«تاکتیک‌های چریکی حماس در شمال غزه شکست آن را سخت میکند.» این بخشی از گزارشی است که نیویورک تایمز به تازگی و بعد از عملیات جدید القسام منتشر کرده و به توانمندی‌های نظامی حماس پرداخته است. بعد از شهادت یحیی السنوار صهیونیست‌ها این‌طور القا کردند که دیگر کار حماس تمام است و تقریبا چیزی از ساختار نظامی حماس باقی نمانده است اما هلاکت یک سرهنگ صهیونیست در جبالیا، جایی که نیروهای رژیم حضور نظامی دارند، آن هم با استفاده از روش‌های هوشمندانه نشان می‌دهد که شاخه نظامی حماس نابود شدنی نیست.
واقعیت این است که اگرچه حماس از قابلیت‌ها و ساختارمندی یک ارتش برخوردار نیست اما ترور این سرهنگ صهیونیست نشان می‌دهد حماس با نقطه قوت خود یعنی عملیات چریکی می‌تواند کار را برای ارتش صهیونیستی سخت کند. علاوه‌براین سی‌ان‌ان نیز در گزارشی به دردسرهای رژیم در حمله زمینی به لبنان اشاره کرد.
این اخبار درحالی منتشر می‌شود که رژیم در یک سال گذشته با ادعای اینکه جنگ تا نابودی حماس ادامه پیدا خواهد کرد، حملات خود را ادامه داده و زیر میز آتش‌بس زده و پس از آن نیز با آغاز شروع حمله زمینی به لبنان مدعی شده تا پایان نابودی حزب‌الله جنگ ادامه پیدا خواهد کرد اما واقعیت این است که با گذشت یک سال، رژیم حتی نتوانسته حماس را نابود کند و با نابود کردن فرماندهان مقاومت به دنبال ضربه زدن به آنها بوده است.
امری که البته برخلاف بازنمایی رسانه‌ای رژیم محقق نشده و ماجرا تا آنجا ادامه پیدا کرده که رسانه‌های آمریکایی نیز صراحتاً بایکوت رسانه‌های آن را نقض و بی‌پرده واقعیت‌های جنگ را مطرح می‌کنند. این رسانه‌ها در گزارشات خود به صدمات روحی نیروهای نظامی رژیم در غزه هم اشاره کرده‌اند. امری که نشان می‌دهد، دردسرهای رژیم در جریان حضور نظامی در غزه زیان‌هایی را برای آنها به همراه داشته است که تا مدت‌ها باقی خواهد ماند.
نیویورک تایمز در بخشی از گزارش خود به این موضوع اشاره کرد که نیروهای حماس در حالی که نیروهای نظامی رژیم در شمال غزه حضور دارند، در ساختمان‌های ویران شده و تونل‌های زیرزمینی پنهان شده‌اند. علیرغم تلاش صهیونیست‌ها برای نابودی تونل‌های زیرزمینی، هنوز تونل‌های زیادی وجود دارند که دست نخورده باقی مانده‌اند و اسرائیل به آنها دسترسی پیدا نکرده است. نیروهای حماس عموما برای مدت کوتاهی در واحدهای کوچک بیرون می‌آیند تا نیروهای رژیم را در ساختمان‌ها به دام بیندازند، بمب‌های کنار جاده‌ای نصب کنند، مین‌ها را به خودروهای زرهی اسرائیل بچسبانند یا نارنجک‌هایی به سمت تانک‌های ارتش پرتاب کنند.
نیروهای صهیونیستی مدعی شدند که در یک سال گذشته بیشتر از 17هزار نیروی نظامی حماس را کشتند اما همچنان از عملیات‌های حماس آسیب می‌بینند. صلاح‌الدین الاووده یکی از اعضای سابق حماس در گفت‌وگویی که با نیویورک تایمز داشت به قابلیت چریکی حماس اشاره کرد و گفت: «تسلیم شدن نیروهای چریکی، نه‌تنها در کوتاه‌مدت بلکه حتی در درازمدت هم دشوار خواهد بود.» صهیونیست‌ها اگرچه از زمان شروع عملیات زمینی تلاش کرده‌اند تا به زیرساخت‌ها و انبارهای نگهداری تسلیحات نظامی حماس حمله کنند اما الاووده در این باره گفت: «هنوز بمب‌های زیاد و سلاح‌های سبک، در دسترسند.»
نکته‌ای که پیش از این بارها نیز از جانب برخی رسانه‌ها مطرح شده، آسیب روحی است که صهیونیست‌ها در جریان عملیات نظامی آن را متحمل شده‌اند. سی‌ان‌ان اما اخیرا گزارش مفصلی از آسیب روحی که برخی سربازان رژیم در جریان نسل‌کشی مردم غزه متحمل شدند، منتشر کرده و با برخی از این سربازان گفت‌وگو کرده است. در بخشی از این گزارش یکی از سربازان اسرائیلی روایتی از حضور خود در غزه مطرح کرد و گفت: «ما باید با بولدوزر از روی آنها، زنده و مرده رد می‌شدیم. همه‌چیز آنها بیرون می‌زد، من دیگر نمی‌توانم گوشت بخورم. وقتی در بیرون گوشت و خون می‌بینید، وقتی غذا می‌خورید، واقعا روی شما تأثیر می‌گذارد.»
