انتشار خبر آکسیوس همزمان با بازدید گروسی از نطنز و فردو، نشان می‌داد صهیونیست‌ها به دنبال سایه انداختن بر رفتار شورای حکام و گزارش آژانس در مورد ایران هستند. این اقدام درکنار پیام‌های تهدید‌آمیز گروسی در مورد نظارت آژانس از برنامه هسته‌ای ایران قرار می‌گیرد که البته ایران نیز اعلام کرده هر اقدام تهدید‌آمیزی را پاسخ می‌دهد و به نظر می‌رسد یکی از آن اقدامات، کاهش تعهدات برجامی ایران خواهد بود. برای بررسی پاسخ ایران مقابل اقدام شورای حکام علیه ایران با مهدی خانعلی‌زاده، کارشناس مسائل بین‌الملل گفت‌وگو کردیم که بخش‌هایی از آن را در ادامه می‌خوانید.
مهدی خانعلی‌زاده، پژوهشگر مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفت: بیشتر از اینکه این سفر مرتبط به دولت جدید ایران باشد، مرتبط با رویکرد جدید اروپا و دولت جدید آمریکاست. گروسی آمده بود واکنش تندی به ایران نشان دهد که با پاسخ جدی ایران هم روبه‌رو شد. یعنی آمده بود ابلاغ پیام تند به ایران کند و الان با ابلاغ پیام تند ایران به آژانس و تروئیکای اروپایی برمی‌گردد
وی افزود: گروسی پیش‌نویس قطعنامه شورای حکام را به ایران آورده بود که بگوید اگر اتفاق ویژه‌ای در زمینه دسترسی‌ها، تعهدات برجام اتفاق نیفتد، این قطعنامه علیه شما صادر میشود، به همین خاطر نیز تنش‌ها در فضای داخلی تند بود، حتی در نشست خبری هم واکنش تند طرفین را دیدیم و بازدیدی هم که گروسی از دو سایت فردو و نظنز داشت، برای نمایش دستاورد‌های ایران بود که الان ظرفیتش موجود است، اما به خاطر حسن‌نیت ایران و تلاش برای همکاری با آژانس همچنان فعال نشده است. یعنی به صورت بالقوه وجود دارد و بالفعل نشده است. اگر طرف اروپایی اقدام به صدور قطعنامه علیه ایران کند، آن ظرفیت‌های بالقوه هم فعال میشود
خانعلی‌زاده تصریح کرد: واکنش ایران احتمالاً این خواهد بود که تعهدات برجامی را تقریباً به صفر می‌رساند؛ یعنی هرچه بند در مورد صنعت هسته‌ای ایران، در مذاکرات سیاسی زده شده بوده برداشته میشود و دیگر اینکه ایران از تمام ظرفیت حقوقی که در ان‌پی‌تی وجود دارد، بهره‌مند میشود و محدودیتی برای افزایش غنی‌سازی وجود ندارد و همین‌طور نیازی به دسترسی دادن به بازرسان آژانس، ذیل تعهدات برجامی ندارد. ایران عضو عادی ان‌پی‌تی است و به عنوان عضو عادی ان‌پی‌تی رفتار می‌کند. اگر نیاز بود آژانس بازرسی کند باید درخواست بدهد، درخواست مورد تائید قرار می‌گیرد و بعد بازرسان اجازه حضور پیدا می‌کنند؛ چیزی که در تعهدات حسن‌نیتی ایران به این شکل بود که هرجا بازرسان آژانس می‌خواستند می‌آمدند و نیازی به اعلام از قبل نبود.
این پژوهشگر افزود: چنین فرایندی متصور است و رئیس سازمان انرژی اتمی هم صراحتاً اعلام کرده که اگر در همان روز مطمئن شویم فرایند تصویب قطعنامه علیه ایران جدی است، همان موقع هم ظرفیت‌های غنی‌سازی و توسعه هسته‌ای را فعال می‌کنیم و همان زمان هم امکان بازرسی‌های آژانس را محدود می‌کنیم. یکی از دسترسی‌های فرا‌پروتکلی آژانس را می‌بندیم. یکی از مسائل دوربین‌هاست، دوربین‌هایی که در جریان پسا‌برجام در تأسیسات هسته‌ای ایران نصب شده بودند، یک دوره‌ای آنلاین بودند و به صورت زنده تصویر می‌دادند. از اسفند 99 به خاطر تخطی که آژانس از تعهدات خود داشت، تصویربرداری‌ها آفلاین شدند؛ تصاویر را ضبط می‌کردند و امکان دسترسی بازرسان آژانس به فیلم‌ها وجود داشت. شاید یکی از واکنش‌هایی که ایران می‌تواند انجام دهد و گزینه‌ای که روی میز است، خارج کردن کامل دسترسی دوربین‌هایی است که می‌تواند به آژانس امکان بازرسی صدرصدی دهد.
متن کامل گفت‌وگوی فرهیختگان با مهدی خانعلی‌زاده را در روزنامه بخوانید