تصمیم روز دوشنبه اتحادیه اروپا و انگلیس در تحریم کشتیرانی ایران، نشان می‌دهد آنچه رسانه‌های غربی به نقل از «برخی دیپلمات‌ها» درباره «تصویب قطعنامه جدیدی علیه ایران» در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نوشته‌اند، جدی است؛ نشانه‌اش، هشدارهای سیدعباس عراقچی وزیرامور خارجه به آژانس و طرف‌های غربی است.
عراقچی شنبه شب در گفت‌و‌گوی ویژه خبری هشدار داد که اگر آن‌ها با صدور «قطعنامه»، «مسیر تقابل» را انتخاب کنند، ایران هم «مسیر تقابل» را انتخاب می‌کند. 48 ساعت پس از عراقچی، محمدجواد لاریجانی، مدیر پژوهشگاه دانش‌های بنیادی، در همان برنامه، به شکلی دومین پالس هشدار را برای طرف اروپایی ارسال کرد و به شکلی از دستیابی به «توان نظامی هسته‌ای» در 24 ساعت سخن گفت.
ایران در جریان سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران، تلاش کرد تا ضمن گفت‌وگو درباره مسائل باقی‌مانده، مشروط بر دنبال کردن «مسیر همکاری»، زمینه را برای «همکاری بیشتر» با آژانس فراهم کند؛ اما در کنار آن، با گروسی درباره تبعات تصمیمات سیاسی با محوریت 3 کشور اروپایی و احتمال تصویب قطعنامه، با جزئیات کامل اتمام حجت کرده و گفته است که اگر قطعنامه‌ای صادر شود، تهران به آن پاسخی «قاطعانه» خواهد داد.
تهران به خوبی می‌داند که رفتار تهاجمی اتحادیه اروپا با محوریت تروئیکای اروپایی ارتباط چندانی با «نگرانی هسته‌ای» این کشورها ندارد و بیشتر ناشی از واقعیت‌های میدانی در اروپا و غرب آسیا و همچنین پایان تحریم‌های ایران در اکتبر 2025 است. این شرایط باعث شده تا در کنار بحران‌های متعدد در درون اتحادیه و در رأس آن‌ها جنگ اوکراین -که احتمالاً دامنه‌اش گسترده‌تر از این خواهد شد- و روی کار آمدن دونالد ترامپ، اروپا یک ماجراجویی پرهزینه را دنبال کند.
کشورهای اروپایی که نگران کنار کشیدن آمریکای ترامپ از جنگ اوکراین و هزینه‌های هنگفت آن هستند، در رویکرد جدیدشان علیه تهران، دو هدف عمده را اتخاذ کرده‌اند: 1- با تشدید تقابل، از کارت ایران برای گرفتن امتیاز از آمریکا در جنگ اوکراین استفاده کنند و 2- یک مسیر موازی در کنار اسنپ‌بک، ایجاد کنند و از ظرفیت‌های آن بهره‌برداری کنند. این رویکرد ماجراجویانه، بیانگر مسیر بسیار سخت پیش‌رو تا اکتبر 2025 و پایان تحریم‌های ایران مطابق برجام است.
تهران درباره اینکه در برابر چنین دستورکاری و تبعات پیش‌رو، چه تصمیماتی اتخاذ خواهد کرد، چیزی نگفته است؛ اما سال‌ها قبل به صورت مکتوب و با امضای رئیس دولتی که در آن برجام منعقد شد، به طرف‌های برجام اعلام کرد در صورت استفاده از اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، تهران در خروج از NPT دقیقه‌ای درنگ نخواهد کرد؛ اما در حال حاضر که دو طرف به چنین نقطه‌ای نرسیده‌اند و موضوع در چهارچوب صدور احتمالی قطعنامه است، ایران چه رویکردی را اتخاذ خواهد کرد؟ وضعیت برنامه هسته‌ای ایران نشان می‌دهد که ایران ابزارهای متنوع و گوناگونی برای پاسخ به قطعنامه احتمالی شورای حکام دارد. برخی از این ابزارها را می‌توان بدین صورت دسته‌بندی کرد:
1- تولید اورانیوم فلزی
زمستان 1399 ایران فرایند تولید اورانیوم فلزی را که گفته شده نوع ارتقا یافته سوخت اتمی راکتور تهران است، در تأسیسات اتمی اصفهان آغاز کرد. کمی بعد در تابستان سال 1400 آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران در تولید اورانیوم فلزی پیشرفت داشته است. اعلام این خبر واکنش تند کشورهای اروپایی را به دنبال داشت چرا که آن‌ها مدعی بودند فناوری و دانش چگونگی تولید اورانیوم فلزی می‌تواند برای ساخت سلاح هسته‌ای به کار رود؛ اما ایران با ردّ این اتهام اعلام کرد این بخش از فعالیت هسته‌ای «برای طراحی نوع ارتقا یافته سوخت راکتور تحقیقاتی تهران» بوده است. تولید اورانیوم فلزی یکی از اقداماتی است که تهران می‌تواند در واکنش به صدور قطعنامه شورای حکام در دستور کار قرار دهد.
2- بال B فردو
ایران پس از آنکه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آبان سال 1401، دومین قطعنامه را علیه ایران تصویب کرد، اقدام به تولید اورانیوم تا غنای ۶۰ درصد را با سانتریفیوژهای IR6 در سایت فردو کرد. علاوه بر این، روند تجهیز سالن B (واحد یک) با ظرفیت ۸ زنجیره جدید نیز در دستور کار قرار گرفت. پس از سومین قطعنامه شورای حکام علیه ایران در خرداد 1403، این سالن را به سانتریفیوژهای IR6 که ۹ برابر نسل اول سانتریفیوژها توان دارد، تجهیز کرد. به طور حتم یکی دیگر از پاسخ‌های تهران به طرف اروپایی، از طریق بهره‌برداری از این بال اتفاق خواهد افتاد.
3- زنجیره‌ای از سانتریفیوژهای پیشرفته
پاسخ دیگر ایران، می‌تواند آغاز گازدهی به ماشین‌های پیشرفته سانتریفیوژ باشد. پس از دومین قطعنامه، ایران دو آبشارIR2 و IR4 را در سایت نطنز گازدهی کرد. همچنین دو زنجیره جدید از همین ماشین‌های پیشرفته گازدهی شدند. این بار احتمالاً ایران، زنجیره بسیار بزرگ‌تری را برای گازدهی انتخاب خواهد کرد. هر یک از این زنجیره‌ها، شامل 174 سانتریفیوژ پیشرفته می‌شوند.