نگاهی به آمار‌های چند وقت اخیر تلویزیون بیندازید. اکثریت آمار‌های منتشرشده از طرف تلویزیون می‌گویند که صداوسیما نسبت به سال‌های قبل رشد داشته اما مسئولان این سازمان و به‌خصوص بخش سیما می‌دانند که به مهم‌ترین آزمون‌شان چندان زمانی نمانده است. سال‌هاست که یکی از جدی‌ترین معیار‌های قضاوت مردم برنامه‌های مناسبتی تلویزیون است.
برای پیدا کردن آمار مخاطبان تلویزیون در سال‌های اخیر باید کندوکاوی میان سخنان مسئولان سازمان کرد. جبلی سال گذشته در سخنانی گفت آمار یلدای سال 1402 تلویزیون، نسبت به سه سال گذشته رشد داشته. از طرف دیگر مدیر شبکه نسیم، میزان مخاطبان تلویزیون را 48 درصد اعلام و شبکه سه را به عنوان پربیننده‌ترین برنامه یلدای 1402 معرفی کرد. برای آنکه ببینیم 48 درصد اعلامی توسط تلویزیون می‌تواند به 49 درصد برسد یا خیر باید نگاهی به برنامه‌های یلدای امسال انداخت.
یک برنامه تکراری و یک برنامه جدید/ شبکه یک
آنچه اخبار می‌گویند گیتی خامنه و اسماعیل آذر در دو برنامه مجزا مجریان یلدای یک خواهند بود. آذر با برنامه «ایران دوست‌داشتنی» قرار است، برنامه‌ای در رابطه با موسیقی نواحی داشته باشد و جمعه‌شب در ساعات 19 و 23 رو آنتن تلویزیون خواهد آمد و به اقوام ایرانی خصوصاً در بحث موسیقی‌های نواحی خواهد پرداخت. سال گذشته هم برنامه اصلی شبکه یک ایران دوست‌داشتنی بود، برنامه‌ای که با اجرای پدرام کریمی روی آنتن سیما رفت و مهمانانی نظیر محمد معتمدی، مهدی سیار، هوشنگ جاوید، قدرت‌الله ایزدی معروف به آقا رشید، فریبا متخصص، محیا دهقانی و کاوه خداشناس از مهمانان شب یلدا 1402 شبکه یک بودند.
برخلاف سال گذشته که تمرکز برنامه ایران دوست‌داشتنی روی آوردن هنرمندان بود، گویا استراتژی مدیران شبکه یک عوض شده و اسماعیل آذر میزبان نخبه‌های علمی تأثیرگذار در۹ماه گذشته از سال۱۴۰۳، قهرمانان ورزشی و بررسی پیشرفت ایران در چند سال اخیر خواهد بود و همچنین با حضور شاعران طنز به مرور اشعار یلدایی می‌پردازد. بررسی آداب و رسوم اقوام و موسیقی محلی و حضور مهمانانی از استان‌های کشور و آیتم مربوط به مادربزرگ‌ها از جمله آیتم‌های ویژه این برنامه یلدایی است. تغییر استراتژی شبکه اول سیما به برنامه آذر و ایران دوست‌داشتنی محدود نمی‌شود. برنامه دیگر یلدایی شبکه یک با عنوان «سایه سار» با اجرای گیتی خامنه که این روز‌ها روی آنتن است، برای پنجشنبه‌شب ویژه شب یلدا به پخش خواهد رسید. برنامه سایه‌سار یکی از برنامه‌های مربوط به حوزه محیط زیست تلویزیون و حضور چنین برنامه و کانسپتی برای شب یلدا به نظر نوآوری تلویزیون می‌آید. باید دید ایده استفاده و آوردن نخبگان، گفتن از دستاورد‌ها و برنامه‌های محیط زیستی می‌تواند باعث افزایش مخاطبان تلویزیون شود؟
اندک‌اندک جمع قهرکنندگان به سه می‌رسند
