روز گذشته محمدرضا فرزین رئیس‌کل بانک مرکزی در همایش «تأمین مالی از بنگاهداری به بنگاه‌سازی»، گفت در بحث ناترازی بانک‌ها اگر بخواهیم کفایت سرمایه بانک‌ها را به هشت درصد برسانیم ۱۱۰۰ همت سرمایه نیاز است.
در ماده 6 اصلاحیه دستورالعمل محاسبه سرمایه نظارتی و کفایت سرمایه مؤسسات اعتباری مصوب اردیبهشت سال 1402 بانک مرکزی ایران کفایت سرمایه را این‌طور تعریف می‌کند: «نسبت کفایت سرمایه مؤسسه اعتباری عبارت است از نسبت سرمایه نظارتی به کل دارایی‌های موزون به ریسک و عدد آن باید حداقل معادل ۸ درصد باشد.» مطالبه نسبت کفایت سرمایه به میزان استاندارد‌های حداقلی، به چندین منظور انجام می‌شود. اول اینکه، براساس تعاریف حداقل نسبت کفایت سرمایه تعیین‌شده در بال یک، تأکید بر اجرای الزامات رعایت کفایت سرمایه برای افزایش تاب‌آوری بانک‌ها در مواقع بحران و نیز به‌عنوان ابزاری برای کاهش ریسک بانک‌هاست. مورد دوم اینکه به اعتقاد کارشناسان نسبت کفایت سرمایه یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر خلق نقدینگی در شبکه بانکی ایران است. به عبارتی، بانک‌های ناترازی که بالاترین اضافه برداشت را از بانک مرکزی داشته‌اند، همان‌هایی‌اند که نسبت کفــــــــــــــــایت سرمایه‌شان اعداد منفی عجیب‌وغریبی را به ثبت رسانده است. اما مورد سوم را باید در روابط بانکی با بانک‌های بین‌المللی و همچنین سرمایه‌گذاری خارجی جست‌وجو کرد؛ چراکه یکی از الزامات اولیه همکاری بانک‌های بین‌المللی با بانک‌های ایرانی برخورداری بانک‌های کشورمان از حداقل‌های کفایت سرمایه است، نسبتی که در ایران 8 درصد و در بانک‌های بین‌المللی 12 درصد است.
اما عدد 8 درصدی حداقل استاندارد کفایت سرمایه در ایران درحالی است که بررسی‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد در پایان سال 1402 بدون درنظر گرفتن بانک سپه که صورت مالی منتشر نمی‌کند و کنار گذاشتن سه بانک مشترک با شرکای خارجی، از 27 بانک بررسی‌شده، رقم کفایت سرمایه برای 10 بانک بالای 8 درصد، 8 بانک بین 1 تا 7 درصد و برای 9 بانک بین منفی یک تا منفی 360 درصد بوده است. به عبارتی، در سال گذشته 17 بانک کشور نتوانسته‌اند حداقل استاندارد 8 درصدی کفایت سرمایه را به دست بیاورند.
بررسی‌های «فرهیختگان» نشان می‌دهد در پایان سال ۱۴۰۲ از ۲۷ بانک بررسی‌شده، نسبت کفایت سرمایه برای ۱۰ بانک بالای ۸ درصد، ۸ بانک بین ۱ تا ۷ درصد و برای ۹ بانک بین منفی یک تا منفی ۳۶۰ درصد بوده است. یعنی کفایت سرمایه ۱۷ بانک کشور پایین‌تر از حداقل استاندارد ۸ درصدی است. در بین بانک‌های کشور، بهترین عملکرد مربوط به بانک‌های توسعه صادرات با ۱۶/۷ درصد، خاورمیانه با ۱۳/۷ درصد، پاسارگاد با حدود ۱۱/۴ درصد، ملت ۱۰/۸ درصد و سامان ۱۰/۳درصد بوده است. بدترین عملکرد نیز مربوط به بانک‌های آینده با کفایت سرمایه منفی ۳۶۰ درصدی، سرمایه با منفی ۳۲۸ درصدی، دی با منفی ۵۳ درصد، ایران زمین با منفی ۴۳ درصد، مؤسسه ملل با منفی ۱۱/۴درصد و شهر با منفی ۷/۶درصد است.
متن کامل گزارش مهدی عبداللهی، خبرنگار گروه اقتصاد را در روزنامه فرهیختگان بخوانید