این فیلم بسیار هم با روح زمانه‌اش هماهنگ است و به‌خوبی بازتاب‌دهنده اتفاقاتی است که به‌نظر می‌رسد در کشور ما در حال وقوع است و نسبتی که با دنیای بیرون برقرار می‌کنیم، این فیلم تصویر دقیقی از شرایط به ما نشان می‌دهد؛ این مسئله به همان موضوع «ناخودآگاه» بازمی‌گردد.گفت‌وگوی محمّدجواد موحد و رضا کشاورزحداد، تهیه‌کننده و کارگردان فیلم سینمایی «باغ کیانوش» با «فرهیختگان» را بخوانید.
موحد: واقعیت این است که مسئله ناخودآگاه، در نویسندۀ کتاب نیز تجلی می‌یابد. اثر هنری زمانی ماندگار است که هرگاه مانند یک کیک، برشی از آن برداشته شود، در همان لحظه قابل استفاده باشد. هنگامی‌که ما این پروژه را طراحی می‌کردیم، نه مناقشات امروزی وجود داشت و نه حتی فکر می‌کردیم ممکن است پیش بیاید. بالاخره، ما که فعال سیاسی نبودیم یا در سیاست خارجی چندان وارد نبودیم، به همان اندازه که همۀ جامعه درگیر است. زمانی که مفاهیم به‌صورت مفاهیمی درمی‌آیند که در تاریخ گم نمی‌شوند، مثل این است که از «گفت‌وگوی تمدن‌ها» یا «گفت‌وگو» حرف می‌زنیم که نتیجه آن شاید برجام باشد. این مفهوم زمان‌بندی دارد و در برهه‌ای خاص در تاریخ می‌توان درباره آن صحبت کرد.
اما وقتی از مفهومی همچون «ایثار» سخن می‌گوییم، دیگر تفاوتی ندارد سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد مسیح باشد یا ۳۰۰۰ سال پس از آن؛ «ایثار» همواره زنده است و جای خود را در اجتماع پیدا می‌کند. ایثار، فداکاری، پایداری و مقاومت در طول تاریخ معانی مختلفی پیدا کرده‌اند؛ برای نمونه مقاومت امروز معنای خاص خود را دارد و در دوره مشروطه یا قاجار معنای دیگری داشت، اما در نهایت، «مقاومت» مفهوم ثابت است. اینکه اثری هنری بتواند در هر زمانی تازه به‌نظر برسد و انگار همین حالا ساخته شده باشد، دلیلش این است که بر مفاهیمی استوار است که در عمق وجود بشر پایدارند. این مفاهیم از ناخودآگاه هنرمند و تجربه‌های زیستی‌اش برمی‌خیزند و به محصول نهایی می‌رسند. این‌ها از دل ناخودآگاه من، آقای کشاورز و آقای عزتی‌پاک در کتاب شکل گرفته‌اند و بدون اینکه خودآگاه بر آن‌ها کنترل داشته باشیم از ما بروز می‌کنند.
این فیلم نسبت به فیلم‌های دیگری که به اکران درمی‌آید، به‌واقعیت نزدیک‌تر است و این به همان موضوعی برمی‌گردد که شما گفتید. من در جشنواره فجر سه فیلم دیدم که این ویژگی را داشتند: باغ کیانوش، «پرویزخان» و تا حدی «آپاراتچی»؛ این‌ها نشان می‌دادند که زیست فیلم‌ساز روی پرده نمایان شده و ناخودآگاه او را به تصویر می‌کشد. سؤال من این است که چرا فیلم شما در بخش سودای سیمرغ حضور نداشت؟
کشاورز حداد: این حرف‌ها شعارهای تکراری است. می‌گویند که به سینمای کودک و نوجوان اهمیت می‌دهند، اما به‌نظرم تمام این سخنان بی‌اساس است. بله، مدیرانی بودند که دغدغه‌مندانه حمایت کردند و این اعتماد پس از سال‌ها حاصل شد اما برای تثبیت این ژانر باید جریان‌سازی شود تا در آینده اتفاقات بهتری بیفتد، اما این‌گونه نمی‌شود. در جشنواره فجر برخی منتقدان به‌صورت کلی و از سر وظیفه درباره فیلم صحبت می‌کردند و وقتی نوبت به فیلم‌های اجتماعی می‌رسید نقدهای جدی‌تری ارائه می‌کردند. این نوع برخورد باعث می‌شود عوامل سینمایی انگیزه خود را از دست بدهند. در جشنواره فجر هیچ‌یک از فیلم‌های کودک و نوجوان دیده نشدند؛ به ما گفتند: «بروید جشنواره کودک و نوجوان اصفهان». در جشنواره اصفهان نیز حتی برای دستاورد فنی و هنری فقط پنج نامزد معرفی می‌کردند و بسیاری از بخش‌های مهم حذف شده بود. چنین برخوردهایی سبب می‌شود که عوامل سینما وقتی با انتخاب میان کارهای اجتماعی و کار برای کودک و نوجوان روبه‌رو می‌شوند ترجیح دهند سراغ ژانرهای دیگر بروند.
موحد: یک اتفاق جالب بگویم؛ از من پرسیدند: «برای جشنواره امسال فیلم دارید؟ » گفتم: «بله» پرسیدند: «فیلمتان جدی است؟» گفتم: «نه! کمدی نیست». پرسیدند: «منظورم این است که فیلمتان برای سینمای کودک و نوجوان است، یا سینمای جدی؟» این سؤال نشان می‌دهد که برای آن‌ها سینمای کودک و نوجوان اصلاً جدی نیست. مدیران سینمایی و تربیتی درباره این ژانر حرف‌های زیادی می‌زنند، اما به‌قدری کار در این حوزه سخت شده که فقط دو سه نفر در حال فعالیت در آنند.
اگر افرادی مانند آقای قناعت و آقای سیدجواد هاشمی هم در این زمینه فعالیت می‌کنند به‌خاطر دغدغه شخصی‌شان است وگرنه چالش‌های این ژانر بیش از ژانرهای دیگر است. به نظر من اگر بخواهیم نه‌تنها ژانر کودک و نوجوان بلکه خود سینما را نجات دهیم باید به سینمای کودک و نوجوان بپردازیم. سینما به‌عنوان کالای فرهنگی در سبد خانوارها جایی ندارد. پرفروش‌ترین فیلم چند سال اخیر فقط پنج میلیون بیننده دارد و بسیاری از این افراد چندین بار فیلم را دیده‌اند. چطور می‌توانیم این مشکل را حل کنیم؟ با افزایش سالن‌ها و دسترسی بیشتر مردم، اما مهم‌تر از آن پرداختن به سینمای کودک و نوجوان است. اگر کودکی در سن هشت یا 9 سالگی تجربه خوبی از تماشای فیلم داشته باشد وقتی بزرگ شد سینما رفتن جزئی از زندگی‌اش خواهد بود.
متن کامل مصاحبه گروه فرهنگی با تهیه‌کننده و کارگردان فیلم سینمایی «باغ کیانوش» را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.