حوالی عصر روز سه‌شنبه، تصویری در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد، مهران مدیری و علی زندوکیلی درحال خواندن یک ترانه‌اند، اخبار منتشرشده می‌گفتند این ترانه قرار است برای تیتراژ برنامه یلدای شبکه سه استفاده شود. برنامه‌ای که مانند سال گذشته، ایمان قیاسی مجری آن خواهد بود. براساس پیگیری‌های «فرهیختگان» برنامه یلدای شبکه سه با نام «یلدای مادرانه» چهار شب برنامه است و از چهارشنبه‌شب آغاز و تا شب میلاد حضرت زهرا(س) ادامه خواهد داشت. رویکرد اصلی برنامه فضای مادرانه خواهد بود و ذیل این برنامه پویشی در شبکه سه راه افتاده است با عنوان مادر نمونه. در این پویش مردم مادرانی که در این پویش هستند را انتخاب و به آن‌ها رأی می‌دهند و درنهایت مادر نمونه انتخاب شده و به برنامه دعوت می‌شود. به غیر از این‌ها در این برنامه هنرمندان، ورزشکاران و خانواده‌های شهدا به عنوان مهمانان برنامه شرکت خواهند کرد. به جز تیتراژ برنامه که توسط علی زندوکیلی و مهران مدیری خوانده شده در استودیوی موسیقی این برنامه محمد علیزاده، امیرعباس گلاب، علیرضا افتخاری و رضا یزدانی می‌خوانند.
به نظر می‌رسد شبکه سه هم مانند دو، برنامه‌ای برای تغییر برنامه اصلی خود برای مناسبت‌ها نداشته باشد. با این حال خبر حضور مهران مدیری در تیتراژ برنامه یلدای سه، نوید شگفتانه‌هایی از طرف این برنامه را به مخاطب می‌دهد. البته برنامه مناسبتی سه اولین بار نیست که با غافلگیر کردن مخاطب و جنجال‌آفرینی سعی در سبقت گرفتن نسبت به باقی شبکه‌های رقیب داشته. سال گذشته هم برنامه این شبکه به هر لطایف‌الحیل متوسل شد تا لقب شبکه اصلی سیما در برنامه‌های مناسبی را از آن خود نگه دارد. اگر خاطرتان باشد در یلدای سال 1402، تهیه‌کنندگان ویژه برنامه شبکه سه از پسربچه اردبیلی (واگعی یا کیک؟) برای گرفتن ویو استفاده کردند و توانستند از گوشه‌های برنامه یلدا سه ویوی چندمیلیونی بگیرند.
مژده لواسانی در شبکه تهران
شبکه تهران چند سالی بود که با اجرای مصطفی امامی جای خود را میان مخاطبان باز کرده بود اما سال گذشته این برنامه از لیست برنامه‌های یلدایی این شبکه حذف شد و شبکه پنج نتوانست سال گذشته در جذب مخاطبان توفیقی داشته باشد. این شبکه در سال گذشته با ویژه‌برنامه‌هایی همچون «سلام تهران»، «به خانه برمی‌گردیم» و «آشپزی با مامان» به استقبال یلدا رفت. اخبار منتشرشده از برنامه‌های یلدایی این شبکه برای جمعه‌شب خبر حضور مژده لواسانی را برای اجرای برنامه یلدایی این شبکه می‌دهند. این برنامه با عنوان «شب فیروزه‌ای» قرار است در اراضی عباس‌آباد به‌صورت زنده از چهارشنبه تا شنبه روی آنتن شبکه تهران برود. همچنین شبکه تهران برنامه «بچه‌ها بیایید تماشا» را به‌عنوان یک ویژه‌برنامه کودکانه حوالی ساعت 20 از چهارشنبه تا شنبه روی آنتن پنجمین شبکه سیما ببرد.
متن کامل گزارش محمدحسین سلطانی خبرنگار گروه فرهنگ و هنر را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.