فرهیختگان: امروزه بسیاری از کشورها تلاش می‌کنند تا بتوانند به فناوری‌های راهبردی در حوزه‌های مختلف دست پیدا کنند. فناوری‌هایی که توانایی تولید آنها می‌تواند نشان‌دهنده برتری علمی کشور سازنده باشد. در این میان اما داشتن برنامه‌ریزی مدون و تأمین مالی کافی از فعالیت‌های فناورانه می‌تواند دستاوردهای قابل توجهی را به همراه داشته باشد. موضوعی که در نشست «سیاست‌های توسعه فناوری‌های راهبردی در ایران» توسط عماد احمدوند، دبیر ستاد فناوری‌های نانو و میکرو ریاست‌جمهوری به‌عنوان مدیر علمی و مالک نادری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدیر پژوهش بنیاد علم ایران مورد بررسی قرار گرفت که در ادامه مشروح این نشست را می‌خوانید.
امروز کسب‌وکارهای مبتنی‌بر فناوری در کشور شکل گرفته‌اند
عماد احمدوند، دبیر ستاد فناوری‌های نانو و میکرو ریاست‌جمهوری: نزدیک به دو دهه است که کشور به صورت جدی با ادبیات توسعه فناوری و نوآوری مواجه است. ما از مرحله‌ای که بحث و دعوا بر سر این بود که دانشگاه باید به علم بپردازد یا فناوری یا نقش نهادهای دیگر چگونه تعریف می‌شود، عبور کرده‌ایم. یعنی به‌تدریج موضوع علم و فناوری به یک قوام در طول سال‌های گذشته رسیده و امروز به جایی رسیده‌ایم که کسب‌وکارهایی در کشور مبتنی‌بر فناوری شکل گرفته و در حال رشدند، به‌طوری‌که از دوره دکتر ستاری در معاونت علمی و فناوری، موضوع کسب‌وکارهای نوپا رشد قابل توجهی داشته و کشور به سطحی رسیده که به تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان رسید. یعنی ادبیات از سطح کسب‌وکار امروز در حال وارد شدن به مباحث اقتصادی است.
دنیای علم به سمت غافلگیری فناورانه حرکت می‌کند
مالک نادری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدیر پژوهش بنیاد علم ایران: صحبت‌هایم را با طرح چند سؤال شروع می‌کنم. سوال اصلی من این است که آیا می‌توانیم با مدل‌های توسعه فناوری متداولی که شکل گرفته و معمولا هم استاتیکند، به جایگاه مناسبی در جهان برسیم؟ همچنین سؤال دیگر آن است که سرعت دانش و فناوری در دنیا با این مدل‌های استاتیک قابل دستیابی است یا خیر؟
یکی از کارگروه‌ها در بنیاد علم، کارگروه پزشکی است. یکی از همکاران ما که در حوزه توسعه علم و فناوری و پزشکی فعالیت می‌کند، سه هفته گذشته با رفرنس می‌گفت میزان تولید مستندات علمی حوزه پزشکی هر72 ساعت، دوبرابر می‌شود. آماری که در ۱۰ سال گذشته داشتیم، نشان می‌داد تولیدات در حوزه مهندسی هر 3 سال، دوبرابر و در حوزه پزشکی پنج‌برابر می‌شد، ولی الان می‌گویند هر 72 ساعت در حوزه پزشکی تولیدات دوبرابر می‌شود. طبیعتا این زمان در حوزه فنی و مهندسی کمتر است. درواقع ما با چنین فضایی در دنیا فعالیت می‌کنیم. حالا با مدل‌های خطی که در تربیت نیرو و سرمایه‌گذاری داریم، می‌توانیم به جایگاه مناسبی برسیم؟
امروز انجام پژوهش‌های نیازمحور به یک چالش برای کشور تبدیل شده است
امروز این مسئله که پژوهش باید برای نیازهای کشور کار کند، در حال تبدیل شدن به یک چالش است؛ چرا‌که ما را از افق‌ها و نگاه‌های دور بازمی‌دارد. ما امروز یک‌سری نیازها داریم. بحث رفع نیازهای موجود در کشور باعث می‌شود شأن افرادی که به افق‌های دور نگاه دارند پایین بیاید. ما باید تقسیم کار کنیم. یک‌سری از افراد باید افق‌های دور را ببینند و در مقابل برخی نیز نیازهای روز را پاسخ دهند. متأسفانه امروز به سمتی رفته‌ایم که تمام نیروهای فعال و خوش‌فکری که می‌توانستند افق‌های دور را کشف کنند تا دچار غافلگیری نشویم را هم به رفع نیازهای روز معطوف کرده‌ایم؛ درحالیکه باید تقسیم کار ملی کرده و بدانیم که در چه حوزه‌هایی باید کارکنیم. تعداد مراکز نوآوری و پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد کشور به صورت اسرافی شکل گرفته است. واقعا پول زیادی در این زمینه هزینه کردیم، درحالیکه مگر ما چه زمانی پول داریم؟ من در یک جلسه به رؤسای دانشگاه‌ها گفتم شما دارید در دامی به نام مراکز نوآوری می‌افتید و بودجه‌تان را به این مرکز می‌برید، اما وقتی بچه‌ها در این مراکز کار می‌کنند بعد از مدتی که مهارت پیدا کردند به اکوسیستم شریف و امیرکبیر می‌روند. یعنی شما نیروی نوآور تربیت می‌کنید اما نیروی کار تربیت نمی‌کنید و برای تأمین این بخش باز مشکل داریم. ما نباید دچار غافلگیری فناورانه شویم.
متن کامل مصاحبه زهرا رمضانی – پریا ناصری خبرنگاران گروه دانشگاه با عماد احمدوند، دبیر ستاد فناوری‌های نانو و میکرو ریاست‌جمهوری و مالک نادری، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدیر پژوهش بنیاد علم ایران را در روزنامه فرهیختگان بخوانید.