فرهیختگان آنلاین: در دنیای دیپلماسی، هر کلمه و جملهای که از زبان مقامات سیاسی بیان میشود، میتواند تأثیرات عمیق و گاه غیرقابل پیشبینی بر روابط بینالملل داشته باشد. در این میان، در عصر دیجیتال فعالیت مقامات در فضای مجازی بالاخص شبکه اجتماعی ایکس یا توییتر سابق، به عنوان ابزاری برای بیان مواضع و نظرات سیاسی به کار میرود.
یکی از نمونههای جالب در این زمینه، اظهارات محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه اسبق ایران، درباره جلوگیری از جنگ بین ایران و آمریکا است. ظریف در جلسهی روزنمایی از کتاب «توییتری شدن سیاست» دربارهی یکی ازتوییتهای خود ادعا کرد که این توییت توانسته از جنگ بین ایران و آمریکا جلوگیری کند.
این اظهارنظر نشاندهنده اعتماد بالای او به رسانههای اجتماعی به عنوان ابزاری برای دیپلماسی است. ظریف با اشاره به تأثیر کلمات بر تصمیمگیریهای جهانی، سعی دارد نشان دهد که دیپلماسی فعال میتواند مانع از بروز تنشهای نظامی شود. این تفکر، اگرچه ممکن است در برخی موارد امیدوارکننده به نظر برسد و تاثیر مثبت نیز به همراه داشته باشد؛ اما در عین حال میتواند نشاندهنده یک نوع سادهانگاری در مواجهه با واقعیتهای پیچیده بینالمللی باشد.
از سوی دیگر، عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با بیانی و کلماتی که به نظر میآمد در پاسخ به اظهارنظر «ظریف» باشد گفت که آنچه واقعاً میتواند از جنگ جلوگیری کند، آمادگی برای جنگ است.این اظهارنظر عراقچی به نوعی به نقد دیدگاه ظریف پرداخته است و بر ضرورت تقویت قدرت نظامی و آمادگیهای دفاعی تأکید دارد. او با این سخنان به عوامل اصلی جلوگیری از جنگ پرداخت و تاکید کرد که واقعیتهای نظامی و تواناییهای دفاعی کشورها نقش اساسی در جلوگیری از درگیریها ایفا میکنند.
اما نکته اینجاست که این دو اظهارنظر که رنگ و بوی متفاوتی دارند، میتواند نمایانگر دو رویکرد متفاوت در سیاست خارجی ایران هستند و همچنین نشاندهنده چالشهای موجود در هماهنگی میان مقامات دولتی. و در ادامه نیز منجر به نوعی سردرگمی در افکار عمومی منجرشود. اما اقدامی که عراقچی در ایجاد یک زاویه دید متفاوت به این مسئله داشت قطعا منجر به روشن شدن ابهاماتی میشود که در ذهن بسیاری شکل گرفته بود.
در نهایت، باید گفت که دیپلماسی یک هنر پیچیده است که نیازمند هماهنگی میان کلمات و اعمال است. توییتها ممکن است ابزار مؤثری برای بیان مواضع باشند، اما باید توجه داشت که قدرت واقعی در توانایی کشورها برای ایجاد یک ساختار دفاعی قوی و آمادگی برای مواجهه با تهدیدات نهفته است.
بنابراین، اگر ایران بخواهد از جنگ جلوگیری کند، باید همزمان با فعالیتهای دیپلماتیک خود، قدرت نظامی و آمادگیهای دفاعی خود را نیز تقویت کند.به نظر میرسد که برای رسیدن به یک سیاست خارجی موفق، نیاز است تا مقامات ایرانی بر اساس واقعیتها و شرایط جهانی عمل کنند و از ایجاد تناقضات غیرضروری پرهیز کنند. این امر نه تنها به حفظ صلح و ثبات کمک خواهد کرد، بلکه اعتبار دیپلماسی ایران را نیز در سطح بینالمللی تقویت خواهد نمود.