این روزها اتفاقات جدیدی در دانشگاه آزاد درحال رخ دادن است؛ اتفاقاتی که قرار است شکل و شمایل فعالیت و ارتباط دو حوزه آموزش عمومی و آموزش عالی را تغییر دهد. تا پیش از این حرف از «مدرسه» و «دانشگاه» دو بحث متفاوت و دو «خط» جدا از هم بود. اما حالا قرار است این دو خط به هم برسند و به گفته دکتر طهرانچی به‌اصطلاح در هم تنیده شوند تا در مقابل تحولات اجتماعی فناورانه نقش‌آفرینی کنند. برای رسیدن به این هدف یعنی نقش‌آفرینی در تحولات، مدارس باید پشتوانه و دانشگاه‌ها نیز عرصه داشته باشند. به همین دلیل بحث «پایه و عرصه» در دانشگاه آزاد شکل گرفته است. مدلی که قرار است در دانشکده‌های تعلیم و تربیت دانشگاه آزاد دنبال شود. درست مثل اتفاقی که در رشته پزشکی دانشگاه اتفاق می‌افتد و دانشجویان پزشکی در «عرصه» که همان بیمارستان‌هاست مهارت‌آموزی می‌کنند.
حالا دانشجویان دانشکده‌های تعلیم و تربیت نیز قرار است در مدارس که عرصه محسوب می‌شوند مهارت‌آموزی کنند. مدل دانشگاه آزاد دانشکده‌های تعلیم و تربیت اسلامی است که نگاه پایه و عرصه دارد و مدارس سما جزئی از محیط عرصه‌اند. این مدارس در مدل جدید، مدیر و رئیس مدرسه خواهند داشت که مدیر امور اجرایی و رئیس مدرسه امور محتوایی و خلق الگو را دنبال می‌کنند. در حال حاضر در دانشگاه آزاد 15 دانشکده تعلیم و تربیت در استان‌های مختلف تأسیس شده‌اند. در این گزارش در گفت‌وگو با رؤسای سه دانشکده تعلیم و تربیت استان‌های فارس، یزد و زنجان به جزئیات اقدامات انجام‌شده در این دانشکده‌ها در مدل عرصه و پایه پرداخته‌ایم که در ادامه از نظر می‌گذرانید.
رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان:
دانشجویان با راهنمایی استادان به مسائل مدارس پاسخ می‌دهند
عباس قنبری، رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان نیز در ابتدای سخنان خود گفت: «دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان، جزء پنج دانشکده‌ای است که در مرحله اول تصویب و به‌عنوان یکی از دانشکده‌های مؤثر شناخته شد؛ مؤثر از این جهت که «عرصه» آن یعنی مدرسه درکنارش قرار دارد. این مدرسه یکی از مدرسه‌های الگوی دانشگاه آزاد محسوب می‌شود که تحت‌عنوان بوستان‌های علوی و فاطمی فعالیت دارند. این مدرسه الگوی خاص آموزشی را دنبال و عرصه خوبی برای اساتید و دانشجویان ایجاد کرده تا آنها بتوانند در فضای مدرسه کارآموزی و کاربینی خود انجام دهند.» او با بیان اینکه درکنار این دانشکده 25 مدرسه سما داریم، اضافه کرد: «این مدارس قرار است عرصه‌های تجربه‌آموزی برای اساتید و دانشجویان دانشکده تعلیم تربیت اسلامی استان زنجان را فراهم کنند.»
رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان با تأکید بر اینکه در دل دانشکده ظرفیت خوبی داریم، ادامه داد: «ساختار نیروی انسانی این دانشکده مانند اساتیدی با رتبه‌های بالا یا دستیارانی از دانشجویان دکتری در کمک به جریان دانشی عرصه و پایه فعالیت دارند. اینها فرصت‌هایی است که باعث شده بتوانیم فضای دانشگاه کارآمد و سرآمد را در فضای عمومی استان زنجان به‌عنوان یک دانشگاه پاسخگو به محیط پیرامون خود برای بسیاری از مشکلات و نظام مسائل حوزه آموزشی و پرورشی استان زنجان داشته باشیم.»
او با بیان اینکه در این میان یک‌سری اتفاقات پژوهشی هم رخ می‌دهند، اظهار کرد: «این اتفاقات اعم از برگزاری استارتاپ‌ها، بوت‌کمپ‌ها و برگزاری کارگاه‌های تخصصی است که بتوانند بخشی از مشکلات به‌روز شده آموزشی را در فضای عمومی آموزش‌وپرورش استان حل‌وفصل کنند.» به گفته قنبری فرایند تأسیس اندیشکده‌های تعلیم و تربیت در حوزه تخصصی کودک و نوجوان نیز در این دانشکده آغاز شده است.
رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان خاطرنشان کرد: «همچنین پیگیر اخذ مجوز برای دو نشریه علمی پژوهشی و علمی ترویجی را در فضای عمومی دانشکده‌ایم تا بتوانیم داشته‌ها و تولیدات علمی خودمان را در این نشریات در اختیار افکار عمومی قرار دهیم.»