دقیقا یک سال قبل جمعی از تحلیلگران منطقه‌ای طراحان عملیات طوفان‌الاقصی را متهم به تصمیم‌گیری عجولانه کردند و هشدار دادند که به‌زودی حماس و فلسطین نابود خواهد شد. امروز و با گذشت یک سال از آغاز این عملیات روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی به تمجید از حماس و صراحتا به قدرت مقاومت فلسطین برابر ارتش تا دندان مسلح رژیم صهیونیستی پرداخته است. گزارش نیویورک‌تایمز اما این سوال را در ذهن خوانندگان ایجاد میکند که حماس و گروه‌های مقاومت چگونه این مهم را تحقق بخشیدند؟ برای پاسخ به این پرسش با رحمان قهرمانپور، کارشناس مسائل منطقه گفت‌وگو کردیم که در ادامه متن آن را از نظر می‌گذرانید.
حماس عقبه اجتماعی دارد
پیش از این نیز افراد و گروه‌های مختلفی درباره نمایش قدرت مقاومت در منطقه اظهار نظر کرده بودند. رحمان قهرمانپور در این باره گفت: «فقط نیویورک‌تایمز نیست و جاهای مختلف، تحلیل‌هایی نوشتند که چرا حماس توانست مقاومت کند. یکی بحث آن تونل‌هایی بود که حماس در غزه ایجاد کرده بود و طبیعتا کار اسرائیل را دشوارتر می‌کرد و همچنین بحث تسلیحاتی بود که علیرغم این که اسرائیل تصور می‌کرد شرایط تحت کنترل است حماس این تصور را از بین برد. این نکته درست است اما اعتراف به قدرت حماس به این معنا نیست که بگوییم اسرائیل شکست خورده است. به هر حال آنها از زاویه نگاه خودشان نگاه و فکر می‌کردند که مثلاً حماس شاید سریع‌تر از این فرو بپاشد ولی تحلیلگرهایی که بی‌طرف‌تر بودند اشاره کردند و می‌کنند که حماس صرفاً یک گروه نظامی نیست و یک عقبه اجتماعی دارد و آن عقبه اجتماعی به ظلم‌های اسرائیل برمی‌گردد که در حق فلسطینی‌ها کرده و میکند و حقوق بشر را نقض میکند. این طرف هم حرف نیویورک تایمز به این معنا نیست که حماس هیچ آسیبی ندیده. به هر حال حماس هم آسیب جدی دیده و ضربات زیادی متحمل شده؛ زیرا آنها تصورشان این بود که این گروه پایگاه اجتماعی ندارد و می‌توان خیلی زود به آن ضربه زد. بنابراین نظر نیویورک‌تایمز و دیگر تحلیلگران در این راستاست.»
امروز با شرایط جدیدی مواجه‌ایم
قهرمانپور با بیان اینکه باید در نظر بگیریم این جنگ یک جنگ متقارن کلاسیک نیست، ادامه داد: «اسرائیل ارتش رسمی و بزرگ و فناوری‌های پیچیده‌ای در اختیار دارد و مسئله گروه‌های حماس و جهاد اسلامی بیشتر مقاومت است تا جنگ کلاسیک. تا الان هم بیشتر به دنبال این بودند که در مقابل اسرائیل مقاومت کنند و در مقابل افکار عمومی در فلسطین قرار نگیرند یا به واسطه ظلم‌هایی که اسرائیل می‌کرد اعتراض می‌کردند و اسرائیل مجبور می‌شد که به نوعی صلح را بپذیرد. ما تا همین اواخر این الگو را می‌دیدیم؛ یعنی در جنگ ۳۳روزه لبنان هم همین اتفاق افتاد. فشاری که اروپا و آمریکا به اسرائیل آوردند منجر به این شد که اسرائیل آتش‌بس را بپذیرد. اما نکته این است که الان با یک شرایط جدیدی روبه‌رو شده‌ایم و اسرائیل خط قرمزهایی که قبلاً تصور می‌کرد وجود دارند زیر پا گذاشته، از جمله در ترور سید‌حسن نصرالله و دیگر رهبران حماس. بنابراین ما شرایط جدیدی داریم و باید ببینیم که در این شرایط جدید طرفین چه‌کار می‌کنند. به هر حال گروه‌های مقاومت از کشورهای عراق و یمن هم اسرائیل را زدند اما به دلیل اینکه ما وارد یک شرایط و وضعیت جدید شدیم انتظار بر این بود که اسرائیل آتش‌بس را بپذیرد اما می‌بینیم که اسرائیل آتش‌بس را نپذیرفته و همچنان ادامه می‌دهد. از طرف دیگر آمریکا و اروپا هم انفعالی برخورد می‌کنند و خیلی فشار نمی‌آورند. شرایط مقاومت امروز بسیار سخت‌تر از سال‌های قبل است.»
آب از سرچشمه گل‌آلود است
این کارشناس مسائل منطقه راز مقابله مقاومت با ارتش تا دندان مسلح اسرائیل را «ظلمی که اسرائیلی‌ها می‌کنند» دانسته و افزود: «در واقع این روند ادامه دارد و حتی در کرانه باختری که تشکیلات خودگردان فلسطینی حاکم است هم شهرک‌های یهودی می‌سازند و یهودی‌ها را به آنجا می‌آورند و در بیت المقدس بحث یهودی‌سازی بیت المقدس شرقی مطرح است. مجموعا وقتی اینها را در نظر می‌گیریم یک حس تبعیض و ظلم ایجاد میکند. یک روز جهاد اسلامی یک روز حماس نماینده این جریان می‌شود اما سرچشمه ناعدالتی و بی‌عدالتی و ظلمی که وجود دارد همچنان برقرار است و تولید می‌شود و در آینده هم این اتفاق خواهد افتاد. حالا ممکن است حماس نماینده این جریان باشد یا گروه دیگر. اما چیزی که مشخص است این است که آب از سرچشمه گل‌آلود شده و هنوز هم هست. بحث ما درباره بقا به این دلیل است که ریشه‌های اجتماعی دارد.»
در فضای جدید اولویت آمریکا خاورمیانه نیست
در طول یک سال اخیر منطقه غرب آسیا تحولات گسترده‌ای را شاهد بوده که هم از جنگ غزه تاثیر گرفته و هم بر آن تاثیر گذاشته است. قهرمانپور در توضیح به نقش بازیگران منطقه در این معادلات گفت: «واقعیت این است که روسیه و چین نمی‌خواهند وارد درگیری با اسرائیل شوند. همچین روابط گسترده‌ای با اسرائیل دارند و فناوری‌های نظامی پیشرفته از اسرائیل وارد می‌کنند. در اسرائیل حزب داریم که عمدتاً یهودیانی‌اند که از روسیه آمده‌اند. یعنی در ارزیابی آینده باید به این نکته توجه کنیم که محور مقاومت در این رقابت تنهاست و قرار نیست که روسیه و چین به دلیل این قضیه با آمریکا درگیر شوند. روسیه با اوکراین درگیر است و مسئله چین هم تایوان است. بنابرین تا الان نشان داده‌اند که قرار نیست کار خاصی انجام دهند و شرایط آینده از نظر بین‌المللی این را نشان می‌دهد. آمریکا هم مثل سابق نمی‌خواهد در منطقه دخالت کند و مسئله‌اش این است که یک جنگ فراگیر اتفاق نیفتد و قیمت نفت بالا نرود و منافعش تهدید نشود. بنابراین شرایط سخت و دشواری است و باید ببینیم که محور مقاومت در آن شرایط میخواهد چه‌کار کند. دچار یک تحول شده، مخصوصاً بعد از جنگ اوکراین ما وارد فضای جدیدی شدیم و در این فضای جدید اولویت آمریکا خاورمیانه نیست، مسئله‌اش مهار چین است. بنابراین خیلی برایش مهم نیست که در خاورمیانه چه اتفاقاتی می‌افتد. ما در ۲۰۰۶ دیدیم که به سرعت دخالت کرد و اجازه نداد که جنگ گسترش پیدا کند و به اسرائیل فشار آورد. اما الان یک سال از عملیات طوفان الاقصی گذشته و آمریکا همچنان نتوانسته که نتانیاهو را قانع کند آتش‌بس را بپذیرد. بنابراین شرایط سخت است و باید ببینیم که مقاومت چگونه میخواهد در موقعیت جدید خودش را با موقعیت‌ها و واقعیت‌های جدید تطبیق دهد.»
نتانیاهو به ادامه جنگ احتیاج دارد
قهرمانپور معتقد است که نتانیاهو از اول هم می‌خواست آتش‌بس را بپذیرد و او به این جنگ احتیاج دارد. این کارشناس مسائل منطقه افزود: «در جنگ غزه تحت فشار بود و بنابراین جنگ را به لبنان کشید که این جنگ با لبنان مورد حمایت ارتش اسرائیل و موساد است. یعنی اجماع داخلی در مورد درگیری با حزب‌الله در داخل اسرائیل به مراتب بیشتر از غزه است و نتانیاهو نمی‌خواهد جنگ تمام شود. اخباری هم که درباره مذاکرات صلح انجام می‌شد مشخص بود که نتانیاهو میخواهد فشارهای آمریکا را سرشکن کند تا بتواند کار خودش را ادامه دهد. بنابراین من خوش‌بین نیستم و حداقل تا انتخابات آمریکا و معلوم شدن وضعیت در این کشور بعید است که نتانیاهو صلح را بپذیرد و الان هم بانک‌های حزب‌الله را در لبنان زده و احساس میکند که دست برتر را دارد.»
متن کامل گزارش زهرا طیبی، خبرنگار گروه نقد روز را در روزنامه فرهیختگان بخوانید