توقف ارائه خدمات دانشگاهی به دانشجویان دانشگاه نمی‌شود. بنابراین آن طور که او گفته است هفته گذشته با توجه به تعطیلی بیشتر کلاس‌های درس در کشور، بالغ بر ۴۸۰هزار نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد با کمک سامانه آموزش مجازی دانشگاه «وادانا» در کلاس‌های درس حاضر شده‌اند.
نجف‌پور تصریح کرد: «سقف هم‌زمانی تجربه شده سکوی «وادانا» در هفته گذشته بیش از ۵۶هزار نفر در میلی‌ثانیه بوده است. واحد الکترونیکی در دوران شیوع کرونا، تجربه هم‌زمانی بالغ بر 98 هزار نفر در میلی‌ثانیه را نیز در کارنامه خود ثبت کرده است.»
مشاور رئیس دانشگاه آزاد در ادامه گفت: «واحد الکترونیکی به موازات ارائه خدمات آموزش مجازی به شبکه دانشگاه آزاد در شرایط خاص، میزبان بیش از ۱۴هزار دانشجو در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد از سراسر کشور است. فرایند تحصیل این دانشجویان از بدو ورود به دانشگاه و ثبت‌نام تا فارغ‌التحصیلی کاملاً به صورت مجازی است. افزایش عقلانیت و بهره‌وری آموزشی در ایران امروز، تقاضای آموزش مجازی را افزایش داده و در آینده نزدیک سهم این شیوه آموزشی بسیار بیشتر خواهد شد.»
متن کامل گزارش سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.