او بیان کرد: «دانشکده تعلیم و تربیت اسلامی قرار است بتواند نظام مسائل موجود را برای شناسایی مشکلات، چالش‌ها و بررسی دقیق مسائلی که در فضای عرصه اتفاق می‌افتد، حل کند. این دانشکده‌ها درنهایت قرار است مسیری را طی کنند تا درنهایت علم را با عمل به‌صورت توأمان به‌عنوان یک حرفه دقیق در این حوزه در اختیار کسانی که در این حوزه دانشجویند قرار دهند.» قنبری افزود: «با دوستان آموزش‌وپرورش رایزنی‌هایی انجام داده‌ایم که آموزش‌های تخصص کوتاه‌مدت را برای معلم‌هایی که در دستگاه اجرایی آموزش‌وپرورش استان زنجان برگزار کنیم. ظرفیتهای دانشگاه فرهنگیان و شعبه‌هایی که در استان وجود دارند، محدودند و ما با این اقدام می‌توانیم به تربیت نیروی انسانی ماهر و دقیق در این زمینه برای حوزه آموزش‌وپرورش کمک کنیم. اگر قرار باشد در فضای تمدنی رشد سریع‌تر حرکت کنیم، نیاز است آموزش‌وپرورش را چابک‌تر کنیم تا بتوانیم مفاهیم روز آموزشی و پرورشی در این عرصه‌ها و پایه‌ها به مخاطبان خودمان که دانشجویانند ارائه کنیم.»
او در پاسخ به این سؤال که با توجه به مبحث اتصال عرصه به پایه در دانشگاه آزاد، نقش دانشکده‌ها در رویکرد جدید دانشگاه و مدیریت مدارس چگونه تعریف شده است، توضیح داد: «چگونگی اتصال پایه به عرصه و برعکس مسئله مهمی است. البته برای این مسئله، نظام‌نامه دقیقی تدوین نشده اما استان‌ها به‌واسطه ظرفیت‌هایی که دارند خودشان کارهایی را شروع کرده‌اند. سازمان مرکزی دانشگاه آزاد طرحی را با عنوان استادشاگردی مطرح کرده و بر این مسئله تأکید می‌کند یک استاد چگونه می‌تواند در این عرصه با دانشجویان خود مؤثر باشد و معلم‌های پایه ما چگونه می‌توانند در فضای عرصه تجربه‌های خودشان را به‌صورت عملی به دانشجویان نشان دهند.»
رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان خاطرنشان کرد: «ما محیطی را ایجاد کرده‌ایم تا دانشجوها با راهنمایی اساتید و در گروه‌های مشخص وارد شوند و بدون دخالت کردن در مسائل آموزش، فقط اتفاقات آموزشی را که در این عرصه می‌افتد ببینند، اساتید تحلیل کنند و مواردی را که لازم است مطرح کنند. مانند همان روشی که دانشجویان در بیمارستان و به همراه اساتید بر بالین بیمار می‌روند، تب و احوالات فردی او را بررسی می‌کنند و درنهایت هم اساتید توصیه می‌کنند به‌طور مثال اگر چنین اتفاقی رخ داد این داروها را تجویز کنند. درواقع روش ما در وهله اول مشاهده و تفسیر آن مشاهداتی است که می‌توانیم روی آن کار کنیم.»
او گفت: «خوشبختانه اتفاقی که رخ داده این است که دانشگاه یک‌سری اماکن در اختیار دارد که به‌واسطه آنها، فضای فراخ‌تری برای این اتفاق ایجاد شده که بخشی از ظرفیت کلاس‌ها می‌تواند در آن فضایی که به صورت‌های شیشه‌ای یا اشکال دیگرند محصور شوند و از پشت آن فضای حائل این بررسی‌ها و مشاهدات را انجام دهند. به عبارت بهتر هندسه کلاس‌ها هم قابلیت انجام این کار را به ما می‌دهند.»
قنبری تصریح کرد: «دانش‌آموزان‌مان ازنظر رفتاری، افت تحصیلی یا موضوعات دیگری که مربوط به رشته‌های مختلف این دانشکده می‌شود، مثلا بیش‌فعالی و اختلال یادگیری که به‌عنوان یک موضوع در فضای آموزش‌وپرورش ما و برای دانش‌آموزان مطرح است، درگیرند که در این دانشکده اساتید رشته روانشناسی می‌توانند به این مسائل ورود و آنها را تحلیل کنند.» رئیس دانشکده تعلیم و تربیت استان زنجان با بیان اینکه مسائل رفتاری دانش‌آموزان می‌تواند در قالب موضوع پایان‌نامه‌ای و رساله‌های تحقیقی دوره‌های فوق‌لیسانس و دکترا مطرح شوند، گفت: «همچنین می‌تواند برای سطوح پایین‌تر به‌عنوان مشاهده، کسب تجربه و موضوعات دیگر شکل بگیرد یا مثلا در مباحث بی‌ام‌آی، استعدادهای ورزشی، تحصیلی و رفتاری می‌توانیم از گروه تربیت بدنی یا گروه‌های مختلفی که در این دانشکده‌اند، کمک بگیریم.»
متن کامل گزارش سارا طاهری، خبرنگار گروه دانشگاه را از روزنامه فرهیختگان بخوانید.