گسترش شبکه‌های اجتماعی منجر شده علاوه‌بر خود سلبریتی، طیف هوادارش هم مورد توجه واقع شود. به این صورت که اکنون تصور بخش بزرگی از مردم این است که مثلاً طرف‌داران فلان شخص یا فلان گروه خیلی زیادند و باید مورد توجه قرار گیرند. البته گزاره دوم درست است و در هر صورت باید به این افراد هم توجه شود، اما طبق بررسی دفتر مطالعات افکارسنجی ملت، تنها «7 درصد» از مردم ذیل عنوان «هوادار شدید» قرار می‌گیرند.
اما چیزی که معمولا تصور و بیان شده خیلی بیشتر از این عدد بوده و درواقع بیانگر دو نکته است؛ اول، بزرگ‌نمایی از سوی مردم و مسئولان درباره میزان وجودی آنها و دوم، ظهور و بروز پررنگ این افراد در شبکه‌های اجتماعی که به القای تصویر غیرواقعی از جمعیت آنها می‌انجامد. در ادامه ضمن ارائه چکیده‌ای از اعداد و ارقام مربوط به این جمعیت آماری، گفت‌وگوی «فرهیختگان» با محمدجواد بادین‌فکر، یکی از تهیه‌‌کنندگان این مطالعه آماری را از نظر می‌گذرانید.
57 درصد از مردم هیچ‌سلبریتی محبوبی ندارند
این پژوهش به بررسی نگرش عمومی مردم ایران درباره فرهنگ شهرت و هواداری پرداخته است. طبق نتایج، حدود دوسوم افراد (65.3 درصد) با مفهوم «سلبریتی» آشنایند، درحالی‌که یک‌سوم دیگر این واژه را نشنیده‌اند. از میان کسانی که با این واژه آشنایند، 53.5 درصد نظر مثبت یا کاملاً مثبت دارند، درحالی‌که 18.1 درصد احساس منفی یا کاملاً منفی دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد 46.6 درصد افراد تنها سلبریتی‌های داخل ایران را دنبال می‌کنند و 20.1 درصد به یک اندازه هم سلبریتی‌های داخلی و هم خارجی را پیگیری می‌کنند، اما 26.4 درصد اصلاً علاقه‌ای به‌دنبال کردن سلبریتی‌ها ندارند. از نظر علاقه به سلبریتی‌ها، 42.3 درصد حداقل یک سلبریتی محبوب دارند، درحالی‌که 57 درصد چنین علاقه‌ای نشان نمی‌دهند. شاخص شدت هواداری برای افرادی که سلبریتی محبوب دارند، به طور میانگین 3.9 از 10 بوده است.
در بخش اعتماد به سلبریتی‌ها، 62.1 درصد افراد می‌گویند تبلیغات سلبریتی‌ها تأثیری بر اعتمادشان به کالاها ندارد. تنها 20.5 درصد به‌دلیل شهرت و 15.3 درصد به‌دلیل محبوبیت سلبریتی‌ها، به کالاهای تبلیغ‌شده اعتماد می‌کنند. همچنین 40.5 درصد افراد در مواقع بحران مانند سیل و زلزله به اقدامات سلبریتی‌ها اعتمادی ندارند. این درحالی است که 34.8 درصد در صورت شهرت و 22.8 درصد در صورت محبوبیت سلبریتی به اقدامات او اعتماد می‌کنند.
در نهایت، اعتماد به اخبار یا حمایت‌های سیاسی سلبریتی‌ها نیز پایین است. 62.1 درصد افراد به حمایت‌های انتخاباتی و 59.7 درصد به اخبار منتشرشده توسط سلبریتی‌ها بی‌اعتمادند. بااین‌حال، برخی افراد با شدت هواداری بیشتر، اعتماد بیشتری به سلبریتی محبوب خود نشان می‌دهند.
محمدجواد بادین‌فکر، یکی از تهیه‌‌کنندگان این مطالعه آماری در گفت‌وگو با فرهیختگان در این باره گفت: امروزه مطرح می‌کنند که تتلو یا بی‌تی‌اس تعداد بسیار زیادی هوادار دارند و... این گزارش یک مبنایی گذاشته و میزان هواداری در کشور را به عدد ۴۲ درصد رسانده است. یعنی ۴۲ درصد می‌گویند من یک سلبریتی محبوب دارم. بعد در آنها شدت هواداری را بررسی کرده‌اند و از آن ۴۲ درصد فقط ۱۸ درصد مشخص شده که شدت هواداری‌شان زیاد است. یعنی ۷ درصد از کل جامعه ایران میزان هواداری شدیدی دارند. پس با یک جامعه ۷ درصدی مواجهیم و به اندازه ۷۰ درصد این‌ها را بزرگ‌نمایی کرده و به آنها توان می‌دهیم. عدد شدت هواداری در کل ۳.۹ از ۱۰ است. این عدد قطعاً در کشورهایی که صنعت هواداری و سلبریتی مطرح است خیلی بالاتر از این حرف‌هاست.
میزان هواداری شدید در ایران فقط ۷ درصد است
بادین‌فکر در پاسخ به اینکه فرهنگ شهرت در فرهنگ مردمی ما چه اثراتی دارد، تصریح کرد: «امروزه مطرح می‌کنند که تتلو یا بی‌تی‌اس تعداد بسیار زیادی هوادار دارند و... این گزارش یک مبنایی گذاشته و میزان هواداری در کشور را به عدد ۴۲ درصد رسانده است. یعنی ۴۲ درصد می‌گویند من یک سلبریتی محبوب دارم. بعد در آنها شدت هواداری را بررسی کرده‌اند و از آن ۴۲ درصد فقط ۱۸ درصد مشخص شده که شدت هواداری‌شان زیاد است. یعنی ۷ درصد از کل جامعه ایران میزان هواداری شدیدی دارند. پس با یک جامعه ۷ درصدی مواجهیم و به اندازه ۷۰ درصد این‌ها را بزرگ‌نمایی کرده و به آنها توان می‌دهیم. عدد شدت هواداری در کل ۳.۹ از ۱۰ است. این عدد قطعاً در کشورهایی که صنعت هواداری و سلبریتی مطرح است خیلی بالاتر از این حرف‌هاست. ما فرهنگ شهرتی به آن معنا نداریم که در آمریکا و انگلیس و استرالیا و جاهای دیگر دارند، اما مواجهه ما به این موضوع به همان شدت است! یعنی اگر ادبیاتی انتقادی که در خصوص سلبریتی و هواداری در دنیای غرب تولید شده، ناظر به هالیوود و صنایع بزرگ جهانی تولید شده، آیا ما این صنایع را در ایران داریم که همان ادبیات را روی آن سوار کنیم؟ این سؤال مهمی است. این گزارش سعی کرده است اذهان را در مواجهه با این موضوع روی زمین بیاورد.»
متن کامل گزارش علی ملکی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید